آستانه مقدسه امامزاده فاطمه اخری (علیها السلام) ـ رشت
سه شنبه 2 اردیبهشت 1399 10:36 AM
تاریخ تولد ایشان 971 هجری و تاریخ وفات ایشان 995 هجری قمری می باشد. علامه مجلسی به پیروی از سبط ابن جوزی در کتاب ارزشمند «بحار الانوار» از فواطم اربعه یاد کرده است و در مورد فاطمه اُخری می نویسد: «و فی رشت مزار یُـنسَب إلی فاطمة الطاهرة أخت الرّضا(علیهما السّلام»، و در رشت مزاری است که به فاطمه طاهر، خواهر امام رضا (علیهما السلام) منسوب است. در باور مردم گیلان، وی به همراه برادرانش سید جلال الدین اشرف و میر شمس الدین (علیه السلام) به گیلان مهاجرت کرد و در زمان حکومت سیّد در رشت، از دنیا رفته است
.
آیت الله شیخ محمّد مهدوی در کتاب «سادات متقدمه گیلان» خود درباره این موضوع چنین می نویسد: «فاطمه بنت موسی بن جعفر معروف به فاطمة اخری و مشهور به خواهر امام، یا به همراه برادرش سید جلال الدین اشرف به گیلان آمده و یا بعد از کشته شدن حضرت رضا (علیه السلام)، به دیدن برادر خود به گیلان آمده و در همان وقت و یا قبل از سید جلال الدین اشرف، وفات کرده و در این مکان دفن شده است«.
برخی از محققان همانند مؤلف کتاب طرائق الحقایق در جلد سوم، صفحه ۲۸۴ کتابش، از این امامزاده یاد کرده است و می گوید: چهارشنبه دهم رجب سنه ۱۳۰۴ قمری در رشت به زیارتگاه خواهر امام، مزار فاطمه همشیره رضا (علیه السلام) رفتم و در حاشیه همان صفحه می نویسد: فاطمه بنت موسی بن جعفر(علیه السلام) وی متولد سرزمین عربستان شهرمدینه منوره است. وقتی برادرایشان حضرت احمد بن موسی در اوایل قرن سوم به قصد دیدار برادر بزرگوارش حضرت امام رضا (علیه السلام) رهسپار ایران شد و در این مسافرت بنا به احتمال قوی، یکی از همراهان آن حضرت، بی بی فاطمه اخری، یا خواهر امام بوده است.
پدر ایشان حضرت امام موسی کاظم (علیه السلام) و برادر ایشان امام رضا (علیه السلام) و خواهران وی: حضرت معصومه(علیها السلام)(فاطمه کبری)، فاطمه وسطی، فاطمه صغری) مزار: آذربایجان، که به خواهر امام(علیها السلام) شهرت د اشتند و لقب ایشان طاهره بود.
دیلمیان به دلیل موقعیت طبیعی قلمرو خود که دارای راه های صعب العبور و کوه های بلند و جنگل های انبوه بود و نیز با پایداری و استقامت و دلاوری مردان سلحشور خویش توانستند تا ۲۵۰ سال بعد از حمله اعراب در برابر لشکریان مقتدر خلفای بغداد مقاومت و از ورود آنان به سرزمین خویش جلوگیری کنند.
در این زمان سرزمین سرسبز گیلان و دیلمان، مأمن و پناهگاه علویان ستمدیده ای گردید که به سبب جور و ستم خلفای بغداد و کارگزاران آنها، مأوا و مسکن خود را رها ساخته و فرار کرده بودند.
مهاجرت سادات علوی به نقاط امن دیلمان و طبرستان علت های مختلفی داشت؛ از جمله در این مناطق به جهت موقعیت جغرافیایی خاص خود، وقوع جنگ ، لشکرکشی و تصرف در آن از سوی خلفای جور امکان پذیر نبود و از طرفی هم مردم در انتخاب دین و مذهب در مناطق حکومت حاکمان محلی تا حدودی آزادی داشتند.
از سویی دیگر، مردم دیلمان خصوصاً سرداران دیلمی که عباسیان را دشمن می داشتند، با پناه دادن سادات علوی، آنان را تحت حمایت خویش قرار می دادند و وسایل زندگی و معیشت آنان را فراهم می ساختند. پناهندگان و سادات جلیل القدر نیز بر اثر معاشرت با مردم دیلمان، آنها را تحت تأثیر قرار دادند و با تعالیم دین مبین اسلام آشنا ساختند.
وجود زیارتگاه های متعدد در گیلان نشان می دهد که این سرزمین همواره مورد توجه امامزادگان و سادات علوی بوده است و مردم نوع دوست گیلان نیز آنها را حمایت و پشتیبانی می کردند. امروز نیز آرامگاه آنان مورد احترام و زیارتگاه مردم این سامان است.
پس می توان از جمله دلایل هجرت فاطمه اخری را این چنین برشمرد که: خفقان، ظلم و شکنجه و آزار و اذیت عمال خلفای عباسی .استقبال و احترام ایرانیان به فرزندان و فرزند زادگان ائمه اطهار علیهم السلام بویژه مردم دیلم (گیلان)، دور بودن منطقه ایران از دست خلفای عباسی، تشکیل حکومتهای اسلامی مستقل در بعضی از مناطق ایران، دیدار از امام رضا علیه السلام، زندگی در سایه امام رضا علیه السلام همراه با امنیت و آرامش .
به هرحال، حضرت احمد بن موسی علیه السلام در اوایل قرن سوم به قصد دیدار برادر بزرگوارش حضرت امام رضا علیه السلام رهسپار ایران شد و در این مسافرت بالغ بر ۱۲۰۰ نفر از امامزادگان و ذراری ائمه علیهم السلام، ایشان را همراهی می کردند. بنا به احتمال قوی، یکی از همراهان آن حضرت، بی بی فاطمه اخری (علیها السلام)، همین خواهر امام می باشد .
پس از به شهادت رسیدن حضرت احمد بن موسی علیه السلام هر یک از اصحاب حضرت شاهچراغ و امامزادگان، به مناطقی فرار نموده اند که در این میان می توان، ورود حضرت خواهر امام و جمع دیگری از امامزادگان را به منطقه دیلم و رشت نام برد
.
از آنجائی که اکثر مورخین، هجرت و شهادت حضرت شاهچراغ را در سنه ۲۰۳ هـ.ق نوشته اند؛ لذا ورود حضرت خواهر امام به منطقه دیلم را می توان در این سال دانست که در این هنگام آن حضرت سنی بالغ بر ۲۴ سال داشته است .دلایل شهرت فاطمه اخری به خواهرامام اول اینکه از نظر راحتی و سهولت در گفتار در عرف و به جهت اینکه حضرت «فاطمه اخری» خواهر امام رضا علیه السلام هستند به این نام مشهور شده است، دیگر اینکه شاید تاریخ بناء بقعه و یا تعمیر آن بر شخصیت مدفون در بقعه شهرت بیشتر پیدا کرده باشد.
