مردم شناسی خوراک بین ترکمن های گنبد کاووس

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، بررسی مردم شناسی خوراک بین ترکمن های گنبد کاووس صورت گرفت.

زلیخا قرنجیک، کارشناس و مجری این طرح، یکی از مهمترین عناصر فرهنگی در بین اقوام و اجتماعات مختلف را خوراک و آیین ‏های مربوط به آنها دانست و افزود: طرز تهیه، کاربرد و چگونگی استفاده خوراکهای طبخ شده در میان اقوام مختلف شکل متفاوتی به خود می‏ گیرد.

وی یکی از مهمترین راه های حفظ این کار را ثبت و ضبط اطلاعات مربوط به آن دانست و بیان کرد: گنبد کاووس با داشتن بلندترین برج آجری جهان با قدمت بیش از هزار سال بعد از گرگان به عنوان دومین شهرستان استان گلستان محسوب شده و دارای قدمت تاریخی و فرهنگی زیادی است وبه لحاظ جمعیتی از تنوع قومیتی زیادی برخوردار بوده و بیش از نیمی از جمعیت آن را اقوام ترکمن تشکیل می دهند.

به گفته او، ترکمنهای ساکن گنبد کاووس متشکل از سه ایل بزرگ «یموت»، «گوگلان» و «تکه» هستند و در بین این ایلات، ایل یموت به عنوان بزرگترین و اصیل ترین ساکنان این شهر تاریخی شناخته شده و به دو طایفه بزرگ «آتابای» و «جعفربای» تقسیم می شود.

این پژوهشگر با بیان اینکه این تحقیق به بررسی خوراک ترکمن در بین طوایف دوگانه ایل یموت با توجه به تفاوت ها و تشابهات آن می پردازد، افزود: اکثریت ترکمن های یموت ساکن گنبدکاووس افرادی هستند که از سالهای گذشته تاکنون به دلایل مختلف از شهرها و روستاهای اطراف به شهر گنبدکاووس مهاجرت کرده و در محله های مختلف آن با فرهنگ وعادات غذایی که متاثر از نوع معیشت و محیط جغرافیایی قبلی آنان بوده، ساکن شده اند.

او توضیح داد: به عنوان مثال، طایفه جعفربای که در گذشته به گنبد کاووس مهاجرت کردند، فرهنگ غذایی خود را که بدلیل نزدیکی این شهرها به دریا و داشتن شغل صیادی بر پایه مصرف غذاهای دریایی بود حفظ کرده و در مکان جدید نیز همچنان انواع ماهی ها را به خصوص در فصل زمستان از مناطق دریایی یاد شده تهیه و مصرف می کنند.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه ترکمن های طایفه آتابای نیز در گذشته به علت زندگی در دشت و داشتن شغل دامداری بیشتر از انواع گوشت قرمز و به علت دوری و ارتباط کمتر با مناطق دریایی کمتر از ماهی و فرآورده های آن استفاده می کردند، ادامه داد: در سال های اخیر، پیشرفت علم و تکنولوژی، بالا رفتن سطح سواد وآگاهی، مهاجرت و نیز ازدواج بین دو طایفه باعث ایجاد ارتباط بیشتر و آشنایی و رواج فرهنگ مصرف ماهی و فرآورده هایش شده است.

او افزود: این تحقیق ابتدا به بیان موقعیت گنبدکاووس از نظر آب و هوا و نوع معیشت ترکمن های یموت ساکن در آن پرداخته و سپس به بیان فرهنگ و عادات غذایی ترکمن های یموت ساکن این شهرستان مانند نحوه تهیه و پخت انواع غذاها، نان و شیرینی های سنتی ترکمن با توجه به جایگاه آن درزندگی روزمره و مراسم های مختلف آیینی، ادبیات عامیانه و نیز نقش خوراک ترکمن در اشتغالزایی افراد منطقه از طریق صنعت گردشگری می پردازد.