دیدنی های بوشهر؛ از آب انبار قوام تا کاخ های سه گانه هخامنشی (قسمت اول)

استان بوشهر از استان‌های جنوبی ایران به مرکزیت بندر بوشهر است که به دلیل وجود ذخایر گاز و نفت و نیروگاه هسته‌ای، اهمیت زیادی دارد و پایتخت انرژی ایران لقب گرفته است. بوشهر جاذبه‌های تاریخی و دیدنی زیادی دارد که در ادامه برخی از آنها را معرفی می‌کنیم.

آب انبار قوام

این آب انبار اکنون به عنوان رستوران سنتی استفاده می‌شود.

آب انبار قوام در محوطه باری در غرب بوشهر قرار دارد. قدمت این بنا به ۱۵۰ سال قبل یعنی دوران قاجار بر می‌گردد. اسکلت اصلی و طاق آب انبار از سنگ‌های رسوبی بسیار مقاوم ساخته شده و با چهار طاق پوشیده شده است. ۲ متر از آب انبار خارج از زمین و ۲/۶۰ متر آن درون زمین قرار دارد.

داخل آب انبار از پوشش ساروج بسیار مقاوم است و نمای خارجی آن پنجره‌هایی است که با فاصله‌ی معینی از هم قرار گرفته‌اند. این آب انبار اکنون به عنوان رستوران سنتی استفاده می‌شود.

خانه رئیسعلی دلواری

خانه رئیسعلی دلواری از آثار فاخر دوره قاجاریه در بوشهر است که بازماندگان رئیسعلی دلواری آن را به میراث فرهنگی هدیه کرده‌اند. رئیسعلی دلواری در جنگ جهانی اول و هنگام حمله انگلیسی‌ها به بوشهر، شجاعت و رشادت بسیاری از خود نشان داد و به شهادت رسید.

این خانه در جنوب شرقی شهر دلوار در استان بوشهر قرار دارد و سال ۱۳۷۶ ثبت ملی شده است.

این خانه بنایی ساده دارد و تزئینات آن شامل اندکی گچبری است. قبل از مجموعه اصلی، فضایی رستورانی و مسقف وجود دارد. بعد از این رستوران، ورودی خانه با درب چوبی ۲ لنگه‌ای قرار گرفته است.

مسجد بردستان

مسجد جامع بردستان عمارتی زیبا روی تپه‌ای در شهر بردستان در استان بوشهر است. طبق شواهد موجود در مسجد مانند کتیبه موجود در یکی از اتاق‌های آن، این بنا را به قرون اولیه اسلامی نسبت می‌دهند.

مسجد بردستان، عمارتی با ۱۰۰۰ سال قدمت است.

اطراف مسجد قبرهایی هستند که روی سنگ‌های آهکی آن‌ها با خط کوفی و عربی نوشته شده است و نشان از ارزش تاریخی این مسجد دارد.

مسجد بردستان عمارت زیبای مستطیل شکلی است که ورودی کوچکی به شبستانی بزرگ دارد. این شبستان بزرگ به منظور تامین روشنایی و هواگیری، دارای فضاهایی به شکل درگاه است که داخل و خارج آن‌ها با گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است. بادگیری به سبک جنوب ایران بر فراز شبستان ساخته شده که هوای درون شبستان را خنک می‌کند.

قلعه نصوری

قلعه نصوری در شهر بندر طاهری شهرستان کنگان استان بوشهر قرار دارد. این قلعه در ۲۵۰ کیلومتری شرق استان بوشهر است.

قلعه نصوری به دور قاجار تعلق دارد و حدود ۱۸۰ سال قبل، به دستور شیخ جبار نصوری ساخته شده است. این قلعه به نام «قلعه شیخ» هم شناخته می‌شود.

قلعه با مصالحی چون سنگ‌های بزرگ و ملات گچ و گل اخته شده است. درب ورودی قلعه از جنوب، در چوبی بزرگی رو به خلیج فارس است. بعد از این در وارد هشتی بزرگی می‌شوید که هشت طاقچه ساده دارد. در این قلعه ایوانی با ستون‌های سنگی و گچ‌بری‌های زیبا وجود دارد که بدون تزئین هستند.

عمارت کلاه فرنگی و موزه دریانوردی

در محله بهمنی بوشهر، موزه دریانوردی خلیج فارس قرار دارد. عمارت کلاه فرنگی و ساختمان کنسولگری دو بنای موجود در این مجموعه هستند. عمارت این موزه متعلق به دوره‌ی قاجار است که در سال ۱۸۵۸ میلادی به عنوان مقر کنسولگری دولت انگلیس بنا شده بود. بیش از ۴۰ قطعه ادوات و تسلیحات جنگی متعلق به ادوار مختلف در این موزه نگهداری می‌شود که کشتی قدیمی پرسپولیس از برجسته‌ترین آن‌ها است.

عمارت کلاه فرنگی در اسفند سال ۱۳۸۶ ثبت ملی شده است.

عمارت گلشن

عمارت گشلش یکی دیگر از دیدنی‌های دوره‌ی قاجار در شهر بوشهر است که در خیابان ساحلی، محله‌ی بهبهانی قرار دارد. این عمارت فقط ۱۰ متر از دریا فاصله دارد. در اطراف آن ساختمان‌های بافت قدیم بوشهر قرار گرفته است.

این بنا ۱۷۰ سال پیش ساخته شده است و مربوط به تاجری به نام آقای گلشن بوده که از آن استفاده مسکونی - تجاری می‌کرده است.

عمرات گلشن ۳ طبقه دارد که طبقه اول آن را آب انبار، حمام، دستشویی، آشپزخانه و مکانی برای خدمه تشکیل می‌دهد. طبقه دوم و سوم برای سکونت، پذیرایی و امور تجاری بوده است.

عمارت گلشن در اسفند ماه ۱۳۷۷ ثبت ملی شده است و خوشبختانه میراث فرهنگی همواره از این بنا حفاظت می‌کند.

مدرسه سعادت

سالروز تاسیس این مدرسه با نام روز ملی بوشهر جشن گرفته می‌شود.

مدرسه سعادت یا سعادت مظفری، به دوران قاجار تعلق دارد و در بوشهر، خیابان امام، روبروی میدان معلم قرار دارد.

این مدرسه از نظر تاریخی مادر مدارس جنوب ایران محسوب می‌شود. مدرسه سعادت در سال ۱۲۷۸ به سبک نوین آموزشی تاسیس شد.

این مدرسه به دلیل درخواست دریابیگی و در پی آن، کمک‌های نقدی مظفرالدین شاه، به نام سعادت مظفری مشهور شد. همچنین سالروز تاسیس این مدرسه در روز ۱۸ اسفند، چند سالی است که به نام روز بوشهر جشن گرفته می‌شود.

مدرسه سعادت در بهمن سال ۱۳۷۸ ثبت ملی شده است.

عمارت ملک بوشهر

عمارت ملک بوشهر یکی دیگر از دیدنی‌های متعلق به دوره قاجار در این استان است که در محله بهمنی بوشهر قرار دارد. این عمارت، مجموعه‌ای متعلق به یک قرن پیش است که زیربنای آن ۴ هزار متر است.

این بنا در اواخر دوران قاجار به دست معماران فرانسوی و با مصالح محلی ساخته شده است. مالک آن فرد ثروتمندی به نام محمد مهدی ملک التجاره بوده است که برای سفر تفریحی - تجاری به فرانسه رفته و آنجا کاخ یکی از وزرای قرن وسطی را می‌بیند و تصمیم می‌گیرد مشابه آن را در بوشهر بسازد.

عمارت ملک در آذر ۱۳۷۷ ثبت ملی شده است.

کاخ‌های سه‌گانه هخامنشی

کاخ چرخاب، کاخ سنگ سیاه و کاخ بردک سیاه، کاخ‌های سه‌گانه‌ی هخامنشی در بوشهر هستند.

کاخ چرخاب

کاخ چرخاب اثری باستانی از دوره هخامنشان است که به عنوان کاخ زمستانی کوروش بوده است. این کاه در یک کیلومتری جنوب غرب برازجان (۶۵ کیلومتری بوشهر) قرار دارد. همچنین فاصله کاخ از خلیج فارس ۷۰ کیلومتر است.

این کاخ اصلی‌ترین سند معماری برای اثبات این موضوع است که خلیج فارس از دوران باستان متعلق به ایرانیان بوده است.

باستان شناسان بر این باورند که این کاخ هرگز مسکونی نشده است؛ ساخت آن به فرمان کوروش آغاز شده و احتمالا با مرگ او ناتمام مانده است.

بخشی از دروازه شاهی این کاخ که ناتمام مانده، با سیلیس کف‌سازی شده است. ۱۰ پایه ستون کوچک در تالار اصلی کاخ پیدا شده که شبیه پایه‌های ستون‌های پاسارگاد هستند.

کاخ بردک سیاه

کاخ بردک سیاه کاخ زمستانی داریوش اول در عصر هخامنشی بوده که در ۱۲ کیلومتری برازجان، بین نخلستان‌های روستای درودگاه قرار دارد. این کاخ بعد از کاخ کوروش بنا شده است. ظاهر کاخ، سنگ‌های سیاه آن به همراه معماری به کار رفته در آن و ترکیب رنگ‌های سیاه و سفید نشان می‌دهد که این کاخ بعد از کاخ برازجان ساخته شده است.

تالار مرکزی این کاخ شبیه به کاخ آپادانا است و ۱۰ ستون دارد.

کاخ سنگ سیاه

کاخ سنگ سیاه یکی دیگر از کاخ‌های سه‌گانه‌ی هخامنشی است که در برازجان قرار دارد. این کاخ در مهر ۱۳۸۰ ثبت ملی شده است.