سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره نساء - آیه ۳

وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُواْ فِى الْیَتَمَى فَانْکِحُواْ مَا طَابَ لَکُمْ مِّنَ النِّسَآءِ مَثْنَى وَثُلَثَ وَرُبَعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُواْ فَوَحِدَةً أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَنُکُمْ ذَ لِکَ أَدْنَى‏ أَلَّا تَعُولُواْ

ترجمه
و اگر مى‏ ترسید که عدالت را درباره‏ (ازدواج با) دختران یتیم مراعات نکنید، (از ازدواج با آنان صرف‏ نظر نمایید و) با زنان دلخواه (دیگر) ازدواج کنید، دو تا، سه‏ تا، یا چهار تا. پس اگر ترسیدید که (میان همسران) به عدالت رفتار نکنید، پس یک همسر (کافى است) یا (به جاى همسر دوّم از) کنیزى که مال شماست (کام بگیرید، گرچه کنیز هم حقوقى دارد که باید مراعات شود) این نزدیک‏تر است که ستم نکنید.

بعضى مردان، دختران یتیم را براى تکفّل و سرپرستى به خانه مى‏ بردند، بعد هم با آنان، با مهریه کم ازدواج کرده و به آسانى هم آنان را طلاق مى‏ دادند. آیه نازل شد که اگر از بى‏ عدالتى بیم دارید، با زنان دیگر ازدواج کنید. آیه‏ قبل، درباره‏ رعایت عدالت در اموال یتیمان بود، این آیه، فرمان عدالت در ازدواج با دختران یتیم است.
درباره‏ حکمتِ تعدّد زوجات، مى‏ توان به موارد زیر اشاره نمود:
الف: تلفات مردها در جنگ‏ ها و حوادث بیشتر است و زنانى بیوه مى‏ شوند.
ب: جوانان، کمتر حاضرند با بیوه ازدواج کنند.
ج: همه‏ زنان بیوه و بى‏همسر، تقواى کافى و قدرت کنترل خود را ندارند.
د: زنان در هرماه، مدّتى عذر دارند و مسائل زناشویى تعطیل است.
نتیجه آنکه براى حفظ حقوق بیوه‏ ها طبق شرایطى مرد مى‏ تواند همسر دوّم بگیرد تا مشکل هر دو طرف حل شود.
سؤال: در این آیه مسئله‏ى بى‏عدالتى به صورت مشکوک بیان شده است: «ان خفتم الا تقسطوا»، امّا در آیه ۱۲۹ همین سوره مى‏فرماید: «لن تستطیعوا» که شما قدرت آن را ندارید، این دو آیه را چگونه مى‏ توان جمع نمود؟
پاسخ: در مسائل مادّى مانند لباس، مسکن، خوراک و هم‏خوابى باید عادل باشید و اگر مى‏ ترسید عادل نباشید برنامه دیگرى را براى خود تنظیم کنید، ولى در آیه ۱۲۹ مى ‏فرماید: شما هرگز قدرت بر عدالت ندارید که مراد عدالت در علاقه و تمایلات قلبى است چون علاقه در اختیار انسان نیست تا بتواند آن را یکسان تقسیم کند. این پاسخ با استفاده از حدیثى از امام صادق‏ (ع) مى‏ باشد.

پیام ها

۱- اسلام، حامى محرومان، به ویژه یتیمان و بالاخص دختران یتیم است، آن هم در مسأله‏ عفّت و زناشویى و پرهیز از سوء استفاده از آنان. «...فى‏الیتامى»
۲- لازم نیست براى ترک ازدواج با یتیمان، یقین به بى‏عدالتى داشته باشیم، احتمال و ترس از آن هم کافى است. «ان خفتم»
۳- در انتخاب همسر، مى‏ توان سراغ ایتام رفت، مگر آنکه خوف بى‏ عدالتى باشد. «ان خفتم... فانکحوا»
۴- در انتخاب همسر، تمایل قلبى یک اصل است. «طاب لکم»
۵ - اسلام، با تعدّد همسر براى مرد، فى‏ الجمله موافق است. «فانکحوا... مثنى و ثلاث و رباع فان خفتم... فواحدة»
۶- تعدّد زوجات، هم محدود به چهار همسر است و هم مشروط به مراعات. ه است.«فانکحوا... رباع فان خفتم... فواحدة»


منبع: پایگاه درس هایی از قرآن