مرداب هسل مازندران؛ تابلویی از جادوی رنگ‌ها
چهارشنبه 28 اسفند 1398 1:28 PM
استان مازندران به‌دلیل داشتن جاذبه‌های طبیعی و بکر فراوان، جزو بهترین مقاصد طبیعت‌گردی به حساب می‌آید. یکی از نقاط دیدنی و تماشایی این استان، مرداب هسل یا مشل است که در ۱۰ کیلومتری جنوب غربی شهر چالوس قرار دارد. برای دیدن این مرداب زیبا و رویایی باید به دل جنگل سرسبز مشل موزی بروید.
مرداب هسل کجاست؟
عکاس: یاسر صادق کوهستانی
مرداب هسل در ۱۰ کیلومتری جنوب غربی شهر چالوس و ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهر مرزن آباد در استان مازندران واقع است و از جنوب به جنگل‌های سوته لار و منطقه کردشت، از شمال و شمال غرب به گاوسرای قدیمی مشعل و منطقه‌ی مشعل موزی و از مشرق به منطقه مشعل لات می‌رسد.
مرداب هسل در روستای تاریخی تلاجو در محدوده‌ی مراتع جنگلی این آبادی و روستای سینوا و همین طور در دل جنگل سرسبز و زیبای مشل موزی قرار دارد که به آن جنگل فین یا محمد آباد نیز می‌گویند. این جنگل تا قبل از ملی شدن جنگل‌ها و مراتع از چراگاه‌های احشام مردم سینوا، تلاجو و سینوا چشمه بود.
عکاس: الهام حسینی
مرداب هسل به نام‌های کَنیچال،کنو چال،گَن اُچال، مِهاز چال و مشل نیز شناخته می‌شود؛ هرچند که مشهورترین این اسامی، مشل و هسل هستند. هسل به معنی آب راکد و آبگیر فصلی است که در گویش تبری کلارستاقی، برای آبگیر به کار می‌رود.
تبخیر آب هسل‌ها به‌طور معمول از زمستان شروع می‌شود و تا نیمه‌ی دوم بهار ادامه دارد. از آنجا که برکه‌ی مذکور در بعضی از سال‌ها کم آب می‌شود و آب آن تاکف فرو می‌نشیند، می‌تواند در تعریف هسل نیز بگنجد.
عکاس: محمد تقی زاده
همان طور که در دل جنگل مشل موزی پیش می‌روید، اگر هوای اطراف را استشمام کنید، متوجه‌ی بوی ترش مزه‌ای خواهید شد که نوید نزدیک شدن به هسل را می‌دهد. این بو ناشی از تبخیر آب اسیدی هسل است.
دورتادور مرداب را درختان سربه‌فلک‌کشیده جنگل پوشانده و آن را همچون مرواریدی در دل صدف پنهان کرده‌اند. وقتی به دیدن هسل می‌روید، خواهید دید که به قطر نیم سانتی‌متر جلبک روی آب راکد این مرداب قرار دارد؛ به‌طوری که هیچ منفذی باقی نگذاشته‌اند. وجود همین جلبک‌ها موجب تنوع رنگی هسل شده است؛ به‌گونه‌ای که قسمت‌های زیر سایه‌ی درختان، کاملا سبز دیده می‌شوند و در میانه‌ی مرداب و نزدیک به کانون آن، رنگ‌های نارنجی و سرخ روشن به چشم می‌خورد.
منبع عکس: اینستاگرام (reziqezi ،hanif1363 ،@sahra_nature@ ،@toofan_mto@) - عکاس: محمد ایروانی، سارا کوهنروز، مجید طاهریان
جالب است بدانید که آب هسل از هیچ رود، جویبار و آب سطحی‌ای تأمین نمی‌شود، بلکه آب آن از کف و مرکز مرداب می‌جوشد. در پایین دست مرداب نیز چشمه‌ای می‌جوشد که ذخیره‌ی آب هسل را کاهش می‌دهد.
در نیمه‌ی دوم فصل پاییز تا اواسط بهار، حجم آب با ریزش باران‌های موسمی افزایش پیدا می‌کند؛ اما در فصل تابستان به‌سرعت تبخیر می‌شود تا جایی که کف آبگیر کاملا قابل‌مشاهده است. زمانی که آب مرداب سرریز می‌کند، از شیار قسمت شرقی به‌سمت دره‌ی چالوس سرازیر می‌شود.
تالاب مذکور حتی وقتی به‌طور کامل پر می‌شود، به یک هکتار هم نمی‌رسد. در گذشته حجم آب آن بیشتر بود و در بعضی نقاط، عمق آن از ۱۵ متر فراتر می‌رفت. در سال ۱۳۸۵ نیز حدود ۳,۸۰۰ متر مساحت داشت.
عکاس: مرتضی جاماسب
مرداب هسل از مناطق بکر و طبیعت بی‌نظیر مازندران محسوب می‌شود؛ اما در سال‌های اخیر احداث جاده‌ای در جنوب آن و متعاقبا افزایش تعداد گردشگران، آلودگی را به این محل آورد و حیات آن را دستخوش تغییراتی کرد. در واقع سازمان منابع طبیعی به‌منظور برداشت چوب درختان جنگلی، عمق این جنگل بکر را با جاده‌ای خاکی شکافت. جنگل مشل موزی در گذشته چراگاه احشام روستاییان اطراف بوده است و حتی در حدود ۵۰ سال پیش، تعدادی از دامداران در مجاورت مرداب زندگی می‌کردند.
مرداب هسل در گذشته زیستگاه لاک‌پشت‌ها، وزغ‌ها و زالوها بود که امروزه بسیار کم شدهاند. این مكان آبشخور جانوران و درندگانی است که در میان آن‌ها یوز پلنگ و پلنگ نیز دیده می‌شود. در داخل مرداب ماهی زندگی نمی‌کند؛ اما برخی افراد با رها کردن ماهی‌های قرمز موجب برهم خوردن اکوسیستم مرداب شدهاند؛ به‌طوری که رنگ آن به قرمز تبدیل شده است.
پوشش گیاهی مرداب هسل شامل درختان انجیلی، مَمرز و بلوط، راش، داغداغان، آزاد، شمشاد و بعضی درختان میوه جنگلی مانند سیب ترش جنگلی، انگور جنگلی، انجیر، انار و انواع گیاهان دارویی مثل بابونه، فشکی واش و زِمِنج است.
عکاس: علی گلزار
مرداب هسل در هر فصلی زیبایی‌های خود را دارد. در فصل بهار و تابستان سرسبزی و طراوت جنگل چشم‌نوازی می‌کند و در فصل پاییز رنگارنگی طبیعت دلربایی. در واقع پاییز، بهترین زمان برای دیدن این مکان است؛ چراکه جلبک‌های قرمز و نارنجی مرداب، منظره‌ی وصف‌ناشدنی‌ای را به وجود می‌آورند که هیچ‌گاه از تماشای آن سیر نخواهید شد.
عکاس: مرتضی جاماسب
طبیعت زیبا شما را وسوسه می‌کند تا لذت ماندن در شب‌های جنگل و مرداب را تجربه کنید. با اینکه می‌توانید با برپایی چادر و کمپ در دل جنگل اقامت داشته باشید؛ اما توصیه‌ی ما به شما این است که برای حفظ محیط‌زیست و برهم‌نزدن اکوسیستم این مکان، شب را در اقامتگاه‌های بوم‌گردی و سایر مراکز اقامتی نزدیک به آن سپری کنید.
عکاس: الهام حسینی
مرداب هسل در جنوب دو روستای طلاجو و سینوا در دل منطقه‌ای جنگلی به‌نام مشعل قرار گرفته و برای رسیدن به آن ۱۰ کیلومتر مانده به شهر چالوس، بعد از پلیس راه، در سمت چپ‌تان وارد اولین فرعی خاکی شوید که جاده‌ای جنگلی است و شما را به روستای سینوا می‌رساند. در این مسیر بعد از عبور از پل رودخانه (یعنی مسافتی حدود ۳۰۰ متری) به یک دوراهی می‌رسید که باید مسیر سمت راست را انتخاب کنید تا به مردابی با جادوی رنگ‌ها برسید.
وقتی به این مکان رسیدید، باید خودروی خود را ابتدای جنگل و در پارکینگ پارک کنید و بقیه راه را پیاده بروید. با حدود ۴۵ دقیقه پیاده‌روی در جنگل، به مرداب خواهید رسید. خودروهای آفرود، وانت و نیسان مردم محلی نیز می‌تواند انتخاب دیگر شما باشد. البته پیشنهاد ما پیاده‌روی و لذت بردن از هوای مطبوع و دل‌پذیر جنگل است.
سکوت جنگل
هزاره‌های تنهایی سنگ‌ها که در تهاجم آب خزه می‌بندند، درختان اندیشمند با صدای ملال‌انگیز آب در خلسه فرو می‌روند، جیرجیرک‌ها رهاورد آوازی غریب از حنجره بغض‌اندود سکوت جنگل‌اند، مهتاب از میان گیسوان چنار عبور را تکرار می‌کند، ماهیان وحشت زده از گام‌های صیاد به ریشه‌های ژرف افرا پناه می‌برند، شب سکوت جنگل...
«مجتبی بناگر»
