بررسی باورهای رایج در دوران بارداری و شیردهی

سلامت نیوز:در گذشته به دلیل اطلاع‌رسانی ضعیف رسانه‌ها در حوزه علوم طبی و تغذیه‌ای، شایعات و باورهای نادرستی در میان آحاد مردم شكل گرفت. اما جالب این كه امروزه با وجود اطلاع‌رسانی قوی رسانه‌ها و مصاحبه و گفت‌وگوهای صورت گرفته با كارشناسان و متخصصان علوم مختلف هنوز هم این باورهای نادرست و منسوخ در میان اقشاری از افراد جامعه وجود دارد و شاید بتوان گفت ریشه ترویج این باورها به خصوص در علوم مرتبط با طب سنتی افراد متخصص‌نما با دانش و آگاهی بسیار اندك هستند كه در برخی شبكه‌های مجازی به ترویج چنین شایعاتی دامن می‌زنند.

در این گزارش با دكتر محمدعسكر فراشاه، متخصص طب ایرانی برای تایید یا اصلاح برخی از باورهایی كه در میان خانم‌های باردار و شیرده وجود دارد گفت‌وگو کردیم.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم ،از آنجا كه بارداری دورانی حساس و مهم به شمار می‌رود و مصرف برخی خوراكی‌ها و گیاهان دارویی می‌‌تواند خطراتی را هر چند اندك برای مادر یا جنین به همراه داشته باشد توصیه بر این است كه مادران باردار به‌ویژه بانوانی كه سابقه یا خطر سقط جنین، خونریزی یا مشكلات مشابه دارند استفاده از گیاهان دارویی را به حداقل رسانده و تنها با مشورت پزشك باتجربه اقدام به مصرف كنند.

كاسنی و زردی نوزادان
زردی یكی از شایع‌‌ترین مشكلات نوزادان در بدو تولد است و در موارد شدید ممكن است حتی در نوزادان طبیعی سبب ایجاد آسیب‌های جدی مغزی شود كه برای درمان آن از نور درمانی، دارو درمانی، تعویض خون یا راهكارهای طب ایرانی استفاده می‌شود. یكی از روش‌های جلوگیری از زردی نوزادان پیشگیری آن از دوران بارداری است.

از دیدگاه طب سنتی مصرف عرق كاسنی با پاك‌سازی كبد و دفع مواد زائد نقش بسیار مهمی در جلوگیری از بروز این بیماری در دوران بارداری دارد. این خاصیت عرق كاسنی باعث شده خوردن آن مورد توجه مادران باردار قرار گیرد، اما باید توجه داشت مصرف زیاد كاسنی و مشتقات آن در طول بارداری با وجود خواص دارویی فراوان برای جنین و مادر به دلیل طبع سرد و نقش آن در افزایش انقباضات رحمی باعث آسیب به جنین شده و احتمال زایمان زودرس یا سقط جنین را تقویت می‌كند. بر این اساس زیاده‌روی در مصرف خودسرانه كاسنی مخاطره‌آمیز است. زنان باردار درصورت تمایل می‌توانند درهفته‌های آخر بارداری روزانه دو سه استكان عرق كاسنی میل كنند.

كندر و افزایش هوش و حافظه
كندر از جمله داروهایی است كه برای تقویت حافظه توصیه و برای تكامل مغزی و به اصطلاح افزایش هوش جنین در زنان باردار موثر شمرده شده است. همین امر سبب مصرف روزانه و بیش از حد كندر از سوی برخی مادران باردار شده در حالی كه مصرف زیاد و مداوم آن با عارضه همراه است. زمان توصیه شده برای مصرف كندر به قصد تاثیر بر تكامل مغزی جنین تنها در نیمه دوم ماه سوم بارداری است و مصرف آن باید به صورت جویدنی به مدت یک تا دو هفته و به میزان روزی یك نخود باشد. استفاده از آن در سایر ماه‌های بارداری می‌تواند آسیب‌زا باشد.

كنجد و ریسك سقط جنین
از دیگر باورهای غلط طبی كه در میان مادران باردار رواج زیادی دارد مصرف زیاد كنجد در دوران بارداری بدون عارضه و برای جنین سودمند است. در صورتی كه از دیدگاه طب سنتی كنجد به عنوان یك قاعده‌آور محسوب شده و مصرف زیاد آن و فرآورده‌هایش نظیر ارده و حلوا ارده می‌تواند به سقط جنین به‌خصوص در سه ماهه اول بارداری منجر شود. بهتر است جهت كاهش ریسك سقط جنین در دو ماه اول و آخر بارداری از مصرف كنجد پرهیز شود.

ممنوعیت مصرف عسل!
عسل به دلیل خواص زیاد باید در برنامه تغذیه‌ای مادر باردار گنجانده شود و این باور كه مصرف عسل در دوران بارداری مخاطره‌آمیز است صحت ندارد. در منابع طب جدید و منابع معتبر طب ایرانی مطلبی مبنی برمضر بودن مصرف عسل در دوران بارداری گفته نشده، البته باید به یاد داشت كه مصرف زیاد و مستمر هر ماده غذایی در دوران بارداری می‌تواند باعث بروز مشكلاتی شود. از فواید شگفت‌انگیز مصرف عسل در دوران بارداری خواص آنتی‌بیوتیكی، كمك به افزایش توانایی بدن در مقابله با واكنش‌های آلرژیك، خواص طبیعی ضد درد و دارا بودن تركیبات آنتی‌اكسیدانی و فلاونوئیدها است كه خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سرطان را كاهش می‌دهد. مصرف روزانه یك قاشق مرباخوری عسل در زنان باردار جهت رفع تهوع می‌تواند موثر باشد.

سبزی‌های پرخطر!
باوری كه در خانواده‌های قدیمی مطرح است این‌كه حتی مقدار كم برخی سبزیجات نظیر هویج، جعفری، شوید و كرفس سبب بروز اختلالاتی در مادر و جنین می‌شود. باید به این نكته توجه داشت كه مصرف زیاد بعضی از گیاهان در دوران بارداری اثر نامطلوبی داشته و می‌تواند موجب سقط یا اثر نامطلوب روی جنین شود اما مقدار كم و متعادل این سبزی‌ها مشكل خاصی ایجاد نمی‌كند.

مصرف شیر برای نوزاد بیمار
از باورهای غلط طبی این است كه نوزاد بیمار نباید از شیر مادر تغذیه كند. در صورتی كه نوزادی با مشكل تب و اسهال باید تغذیه‌ای مقوی و مناسب داشته و غذایی سالم‌تر و مغذی‌تر از شیر مادر برای وی وجود ندارد. باید توجه داشت علاوه بر این‌كه شیر مادر سهل‌الهضم و مغذی و مقوی بوده و به رشد مطلوب شیرخوار كمك می‌كند می‌تواند با تامین نیازهای غذایی شیرخوار تا شش ماهگی از میزان ابتلا به اسهال و بیماری‌های انگلی بكاهد.


ژنتیك و شیرافزاها
باور نادرستی كه در مورد شیر مادران مطرح است این كه كم یا زیاد بودن میزان شیر مادر جنبه ژنتیكی و خانوادگی دارد. باید توجه داشت از مهم‌ترین علل در افزایش شیر مادر مكیدن نوزاد شیر‌خوار است. البته تغذیه مادر، میزان خواب، ورزش و كم كردن تنش‌های روحی نیز در این امر نقش بسزایی دارد و ژنتیك نقش اصلی در افزایش یا كاهش شیر مادر ندارد.

مصرف زرده تخم‌مرغ، آبگوشت تهیه‌شده با گوشت‌های لطیف و بادام می‌تواند در بهبود شیر موثر باشد و این تصور كه مادر شیرده هر چه حجم بیشتری آب بنوشد بر میزان شیرش افزوده می‌شود پایه علمی ندارد. همچنین در مادران گرم مزاج استفاده از سوپ جو با اسفناج كه چند برگ كاهو و چند قاشق پودر بادام نیز به آن افزوده شده باشد می‌تواند یك سوپ مناسب شیرافزا باشد.

استفاده از شیره انگور در زنانی كه از رقیق بودن شیر شكایت دارند مفید است و همچنین استفاده از رازیانه، تخم شوید و سیاهدانه در غذاها برای افزایش و ارتقای كیفیت شیر مادر مؤثر است. هویج ایرانی یا زردك نیز می‌تواند شیرافزا باشد، اما مصرف زیاد این سبزی یا آب آن در دوران بارداری به علت داشتن تركیبات غنی از ویتامین A می‌تواند سبب افزایش ریسك سقط جنین شود.