منطق قرآنیِ حضرت زهرا در واکنش به عهدشکنان غدیر

حضرت زهرا سلام‌الله در واکنش به بدعهدی برخی صحابه نسبت به خلافت امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند نباید این افراد بر جنازه‌ام نماز بخوانند.

عقیق:محوری‌ترین موضوع در روز عید غدیر خم، انتخاب امیرالمؤمنین علیه‌السلام به عنوان خلیفةالله و انتصاب رسمی ایشان به امامت عالم و آدم بود. رسول گرامی اسلام (ص) به عنوان مجری و مجرای این رویداد، از جانب خداوند از مردم به ویژه صحابه عهد گرفت و آنها نیز وفاداری خویش نسبت به پایبندی به این عهد را اعلام کردند؛ اما امت اسلام متأسفانه بلافاصله پس از فوت رسول‌الله (ص)، عهد خداوند را رها کردند و بر خلاف دستورات پیامبر اسلام درباره تعیین جانشینی خویش، افراد دیگری را بر مسند حکومت قرار دادند.  کسانی که با امام علی (ع) دست بیعت دادند، نه تنها از بیعت خویش بازگشتند بلکه خاندان وحی را مجبور به بیعت با کسانی کردند که هیچ گاه انتظار نمی‌رفت آنها به حکومت مسلمین برسند.

در چنین شرایطی، حضرت زهرا سلام‌الله علیها که عمری را در راستای عمل به دستورات و مشیت الهی به کار بست و بلکه مجرای مشیت خداوند بود، به طرق مختلف خود را مکلف به امر به معروف و نهی از منکر کرد؛ و چه معروفی مهم‌تر از دعوت به ولایت امیرالمؤمنین و چه منکری بدتر از رویگردانی از ولایت علوی بود؟! این بانوی بزرگوار در قالب‌های مختلفی از جمله ایراد خطبه‌های روشنگرانه بین عموم مردم چه در دیدار زنان مدینه در بستر شهادتشان و چه در بین عموم مردم در مسجد النبی، سعی خویش را در بیداری دل‌های قساوت‌زده به کار گرفتند. حتی در مواردی به تهدید غاصبان خلافت پرداختند، اما اثری نداشت.

حضرت زهرا سلام‌الله علیها در هشدار نسبت به این دست افراد در وصیت خویش فرمود: افرادى که عهد خدا و پیامبر خدا را درباره امیرالمؤمنین على علیه السلام شکستند و در حق من ظلم کرده و ارثیّه‌ام را گرفتند و نامه پدرم را نسبت به فدک پاره کردند، نباید بر جنازه من نماز بگذارند؛ لا تُصَلّى عَلَیَّ اُمَّةٌ نَقَضَتْ عَهْدَاللّهِ وَ عَهْدَ ابى رَسُولِ اللّهِ فى امیرالْمُؤ منینَ عَلیّ وَ ظَلَمُوا لى حَقىّ وَاءخَذُوا إ رْثى وَ خَرقُوا صَحیفَتى اللّتى کَتَبها لى ابى بِمُلْکِ فَدَک». معصومند ... و مطهر

این فرمایش اول بانوی عالم نه از روی عصبیت و غضبی که از سوی افراد عادی سر می‌زند، بلکه نشأت‌گرفته از حقیقتی قرآنی بود؛ آنجا که خداوند در سه آیه قرآن نسبت به نقض عهد الهی تهدید می‌کند.
1ـ در آیه 27 سوره بقره می‌فرماید: «الَّذینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُون‏؛ آنهایی که پیمان خدا را پس از بستن آن مى‌‏شکنند؛ و آنچه را خداوند به پیوستنش امر فرموده مى‌‏گسلند؛ و در زمین به فساد مى‌پردازند؛ آنانند که زیانکارانند.» خداوند در آیه قبل از این، این دسته افراد را با عنوان فاسقین یاد می‌کند، آنجا که در انتهای آیه26 فرمود: «وَ ما یُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفاسِقین‏».

2ـدر آیه56 سوره انفال می‌فرماید: «الَّذینَ عاهَدْتَ مِنْهُمْ ثُمَّ یَنْقُضُونَ‏ عَهْدَهُمْ فی‏ کُلِّ مَرَّةٍ وَ هُمْ لا یَتَّقُونَ؛ همانان که از ایشان پیمان گرفتى، اما هر بار پیمان خود را مى‌‏شکنند و [از خدا] پروا نمى‏‌دارند.» خداوند در آیه قبل از این، این دسته افراد را با عنوان بدترین جنبندگان نزد خود معرفی می‌کند: «شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّه‏».

3ـ در آیه25 سوره رعد می‌فرماید: «وَ الَّذینَ یَنْقُضُونَ‏ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّار؛ و کسانى که پیمان خدا را پس از بستنِ آن مى‏‌شکنند و آنچه را خدا به پیوستن آن فرمان داده مى‏‌گسلند و در زمین فساد مى‏‌کنند، بر ایشان لعنت است و بد فرجامى آن سراى ایشان راست.»

بنابراین بر اساس اولین آیه از این سه دسته آیات، ناقضین عهد خداوند و قطع‌کنندگان پیوندی که خداوند به آن دستور داده،‌ جزو فاسقان و نیز زیانکاران محسوب می‌شوند. در آیه دوم،‌ یعنی آیه56 سوره انفال، ناقضان عهد، جزو بدترین جنبدگان و نیز بر اساس آیه25 سوره رعد، جزو لعنت‌شدگانی‌‌اند که خداوند برای آنها عاقبت بدی در نظر گرفته است. جالب است که امام صادق علیه‌السلام ذیل آیه27 سوره بقره درباره الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثاقِهِ‏ فرمود، یعنی میثاقی که درباره علی علیه‌السلام گرفته شد و منظور ازوَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ‏یعنی پیوندی که خداوند درباره امیرالمؤمنین و ائمه علیهم‌السلام گرفت،‌ نقض کردند. ( البرهان فی تفسیر القرآن، ج‏1، ص158)؛ و از این دست روایات به وفور در منابع دیده می‌شود.

با این نگرش قرآنی، علت واکنش فاطمه زهرا سلام‌الله علیها نسبت به ناقضان عهد خدا و عهد رسول‌الله را در عبارت «لا تُصَلّى عَلَیَّ اُمَّةٌ نَقَضَتْ عَهْدَاللّهِ وَ عَهْدَ ابى رَسُولِ اللّهِ فى امیرالْمُؤ منینَ عَلیّ وَ ظَلَمُوا لى حَقىّ» را بیشتر متوجه می‌شویم.

منبع:تسنیم