بسیاری از والدین همواره در مورد نیازهای غذایی کودک خود تردید دارند و با سردرگمی مواجه هستند. از یک سالگی تا زمان بلوغ، اغلب به عنوان دوران پنهان و خاموش رشد تعبیر می‌شود که در این دوران، رشد فیزیکی نسبت به سال اول زندگی و دوران بلوغ کمتر است و در این زمان است که رفتارهای اجتماعی، احساس، عواطف و استعدادها شکوفا می‌شود.
کودک بعد از یک سالگی، هر سال به طور متوسط، ۲ تا ۳ کیلوگرم افزایش وزن دارد و ۶ تا ۸ سانتی متر به قدش اضافه می‌شود. در این زمان ، بسیاری از والدین به دلیل تغییر در اشتهای کودک و کند شدن سرعت رشد، نگران کاهش اشتهای کودک می شوند؛ در حالی که این مسأله کاملاً طبیعی است و تا زمانی که روند رشد کودک بر اساس جداول رشد، صعودی باشد کودک نرمال است.
بسیاری از مادران شکایت می‌کنند که «کودک من به اندازه قبل غذا نمی‌خورد، وقتی کوچک‌تر بود بیشتر غذا می‌خورد و…» پاسخ این مادران، این است که: «انتظار می رود این مسأله پیش آید، چراکه سرعت رشد نسبت به دروان کودکی آرام شده است و کودک به غذای خیلی زیاد ، نیاز ندارد» اگر کودک کل وعده غذایش را هم نخورد، والدین نباید شکایت کنند. به علاوه، اشتهای کودک وابسته به سطح فعالیت اوست و بستگی به این دارد که آیا کودک سالم است یا بیمار. باید این موضوع را بدانید که در دوران کودکی، علاقه‌ها و عدم علاقه‌ها به غذاهای مختلف به سرعت تغییر می‌کند و دوست داشتن یا نداشتن غذا تحت تاثیر نوع غذا، ظاهر و طعم غذا است.
برای تعیین نیازهای غذایی کودک لازم است در ابتدا وضعیت تغذیه‌ای او را مشخص کنیم؛ به این معنی که بدانیم کودک رشد نرمال دارد یا خیر، به اندازه کافی قد گرفته است؟ وزن او در محدوده نرمال است یا کمتر؟
برای پاسخ به این سؤالات، متخصصین با استفاده از جداول مختلف، میزان رشد کودک را تعیین می‌کنند. یک جدول خلاصه از نمودارهای موجود در زیر ارائه شده (البته برای دسترسی به اطلاعات دقیق تر باید با یک متخصص مشورت کنید.
پس از تعیین وضعیت تغذیه‌ای کودک، نیازهای غذایی کودک بر اساس رشدی که باید داشته باشد تعیین می‌شود.
نیازهای غذایی کودک چه هستند؟
انرژی
میزان قوت و قدرتی که کودک از خوردن غذا به دست می آورد انرژی نام دارد. تمام غذاهایی که او می خورد، به بدنش انرژی می رساند. مواد غذایی مختلف دارای میزان انرژی متفاوتی هستند. برای کودکان کم اشتها بهتر است، از مواد غذایی استفاده شود که میزان انرژی در حجم معین آنها نسبت به مواد غذایی دیگر بیشتر باشد. به این معنی که مقدار کمی از آنها انرژی بیشتری داشته باشد.
پروتئین
پروتئین از غذا به بدن کودک می‌رسد و رشد او را تأمین می‌کند. کودک هر روز و در طول روز چند مرتبه بایستی غذایی بخورد که حاوی پروتئین باشد تا بدن او دچار کمبود نشود نیاز به پروتئین در سنین متفاوت تغییر می کند. در ابتدای کودکی نیاز به پروتئین بر اساس واحد بدن کودک، بیشتر است ولی چون حجم بدن او کم است، میزان کمی پروتئین نیاز او را تامین می کند. با بالارفتن سن، نیاز کودک بر اساس واحد بدنش کمتر شده ولی به دلیل افزایش حجم بدن کودک میزان کل مورد نیاز افزایش می‌یابد.
جدول زیر خلاصه ای از نیازهای کودک به پروتئین و انرژی است.
مواد معدنی و ویتامین‌ها
مواد معدنی و ویتامین‌ها از مهمترین نیازهای غذایی کودک است که برای رشد و تکامل مطلوب کودک لازم هستند. دریافت ناکافی آنها به رشد آسیب می‌رساند و بیماری‌های ناشی از کمبود آنها بروز می‌کند. در کودکی که کم اشتها است باید از مواد غذایی استفاده شود که در کمترین حجم دارای بیشترین میزان املاح و ویتامین باشند تا رشد کودک با توجه به حجم کم معده او تأمین شود.
برای یک کودک کم غذا املاح و ویتامین‌های زیر اهمیت به سزایی دارد.
آهن (Fe)
کودکان ۰ تا ۳ ساله در معرض خطر کم خونی هستند. آنها آهن نیاز دارند تا خون سازی در بدنشان به خوبی صورت گیرد. از اینرو باید غذاهایی مصرف کنند که دارای آهن زیاد و قابل جذب باشد. مصرف قطره آهن به تامین بهتر محتوای آهن بدن آنها کمک می‌کند. اگر دچار کم خونی شوند یادگیری کودک و توانایی کودک کاهش می‌یابد. منابع غنی آهن عبارتند از: جگر، قلوه، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخم مرغ، سبزی‌های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری و اسفناج، حبوبات مثل عدس و لوبیا، میوه‌های خشک (انواع برگه میوه ها) به خصوص برگه زردآلو و دانه‌های روغنی که باید در رژیم غذایی کودک گنجانده شوند. مصرف ویتامین C به همراه غذاهای حاوی آهن، به افزایش جذب آهن کمک می‌کند.
تماشا کنید: ویدیو: اصول تغذیه کودک در سال های اولیه زندگی
کلسیم (Ca)
کودکان برای رشد کامل استخوانی به کلسیم نیاز دارند. نیاز آنها بر اساس واحد بدنشان چند برابر بزرگسالان است. مقدار کلسیم توصیه شده برای کودکان ۴ تا ۸ ساله، ۸۰۰ میلی گرم در روز و برای افراد ۸ تا ۹ ساله، ۱۳۰۰ میلی گرم در روز است.
اصلی ترین منبع تامین کلسیم مورد نیاز، شیر و سایر فرآورده‌های لبنی است.. کودکی که کم اشتها است بهتر است از ماست‌های چکیده، شیرهای غنی شده و بستنی تهیه شده باشیر سالم تغذیه کند.
ویتامین B
از ویتامین‌هایی است که در نبود آن رشد مختل می‌شود. برای افزایش اشتهای کودکان بهتر است منابع غذایی حاوی ویتامین B مثل سبوس غلات، آردهای کامل، جوانه، ماء الشعیر ، گوشت‌ها و جگر به کودک داده شود و استفاده از مکمل ویتامین B هم می‌تواند مفید باشد.
فراموش نکنید بهترین افراد برای تعیین وضعیت جسمی و رشدی کودک شما متخصصین اطفال و پزشکان خانواده هستند پس بهتر است قبل از هر چیز برای تعیین وضعیت نیازهای غذایی کودک خود با یک متخصص صحبت کنید.