آرامگاه خواجه ربیع

آرامگاه خواجه ربیع که در دوران صفویه و به توصیه شیخ بهایی توسط شاه عباس صفوی ساخته شده است ،یکی از آثار ملی ایران و همچنین یکی از اماکن مذهبی مشهد میباشد که در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی و به شماره ۱۴۲ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
خواجه ربیع یا همان ( ابوزید ربیع بن خثیم اسدی ) از طایفه بنی‌اسد و ساکن کوفه و از زمره زهّاد هشتگانه صدر اسلام و تابعین و همچنین از یاران حضرت امام علی (ع) و اصحاب پیغمیر اسلام در دوران صدر اسلام بوده است.

خواجه ربیع در سال‌های پایانی خلافت حضرت علی (ع) ،شهر کوفه را به مقصد خراسان ترک نمود و در ساکن شهر نوغان در مرکز ولایت توس شد و در سال ۶۳ هجری قمری در شهر نوغان چشم از جهان فرو بست.
آرامگاه خواجه ربیع توسط شاه عباس صفوی و به توصیه شیخ بهایی و با سرپرستی یکی از سادات رضوی مشهد به نام «میرزا افلغ» در اویل قرن ۱۱ قمری ساخته شد.
آرامگاه با شکوه خواجه ربیع یکی از ابنیه زیبا، دیدنی و متبرک شهر مشهد میباشد که به همین علت مورد توجه زائرین و مجاورین این شهر مقدس گردیده است و سالانه بازدیدکنندگان و گردشگران فراوانی را به خود جذب میکند.
آرامگاه خواجه ربیع در زمان قدیم در روستای با نام حسین‌آباد خواجه ربیع قرار داشت که از جمله موقوفات مزار خواجه می‌باشد و اداره این آرامگاه و املاک در قرن اخیر بر عهده آستان قدس رضوی میباشد.
آرامگاه خواجه ربیع در شهر مشهد ،یکی از قبرستان‌های مهم مشهد محسوب میگردد و همچنین قبر فتحعلی خان قاجار که در سال ۱۱۳۹ هجری قمری در باغ خواجه و بدست نادر قلی افشار کشته شد ،نیز در زیر گنبد مقبره خواجه میباشد.
مقبره خواجه ربیع دارای گنبدی به ارتفاع ۱۸ متر بر روی بنایی چهار ایوانی است و گنبد این آرامگاه از کاشی‌های زیبای فیروزه‌ای و درون بنا هم مزین به نقاشی‌های طلایی رنگ میباشد. طرح آرامگاه خواجه ربیع در نمای بیرونی هشت ضلعی و در نمای درونی چهار ایوانی است.
از میان دیوار و پشت ایوان‌های چهارگانه اصلی، چهار ورودی وجود دارد که به شاه‌نشین‌ها راه دارند و ورودی اصلی از یک ایوان بلند تشکیل گردیده است که در دو طاق‌نما در پایین و بالا ایجاد شده و در میان طاق‌نماها، درِ ورودی و پنجره مستطیل‌شکلی جاسازی گشته است.
همچنین نمای خارجی بنا نیز، از تزئینات جالب و چشمگیری برخوردار است که عمده تزئینات آن به صورت معقلی انجام شده است و تزئینات کاشی‌کاری در زیز ایوان نیز، به مجموعه بنا جلوه خاصی بخشیده است.
همچنین کتیبه‌های خوش نقش با زمینه لاجوردی که با خط سفید و به قلم زیبای علیرضا عباسی خطاط معروف عصر صفوی مرقم گردیده به آن زینت بخشیده است. این آرامگاه در انتهای خیابان عبادی (خواجه ربیع) شهر مشهد قرار گرفته است.