مسجد بادی الله در محله زاهدان رشت

در قدیمی‌ترین نقشه شهر رشت -که در زمان ناصرالدین شاه کشیده شده است- رشت هفت محله داشت که یکی از آنها «محله زاهدان» بود. این محله، ۱۲ ناحیه داشت و گذر بادی‌الله از جمله محله‌های زاهدان بود که مسجد منحصر به‌فردی داشت.

متأسفانه با احداث خیابان مطهری بخشی از حیاط مسجد بادی‌الله از بین می‌رود. افرادی که به خیابان مطهری رشت رفته‌اند، حتما در ابتدای گذر بادی‌الله مسجد سفیدرنگ با مناره کوتاه و مخروطی شکل مسجد را دیده‌اند.

البته «فریدون نوزاد» در یادداشت‌های خود در مورد تاریخچه محلات اشاره دارد که این محله در اصل «وادی الله» بوده و واژه «وادی» یا محلِ گذر، بعدها تبدیل به بادی الله شده است. اهالی معتقدند بنیانگذار مسجد، مرحوم «بدیع‌الله» بوده که قبر وی در قسمت شمالی شبستان مسجد قرار دارد.

اما سنت دفن پیشنماز مسجد در دیگر مسجدهای تاریخی گیلان نیز رایج بوده است. بر روی قبر مرحوم بدیع‌الله این عبارت به چشم می‌خورد: «احداث این مسجد ۱۳۴۴ قمری» که با استناد به تاریخ درج شده بر روی این صندوق قدمت این بنا را می‌توان به اوایل دوره پهلوی نسبت داد.

معماری این بنا و رنگ سفید آن هم تداعی‌کننده بناهای میدان شهرداری است.

صحن مسجد فعلی دارای دو قسمت اصلی است: قسمت بزرگ، زیر گنبد مدوری است و قسمت دیگر با سه ستون بزرگ، در پایین هشت ضلعی و در وسط مدور و در بالا چهارضلعی است.

غرفه زنانه، بالاخانه مانند متکی بر این ستون‌هاست. محراب فعلی سنگی است ولی قبلا محراب مسجد گچ‌بری با عبارت‌های زیر داشت: یا الله، یا الله، یا قاضی الحاجات، یا کریم، یا رحیم، بمله و سوره «انا انزلنا» تا «حتی مطلع الفجر».

نقوش تزیینی دور حلبی دامنه شیروانی و سقف، لمبه‌کوبی که در اصطلاح معماری سنتی به آن واشان کشی می‌گویند، از ویژگی‌های این اثر است. چوب‌های به‌کار رفته در کل بنا و همچنین سازة آن از نوع نراد روسی است و هیچگونه تیرآهن در ساخت آن بکار نرفته است.

دور تا دور مسجد پنجره‌های چوبی قدیمی با قوس هلالی به چشم می‌خورد و در دیوارهای مسجد فرورفتگی‌هایی با قوس هلالی وجود دارد.

پنجره‌های مسجد در اندازه‌های مختلف است و تزئینات دالبر مانند در نمای ساختمان دارد. همچنین فرم گنبد و منارة مسجد در ترکیب با نمای ساختمان از ویژگی‌های خاص این بناست. از نحوه قرارگیری مناره معلوم می‌شود که مناره جدای از سازه اصلی مسجد بوده است. این مسجد در ۱۳بهمن ماه ۱۳۸۸ به شماره ۲۹۳۱۵ در فهرست بناهای ملی ثبت شده است.