قبله به سمتی گفته می‌شود که مسلمانان رو به آن نماز می‌گزارند. این جهت نه فقط در احکام نماز بلکه در بسیاری از دیگر احکام اسلامی همچون ذبح حیوانات و دفن مردگان اهمیت دارد.

به گزارش مشرق، بسیاری از افراد در مکان‌هایی هستند که نمیدانند قبله به کدام سمت است و در این باره سوال میکنند که چگونه میتوانند جهت قبله را پیدا کنند، در این مقاله روش‌های مختلف برای پیدا کردن جهت قبله را برای شما گردآوری نموده ایم.

روش‌های تعیین جهت قبله:

۱- تعیین جهت قبله با استفاده از خورشید:

نوک (انتهای) سایهٔ شاخص روی زمین را [مثلاً با یک سنگ]علامت گذاری می‌کنیم. مدتی (مثلاً ده-بیست دقیقه بعد، یا بیشتر) صبر می‌کنیم تا نوک سایه چند سانتیمتر جابه جا شود. حال محل جدید سایهٔ شاخص (که تغییر مکان داده است) را علامت گذاری می‌نماییم. حال اگر این دو نقطه را با خطی به هم وصل کنیم، جهت شرق-غرب را مشخص می‌کند. نقطهٔ علامت گذاری اول سمت غرب، و نقطهٔ دوم سمت شرق را نشان می‌دهد. یعنی اگر طوری بایستیم که پای چپ مان را روی نقطهٔ اول و پای راستمان را روی نقطهٔ دوم بگذاریم، روبروی مان شمال را نشان می‌دهد، و رو به خورشید (پشت سرمان) جنوب است.

از آن جا که جهت ظاهری حرکت خورشید در آسمان از شرق به غرب است، جهت حرکت سایهٔ خورشید بر روی زمین از غرب به شرق خواهد بود. یعنی در نیم کره شمالی سایه‌ها ساعتگرد می‌چرخند.

هر چه از استوا دورتر بشویم، از دقت پاسخ در این روش کاسته می‌شود. یعنی در مناطق قطبی (عرض جغرافیایی بالاتر از ۶۰ درجه) استفاده از آن توصیه نمی‌شود. در شب‌های مهتابی هم از این روش می‌توان استفاده کرد: به جای خورشید از ماه استفاده کنید.

تعیین جهت قبله از طریق خورشید

۲- تعیین جهت قبله با استفاده از خورشید به روش دیگر:

اگر ما یک چوب را به عنوان شاخص در زمین فرو کنیم به گونه‌ای که عمود بر زمین باشد شاهد خواهیم بود که، ارتفاع خورشید پس از طلوع به تدریج زیاد می‌شود و سایه کوتاه‌تر تا زمان ظهر که ارتفاع خورشید به حداکثر خود می‌رسد و طول سایه شاخص به نهایت کوتاهی خود می‌رسد. در این زمان خورشید در جهت جنوب قرار دارد و سمت مقابل آن، شمال می‌باشد. اما از زمان ظهر به بعد، به تدریج جهت خورشید به سمت غرب متمایل می‌شود و طول سایه شاخص بلندتر می‌شود.

اما در حدفاصل بین ۵/۲۳ درجه در بعض از اوقات سال خورشید در سمت الراس قرار می‌گیرد و عمود می‌تابد لذا سایه ندارد. از آنجا که مکه مکرمه نیز از این خصلت برخوردار می‌باشد لذا روزهایی که خورشید در لحظه‌ی ظهر شرعی در مکه‌ی معظمه در سمت‌الرأس قرار گیرد، با تعیین این وقت در هر افقی می‌توان شاخص نصب، و خلاف امتداد سایه یا برعکس آن (بستگی به آفاق) را به عنوان سمت قبله مشخص ساخت؛ و آن در دو روز از سال است این دو روز عبارتند از ۷ خرداد و ۲۵ تیر.

۳- تعیین جهت قبله از طریق ماه:

گردی هلال ماه در ۱۵ روز اول ماه قمری به سمت غرب و در ۱۵ روز دوم دقیقاً به سمت شرق است؛ قبله در ایران به سمت جنوب غربی است. وقتی یک جهت را پیدا کردیم اگر دست راست را به سمت مشرق گرفته دست چپ را به سمت مغرب روبه رو شمال و پشت سر جنوب می‌شود و اگر یک مقداری به سمت غرب بچرخیم جنوب غربی که جهت قبله است مشخص می‌شود.

۴- تعیین جهت قبله با استفاده از ستاره ها:

هفت ستاره در آسمان است که شبیه ملاقه هستند، آبشخور ملاقه را پنج برابر کنیم (به صورت چشمی در آسمان جلو برویم) ستاره قطبی پیدا می‌شود که جهت شمال را نشان می‌دهد. اگر روبه روی شمال بایستیم پشت سر جنوب و دست راست مشرق و سمت چپ مغرب می‌شود.

۵- تعیین جهت قبله از طریق ستاره‌های راه شیری:

از طریق ستاره‌های راه شیری نیز می‌توان جهت قبله را پیدا کرد البته این کهکشان در شهر به دلیل وجود چراغ‌ها قابل رویت نیست، اما در بیابان به شکل خط سفید رنگی کاملاً مشخص است و یک بریدگی در پایین این کهکشان وجود دارد که دقیقاً رو به خانه کعبه بوده و جنوب غربی را نشان می‌دهد، ایستادن روبه روی این بریدگی به معنی ایستادن رو به قبله است.

۶- تعیین جهت قبله با استفاده از ساعت:

الف) درمنطقه معتدل شمالی: در کشور ایران که در این منطقه واقع شده بطریق زیر عمل می‌کنیم: ابتدا ساعت خود را روی وقت صحیح تنظیم کرده و بطور افقی نوک عقربه ساعت نما را به طرف آفتاب قرار می‌دهیم بطوریکه عقربه سایه خود را بپوشاند در این حالت نیمساز زاویه بین عقربه ساعت شمار و عدد ۱۲ ساعت سمت جنوب را نشان می‌دهد.

ب) در منطقه معتدل جنوبی: ابتدا ساعت را روی وقت دقیق تنظیم کرده و بطور افقی عدد ۱۲ را در مقابل خورشید قرار می‌دهیم نیمساز زاویه بین عدد ۱۲ و عقربه ساعت شمار امتداد شمال را نشان می‌دهد.

تعیین جهت قبله با استفاده از ساعت

۷- تعیین جهت قبله به وسیله قبرستان مسلمانان
میت را به شانه راست روبه قبله دفن می‌کنند.

منبع: بیتوته