شیر مادر بهترین شیر برای نوزاد تازه متولد شده است که باید شیرخواران حداقل 4 ماه و ترجیحاً 6 ماه اول زندگی با این شیر تغذیه شوند. در مواردی نیز مادر دچار بیماری شده است و نوزاد نباید از شیر مادر تغذیه کند زیرا دچار مشکلات و عوارض جدی می گردد و در این زمان لازم است شیر خوار از شیر خشک مناسب استفاده کند . در این بخش شما را با مواردی که مادر نباید به فرزندش شیر دهد آشنا خواهیم کرد.
ابتلای مادر به ایدز
در صورتی که مادر مبتلا به ایدز باشد توصیه بر این است که به فرزند خود شیر ندهد و از شیرهای جایگزین مناسب برای فرزند خود استفاده کند.
چند توصیه مهم به مادران مبتلا به ایدز که دوست دارند فرزندشان شیر مادر بخورد:
در صورتی که برای درمان خود و پیشگیری از ابتلای کودک داروهای ضد HIV مصرف کند.
باید مراقبت از بهداشت و سلامت پستان ها باشد و در صورت زخمی شدن، خونریزی از نوک پستان، شقاق پستان یا آبسه در پستان ها به فرزند خود شیر ندهد.
شیر دوشیده مادر را بهتر است درون ظرف آب با دمای جوش قرار داد تا از میزان ویروس های HIV کاسته شود اما نباید برای کاهش میزان ویروس شیرمادر جوشانده شود .
مادر دارای مشکلات عصبی- روانی جدی
مادر مبتلا به اختلالات هذیانی ممکن است به فرزند خود آسیب وارد نماید و فکر کشتن فرزند خود را در سر داشته باشد پس مراقبت از شیرخوار را باید برعهده فرد دیگری قرار داد.
توبرکولوز
اگر مادر در دوران بارداری به این بیماری دچار شود ، باید مادر درمان شود اما اگر مادر دچار عفونت حاد بوده و میکروب را منتشر کند باید به سرعت تحت درمان با سه دارو قرار گیرد ، و در زمان درمان باید از شیردهی خود داری کند و پس از دو هفته درمان شیردهی ادامه دهد. به نوزاد هم باید BCG تلقیح نمود و هم او را تحت درمان با ایزونیازید با دوز mg/kg 10 به مدت 12-6 ماه قرار داد.
آبسه پستان
اگر پستان مادر آبسه کند ، در صورت جراحی و شکافتن آبسه ، تا زمانی که چرک از پستان بیرون می آید شیردهی باید متوقف شود و اگر یک پستان آبسه کند شیردهی باید از پستان سالم تا پس از فروکش کردن و بهبود آبسه ادامه یابد.
ابتلای مادر به سل
اگر مادری مبتلا به سل باشد باید شیر دادن به کودک خود را قطع کند و تا دو هفته بعد از زمان شروع درمان فرزند خود را شیر ندهد ، پس از این مدت مادر می تواند بدون نگرانی نوزادش را با شیر خود تغذیه کند.
آبله مرغان
اگر مادر به آبله مرغان مبتلا شود ، تماس شیرخوار با او سبب ابتلای شیرخوار به این بیماری می شود پس باید شیرخوار متولد شده از مادر مبتلا به آبله مرغان باید پادزهر این بیماری را در اولین فرصت دریافت کند.
ویروس تب خال
اگر مادر بر روی سینه خود ضایعات پوستی ناشی از ویروس تب خال را داشت ، باید از شیر دادن به نوزاد خود امتناع کند.
شیمی درمانی مادر
اگر مادر به علت بیماری های مختلف تحت شیمی درمانی قرار بگیرد ، نباید به فرزند خود شیر بدهد.
استفاده از پرتو داروها
هنگامی که مادر مثلا برای انجام اسکن های هسته ای تیروئید، کلیه و … از پرتو داروها استفاده کند ، طبق نظر پزشک نباید به فرزند خود شیر بدهد تا زمانی که پرتو دارو از بدن دفع گردد.
ابتلای شیرخوار به بیماری های متابولیک
اگر کودک شیرخوار به برخی بیماری های نادر مانند گالاکتوزمی، تیروزینمی، فنیل کتونوری، بیماری ادرار شربت افرا و … مبتلا باشد ، شیر مادر و برخی مواد موجود در آن برای نوزاد، مانند سم است و موجب تشنج، بیماری کبدی و … می شود و شیرخوار باید در دوران شیرخوارگی از شیرخشک های رژیمی مخصوص استفاده کند و رژیم های غذایی خاصی را پس از قطع شیر خشک مراعات نماید .
آنفلوانزای H1N1 ( آنفلوانزای خوکی)
مادرمبتلا به انفلوانزای خوکی ، می تواند شیرش را بدوشد وشخص دیگری که بیمار نیست آن را به شیرخوار بدهد . در صورت درمان مادر با داروی ضد ویروس شیردهی منعی ندارد . مادرانی که به منظور پیشگیری از ابتلا به انفلوانزا دارو مصرف می کنند باید شیردهی از پستان را تا زمانی که علایم انفلوانزا ( تب ، سرفه و گلودرد ) را نداشته باشند ، ادامه دهند .
نکات مهم شیر مادر
در گذشته اگر مادر در دوران شیردهی دارو مصرف می نمود باید از شیر دادن به فرزند خود اجتناب می کرد اما تحقیقات نشان داده است که داروها به مقدار ناچیز در شیر مادر ترشح می شوند و نیاز نیست مادر فرزند خود را از شیر خود محروم کند.
برخی مادران به غلط می پندارند مصرف آنتی بیوتیک ها باعث کاهش شیر مادر می شود اما باید بدانید که مصرف آنتی بیوتیک ها تاثیر در کاهش مقدار شیر ندارد و چیزی که سبب کاهش شیر مادر می شود فرایندهای روانی حاصل از این اعتقاد است.
ممنوعیات برای شیر مادر
مصرف برخی داروها مانند قرص های ترکیبی ضدبارداری(OCP)، بروموکریپتین و سایمتیدین شیر مادر را کاهش می دهد پس نباید در دوران شیردهی این داروها را مصرف نمود.
اگر مادر به عفونت ادرار پس از زایمان دچار شود تغذیه شیر خوار از پستان مادر بی ضرر است و اشکالی ندارد.
در صورتی که مادر به هپاتیت B مبتلا باشد بعد از به دنیا آمدن نوزاد باید به او واکسن و پادزهر هپاتیت B تزریق شود اما شیر دادن به شیرخوار منعی ندارد و در مورد هپاتیت C شیردهی مشکلی ایجاد نمی کند.
اگر مادری هنگام شیردهی به فرزند خود سیگار مصرف نمود ابتدا لازم است اقدام به ترک آن کند اما اگر ترک سیگار برای او مقدور نباشد ، بهتر است هنگام مصرف سیگار از نوزاد دور باشد تا دود سیگار برای شیرخوار عوارضی ایجاد نکند ، مادران سیگاری می توانند فرزند خود را شیر دهند و نیازی به قطع شیر نیست.
در مواقعی که شیر مادر نقش محافظت برای شیرخوار ایفا می کند
در برخی از مواقع و ابتلا به برخی بیماری ها شیرمادر نقش محافظت برای شیرخوار ایفا می کند این بیماری ها عبارتند از :
1- اسهال
2- عفونت گوش میانی
3- عفونت ادراری
4- عفونت خون
5- بوتولیسم شیرخوارگی
6- انتروکولیت نکروزان
