ا. آشوری
همسردارى فاطمه سلام الله علیها
در حديثى مى خوانيم كه پيامبر اسلام صلی الله علیه وآله از على علیه السلام پرسيد: «كَيْفَ وَجَدْتَ أَهْلَكَ؟ قَالَ: نِعْمَ الْعَوْنُ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ، وَ سَأَلَ فَاطِمَةَ، فَقَالَتْ: خَيْرُ بَعْلٍ؛ (1) (اي علي) فاطمه سلام الله علیها، همسرت را چگونه يافتى؟ گفت: بهترين يار بر اطاعت [و بندگى] خداوند، و [سپس] از فاطمه سلام الله علیها سؤال كرد: گفت: او بهترين شوهر است.»
حضرت فاطمه سلام الله علیها در موقعيتى بسيار حساس و بحرانى در خانه حضرت على علیه السلام زندگى مى كرد؛ چرا كه سپاه اسلام هميشه در حال آماده باش بود و در هر سال، چندين جنگ واقع مى شد و امام على علیه السلام در تمام يا اكثر آن جنگها شركت داشت. هرگاه با پيكري خسته به خانه باز مى گشت، از مهربانيها، دلگرميها و نوازشهاى همسر عزيزش كاملاً برخوردار مى شد؛ زخمهاى تنش را شستشو مى كرد و لباسهاى خون آلود او را مى شست، (2) فداكاريها و شجاعتهايش را مى ستود، و بدين وسيله دلش را گرم و براى جنگ آينده آماده اش مى نمود.
حضرت على علیه السلام مى فرمايد: «وَ لَقَدْ كُنْتُ أَنْظُرُ إِلَيْهَا فَتَنْكَشِفُ عَنِّي الْهُمُومُ وَ الْأَحْزَان؛ (3) به راستى هميشه اين گونه بود كه وقتي به او نگاه مى كردم، و تمام غمها و غصه‌هايم برطرف مى شد.»
حضرت فاطمه سلام الله علیها هرگز بدون اجازه على علیه السلام از خانه خارج نشد و هيچ گاه او را غضبناك نكرد. او در ساعات وداع خويش به على علیه السلام گفت: «يَا ابْنَ عَمِّ! مَا عَهِدْتَنِي كَاذِبَةً وَ لَا خَائِنَةً وَ لَا خَالَفْتُكَ مُنْذُ عَاشَرْتَنِي فَقَالَ علیه السلام مَعَاذَ اللَّهِ أَنْتِ أَعْلَمُ بِاللَّهِ وَ أَبَرُّ وَ أَتْقَى وَ أَكْرَمُ وَ أَشَدُّ خَوْفاً مِنَ اللَّهِ مِنْ أَنْ أُوَبِّخَكِ بِمُخَالَفَتِي؛ (4) پسر عمو! هرگز مرا دروغگو و خائن نيافتى، از روزى كه با من معاشرت كردى، با دستورات تو مخالفت نكردم. امام على علیه السلام فرمود: [اى دختر پيامبر!] معاذ الله [كه تو در خانه من بدرفتارى نموده باشى؛ زيرا] مراتب خداشناسى، نيكوكارى، پرهيز كارى، بزرگى و خداترسى تو به حدى است كه جاى ايراد و خرده گيرى در مورد مخالفت با من ندارد.»
همان گونه كه ازدواج فاطمه سلام الله علیها و على علیه السلام بر پايۀ ملاكهاى انسانى و كمالات آسمانى شكل گرفت، ادامه و قوام زندگى آن دو نيز خود حكايت از ايثار، گذشت، فداكارى و خداجويى آنان دارد. در اين بخش به برخى از ارزشها در زندگى حضرت زهرا سلام الله علیها اشاره مى كنيم:
1.رضايت شوهر
اميرمؤمنان علیه السلام مى فرمود: «تا فاطمه سلام الله علیها زنده بود كارى نكردم كه او را به خشم آورد و بر هيچ كارى او را مجبور نكردم. او نيز هيچ گاه مرا به خشم نياورد و در هيچ كارى از من نافرمانى نكرد. به راستى هر وقت به او نظر مى كردم، غم و اندوهم برطرف مى شد.» (5)
2. تقسيم كار
روزي حضرت على علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها نزد پيامبر صلی الله علیه وآله آمدند و تقاضا كردند كارهاى خانه و زندگى را براى هريك معين كند. پيامبر صلی الله علیه وآله، كارهاى داخلى منزل را براى فاطمه سلام الله علیها و بيرون از خانه را براى على علیه السلام تعيين فرمود. حضرت فاطمه سلام الله علیها عرض كرد: «فقط خدا مى داند كه من چقدر خوشحالم از اينكه رسول خدا صلی الله علیه وآله مرا مأمور به كارهايى نكرد كه فقط از عهده مردان بر مى آيد.» (5) در عمل نيز چنين شد. امام صادق علیه السلام مى فرمود:
«رسم اين بود كه على علیه السلام آب و هيزم مى آورد و فاطمه سلام الله علیها آرد آسياب مى كرد....» (6)
3. ساده زيستى
سلمان از ملاحظۀ لباسهاى ساده، كم قيمت و كهنۀ حضرت زهرا سلام الله علیها تعجب كرد. روزي حضرت سلام الله علیها نزد رسول خدا صلی الله علیه وآله رفت و عرض كرد: «يا رسول الله! سلمان از لباس من تعجّب كرده است. سوگند به خدايى كه تو را به حق مبعوث كرد، من و على علیه السلام پنج سال است كه چيزى نداريم به جز پوست قوچى كه روزها شترمان روى آن علف مى خورد و شب آن را فرش خود مى كنيم و نيز بالش ما چرمى است كه از ليف خرما درست شده است.» (7)
و اما سلمان خود مى گويد: «روزى حضرت فاطمه سلام الله علیها را ديدم كه چادرى وصله دار و ساده بر سر دارد. در شگفت ماندم و گفتم: عجبا! دختران پادشاه ايران و قيصر روم بر كرسيهاى طلايى مى نشينند و پارچه هاى زربفت به تن مى كنند و اين دختر رسول خداست كه نه چادرهاى گران قيمت بر سر دارد و نه لباسهاى زيبا. فاطمه سلام الله علیها در جوابم فرمود: «اى سلمان! خداى بزرگ لباسهاى زينتى و تختهاى طلايى را براى ما در روز قيامت ذخيره كرده است.» (8)
4.تحمل سختى كار
روزى رسول خدا صلی الله علیه وآله به خانه حضرت فاطمه سلام الله علیها آمد، او را ديد كه لباسى از پشم شتر دارد و با دست آسياب را مى گرداند و در همان حال فرزند خود را شير مى دهد. پيامبر صلی الله علیه وآله با ديدن اين وضع، متأثر شد و گريست، و فرمود: «اى دخترگرامى! امروز تلخيهاى دنيا را براى شيرينيهاى آخرت بچش.»
فاطمه سلام الله علیها عرض كرد: يا رسول الله! خدا را بر نعمت هايش حمد مى كنم و بر كرامتهايش شكر مي‌گذارم. آن گاه اين آيه نازل شد: «وَ لَسَوْفَ يُعْطيكَ رَبُّكَ فَتَرْضی»؛ (9) «حق تعالى در قيامت آن قدر به تو خواهد داد كه راضى شوى.» (10)
پی نوشت :
1) قاضى نورالله حسينى، احقاق الحق، ج 10، ص 401؛ و ر. ك: صفورى شافعى، نزهة المجالس، ج 2، ص 226.
2) سيره ابن هشام، ج 3، ص 106، به نقل از ابراهيم امينى، بانوى نمونه اسلام، صص 78 - 79.
3) بحارالانوار، ج 43، ص 134.
4) همان، ج42، ص 191، روايت 20.
5) بحار الانوار، ج 43، ص134؛ قرب الاسناد، ص52.
6) ناسخ التواريخ، حالت فاطمه سلام الله علیها، ص417.
7) فضائل الزهرا، ص77.
8) عوالم المعارف، ج 11، ص130.
9) تفسير نور الثقلين، ج 5، ص594.
10) ضحی/5.
11) مناقب ابن شهرآشوب، ج 3، ص390.
منبع : کتاب حضرت زهرا(سلام الله علیها) / معاونت تبلیغ و آموزشهای کاربردی حوزه علمیه قم/ چاپ اول-1390.
