سیمای اخلاقی امام محمد باقر ( علیه السلام )

3. امام و خانواده


خانواده، به عنوان اوّلين و پايدارترين نهاد جامعه، بيشترين اهميت را در شكل گيري شخصيت و روحيات فردي اعضاي آن برعهده دارد و بزرگ ترين نقش را در سالم سازي جامعه ايفا مي كند. بنيان خانواده بر پايه محبّت اعضا به يكديگر، بنا نهاده شده است؛ به گونه اي كه مي توان محبّت را مهم ترين عامل در بهداشت و سلامت روحي و رواني خانواده به شمار آورد.

الف) ايجاد پيوند عاطفي با همسر

يكي از نكات ارزنده و جالب توجّه زندگاني امام باقرعليه السلام در اين راستا، اهتمام امام در جلب محبّت افراد خانواده و فراهم آوردن لوازم تحكيم خانواده است.
 

« حسن زَيّات بصري » به همراه يكي از دوستانش به حضور امام (ع) شرف ياب مي شود تا براي پرسش هاي خود پاسخي از امام دريافت كند.

وي پس از ورود به اتاق امام با صحنه اي روبه رو مي شود كه تعجّب او و همراهش را برمي انگيزد. او امام و اتاقش را در حالتي بسيار آراسته مشاهده مي كند. به هر حال، پرسش هايش را مطرح مي كند و پاسخ مي شنود. هنگام برخاستن و خارج شدن، امام به او مي فرمايد:

« فردا همراه دوستت نزد من بيا ».

روز بعد به منزل امام مي آيند، ولي ايشان را در اتاقي خاكي كه فقط حصيري در آن پهن بود، پشمينه بر تن يافتند.

امام به او فرمود: « اي برادر بصري! اتاقي را كه ديشب مشاهده كردي، اتاق همسرم بود و اسباب و اثاثيه اي هم كه در آن بود، به او تعلّق داشت.  او خودش را براي من زينت كرده بود و من هم بايد خود را براي او زينت مي كردم. بنابراين، گمان بد به دل خويش راه مد ه».

او گفت: «فدايت شوم! سوگند كه در مورد شما بدگمان شده بودم، ولي اينك خدا بدگماني را از دلم بيرون كرد

و دريافتم كه حقيقت، همان است كه شما فرموديد ». (24)

آشكار است كه امام براي جلب رضايت و خشنودي همسر خود بسيار تلاش مي كرد تا با ارتباط عاطفي بيشتر، بنيان خانواده خويش را استحكام بيشتري ببخشد.

ب) ارتباط عاطفي با فرزندان

يكي از فرزندان حضرت، بيمار بود و وضع وخيمي داشت و امام از اين موضوع بسيار ناراحت بود. سرانجام بيماري او بهبود نيافت و به مرگ او انجاميد. امام از درگذشت او بسيار متأثّر شد. صداي شيون و زاري اهل خانه بلند شد، امام به بالين فرزند خود رفت، ولي لحظاتي بعد با چهره اي گشاده بيرون آمد كه موجب تعجّب برخي از حاضران شد و در اين مورد از ايشان پرسيدند، حضرت فرمود:

«ما دوست داريم آن كه دوستش داريم (فرزندمان) سلامت باشد، ولي وقتي خواست خدا در مورد ما نازل شد، به آنچه او دوست دارد، گردن مي نهيم ». (25)

امام با اين رفتار و گفتار نيكو، چارچوب محبّت واقعي و اصيل را به همگان آموخت و يادآور شد كه دوستي هاي دنيايي، حتّي محبّت به فرزند، نبايد مانع فرمان برداري و روي برتافتن از خواست الهي شود.

______________________________

24) بحارالانوار ، ص 293؛ قاموس الرجال، محمد تقي التستري، قم، موسسه النشر الاسلامي، 1415 ق، دوم، ج 3، ص 239.
25) وسايل الشيعة، شيخ حرّ عاملي، بيروت، مؤسسه آل البيت، 1409 ق، ج 3، ص 286؛ بحارالانوار، ج 46، ص 301 ؛ ائمتنا، ج 1، ص 344.