سیمای اخلاقی امام محمد باقر ( علیه السلام )

1. ويژگي هاي ظاهري


امام باقرعليه السلام چهره اي گندمگون (1) و قامتي ميانه و معتدل داشت (2) و افزوده اند كه امام چهارشانه و داراي پوستي لطيف و موهاي مجعّد با رنگي مايل به قهوه اي بود. خالي نيز بر گونه امام بود و نيز صدايي زيبا و سري برافراشته داشت. (3)

در توصيف ايشان آمده است كه شبيه رسول خداصلي الله عليه وآله بودند  (4) و دلنشيني هاي رسول خداصلي الله عليه وآله در ايشان ديده مي شد. (5)

بر انگشتري امام واژه « العِزَّةُ لِلّه » نقش بسته بود. (6)
 

2. اخلاق


الف) عبادت و پارسايي


امام صادق عليه السلام مي فرمايند :

« پدرم، امام محمد باقرعليه السلام همواره مشغول ذكر خدا بود . هنگام خوردن غذا ذكر خدا مي گفت . وقتي با مردم صحبت مي كرد،از ياد خدا باز نمي ماند و كلمه « لا اله الاّ الله » همواره بر زبانش جاري بود. [سحرگاهان ]ما را به عبادت و شب زنده داري تابرآمدن آفتاب فرا مي خواند. به آن دسته از اعضاي خانواده كه قرائت قرآن مي دانستند، خواندن قرآن را دستور مي داد و بقيه را به گفتن ذكر خدا سفارش مي نمود ».  (7)

« افلح » خدمتكار امام باقر (ع) ، مي گويد:
             
« با محمد بن علي عليه السلام براي انجام مناسك حج بار سفر بستم. وقتي رسيديم و امام داخل مسجدالحرام شد و نگاهش به كعبه افتاد، شروع به اشك ريختن كرد. او با صداي بلند مي گريست. تا جايي كه شگفتي من برانگيخته شد [كه چرا امام معصوم اين گونه مي گريد؟!]

گفتم: پدر و مادرم به فدايت باد! مردم دارند شما را نگاه مي كنند . اگر ممكن است كمي آهسته تر گريه كنيد.

امام فرمود: واي بر تو! چرا صدايم را به گريه بلند نكنم تا شايد [مورد بخشايش و مهرورزي پروردگار قرار گيرم و] در من نظر لطف كندو فرداي رستاخيز به مهرباني و لطفش درآويزم.

سپس مشغول طواف خانه خدا شد و نزد مقام به نماز ايستاد. [هنگامي كه نمازش پايان يافت ] به سجده رفت و آن هنگام كه سر از خاكساري درگاه خدا برداشت، سجده گاهش از اشك تر شده بود. (8) او در هر شبانه روز صد و پنجاه ركعت نماز مي گزارد ».  (9)

امام صادق عليه السلام در بيان خداترسي پدر بزرگوارش مي فرمايد:

« پدرم نيمه هاي شب خدا را با سوز و گداز چنين مي خواند ؛ بارالها! خواندي، كوتاهي كردم، رماندي، سرباز زدم، ببين، اينك منم، بنده تو، سرافكنده به درگاهت و هيچ عذر خواسته اي ندارم » .  (10)

_______________________________

1) لسان العرب، ابن منظور، بيروت، مؤسسة احياء التراث العربي، 1416 ق، چاپ اوّل، ج 6، ص 357.
2) بحار الانوار، محمد باقر مجلسي، بيروت، مؤسسة الوفاء، 1403 ق، ج 46، ص 222 ؛ الفصول المهمة، ج 2، ص 882 .
3) اعيان الشيعة، سيد محسن امين، بيروت، دار التعارف للمطبوعات، بي تا، ج 1، ص 651 .
4) مناقب آل ابي طالب، ابن شهر آشوب، بيروت، دار الاضواء، بي تا، ج 4، ص 227.
5) ائمتنا، علي محمد علي دخيّل، بيروت، دار مكتبة الامام الرضا و دار المرتضي، 1402 ق، ششم، ج 1، ص 337.
6) دلائل الامامة، محمد بن جرير بن رستم الطبري، نجف، منشورات مطبعة الحيدرية، 1369 ق، ص 95؛ بحارالانوار، ج 46، ص 222 و 223؛ اعيان الشيعه، ج 1، ص 651 .
7) ائمتنا، ج 1، ص 341؛ اعيان الشيعه، ج 1، ص 651 (با اندكي تفاوت).
8) بحار الانوار، ج 46، ص 290؛ كشف الغمة، علي بن عيسي الاربلي، تهران، كتابفروشي اسلاميه، بي تا، ج 2، ص 319.
9) ائمتنا، ج 1، ص 342.
10) همان ؛ كشف الغمة، ج 2، ص 324 ؛ الفصول المهمة، علي بن محمد بن احمد المالكي، قم، دار الحديث الثقافية، اوّل، 1422 ق، ج 2، ص 885 .