نکاتی درباره فرماندهی امام زمان (عج)

امام مهدى (عج ) براى تحقق آرزوهاى دیرین و فرو خفته بشر و براى تحقق وعده هاى حتمى الهـى قـیـام خـواهـد کـرد و در سـایـه حـکـومـتش امت اسلامى مجد و عظمت فوق العاده پیدا مى کـند و پرچم اسلام بر فراز گیتى به اهتزاز درخواهد آمد. نداى اسلام در تمام اقـطـارو اکـنـاف عـالم طـنـیـن انـداز مـى شود، نشانى از شرک و کفر بر روى زمین باقى نمى مـانـد و در هـر نقطه بانگ وحدانیت پـروردگـارو شـهـادت بـه رسـالت رسـول اکـرم طنین مى اندازد و مردم را به ولایت امیرالمؤ منین (ع ) و برائت از دشمنان آن حضرت فرا مى خواند. بـه مـدد الهـى زمـیـن را از لوث وجـود دشـمـنـان اهل بیت پاک مى کند و ریـشـه حکومت هاى جابرانه را برمى کند. شـرق و غـرب عـالم بـه تـسـخـیـر آن حـضـرت درخـواهـنـد آمـد و هـمه گردنکشان در برابر حضرتش تسلیم خواهند شد.
در ایـن مـیـان تـاءمـل و تـفـکـر دربـاره فـرمـانـدهـى ایـشـان مـبـتـنـى بـر اصـول و مـبـانـى اصـیـل اسـلامى برگرفته از آیات و روایات ازجمله ضرورتهاى عصر حـاضـر تـلقـى مـى گـرددکـه ((مـهـدى پـژوهـان )) باید با جدیت هر چه تمام تر خود را درگـیر این عرصه کنند و در این میدان پژوهشهاى عمیق ، فنى و کاربردى مبتنى بر واقع گرایى ، نگاه کلان و نیاز سنجى جامعه ارائه دهند.
نـوشـتـار پـیش رو با توجه به نیاز ذکر شده در این مسیر در صدد بیان نکاتى درباره فرماندهى آن حضرت به هنگام قیام است .
اصل دعوت
آنـچـه مـسـلّم اسـت حـکـومـت جـهـانـى بـا مـحـوریـت اسـلام اصـیل بر اساس فضیلت محورى و عدالت گسترى توسط امام زمان (عج ) محقق خواهد شد. امـام بـاقـر(ع ) مـى فرماید: در عصر ظهور امنیت در حد اعلاء خود مى باشد و هر سنت حسنه متروک احیاء مى شود)).

حال پرسش اساسى این است که استراتژى امام (ع ) براى تحقق حکومت متعالى خود چیست ؟ آیـا بـا روشـهـاى مـسـالمت آمیز به هدف خود مى رسد؟ و یا جنگ و جهاد نیز گزینه ى مورد نـظـر مـى بـاشـد؟ در حـقـیـقـت آنچه براى امام (ع ) در مسیر قیامش پایه و اساس مى باشد ((اصـل دعـوت )) اسـت . بنابراین در ابتداء امر و در سرآغاز قیام مهدوى آنچه مورد استفاده حـضرت قرار مى گیرد دعوت و تبلیغ به روشهاى مسالمت آمیز و عارى از هر نوع خشونت اسـت ، امـام زیـن العـابـدیـن (ع ) در قـالب روایـتـى طویل مى فرماید:

حـضـرت مـهـدى (ع ) مـردم را بـه آن چیزى که پیامبر(ص ) دعوت نمود، دعوت مى کندو مى گوید: ((انا ابن نبى اللّه ، ادعوکم الى ما دعاکم الیه نبى اللّه ؛ من پسر پیامبر خدا هستم و شما را به آنچه او دعوت کرده دعوت مى کنم .))

امـا از آن جـا کـه هـدف از قیام حضرت مهدى (عج ) برپایى حکومت الهى در سراسر جهان و نـابـودى و اضـمـحـلال سـتـم و سـتمگر در اقصى نقاط گیتى مى باشد، طبعا با موانع و کـارشـکنى هایى روبرو و ملزم و مجبور به جنگ و جهاد نظامى مى گردد. روایات بسیارى به این مسئله اشاره کرده اند. مرحوم شیخ صدوق در روایتى ویژگى هاى امام زمان (ع ) را ایـن چـنـیـن تـوصـیـف مـى نـمـایـد: ((ان فـى القـائم مـن آل مـحـمـد(ص ) شـبـها من خمسه من الرسل ... و اما شبهه من جده المصطفى مخروجه بالسیف و قـتله اعداء اللّه و اعداء رسوله و الجبارین و الطوغیت و انه ینصر بالسیف و الرعب ))

((امـام زمـان (عـج ) بـه پـنـج پـیامبر شبیه است . اما شبهات ایشان به جدش مصطفى خارج شـدن او بـه وسـیـله شمشیر و کشتن دشمنان خداست . و او به وسیله شمشیر و ایجاد رعب در دل دشـمـنـانـش ‍ یـارى مـى شـود)). اشـاره روایت به برخورد قاطع پیامبر اعظم (ص ) با سـران شـرک و کـفـر در بـدو تـاءسـیـس حکومت مدینه مى باشد که امام زمان (ع ) هم براى تاءسیس حکومت خود این چنین شیوه و سیره اى را اتخاذ خواهد کرد.

امـام صـادق (ع ) بـا یـک نـگـاه تـطـبیقى و مقایسه اى بین اوضاع و زمانه پیامبر(ص ) با فـضا و فرهنگ حاکم بر عصر ظهور، جنگ نمودن امام زمان با مخالفان را بسى دشوارتر از غزوات پیامبر(ص ) مى داند و مى فرماید:

القـائم یـلقـى فـى حـربـه مـا لم یـلق رسـول اللّه ، ان رسـول اللّه (ص ) آتـاهـم و هـم یعبدون حجارة منقوره و خشبا منحوته و ان القائم یخرجون عـلیـه فـیـتـاءولّون عـلیـه کـتـاب اللّه و یـقاتلونه علیه .

قـائم آل مـحـمـد درجـنـگ بـه امـرى بـر مـى خـورد کـه رسـول اللّه هـرگـز بـرخـورد نـکـرد. دشـمنان پیامبر بت پرست بودند و سنگ و چوب را پـرسـتـش مـى کردند اما کسانى بر امام زمان خروج مى کنند که براى امام قرآن تفسیر مى کنند و با حضرت مى جنگند!

در حقیقت دشمنان پیامبر(ص ) اعراب بدوى بودند که در عصر جاهلیت زندگى مى کردند و بدون هیچ گونه نفاقى در مقابل پیامبر صف آرایى مى نمودند، اما مخالفان امام زمان (عج ) در قـالب نـفـاق ، کـتاب خدا مى خوانند و با حضرت به مقاتله و مبارزه مى پردازند. لذا کـسى که داراى بصیرت دینى و درک صحیح پیرامون خود باشد و در رکاب امام زمان (عج ) مـجاهده نماید و به فیض ‍ شهادت نائل گردد، پاداش عظیمى را به دست آورده است . امام باقر(ع ) مى فرماید: شهادت در رکاب امام زمان (عج ) ثواب دو شهید دارد. در کافى شریف روایتى با چنین مضمونى وارد شده است ((رزمنده امام عصر(عج ) اگر دشمن را بکشد پـاداش بـیـسـت شـهـید را دارد و کسى که همراه قائم ما به شهادت برسد پاداش ‍ بیست و پـنـج شهید را دارد))
نکاتى درباره فرماندهى امام (عج )

پـس از بـیـان ایـن بـحـث کـه امـام زمـان (عـج ) در مـسـیـر تحقق حکومت جهانى خود به ناچار مـتـوسـل بـه شـیـوه نظامى خواهد شد، در ادامه ، برخى نکته ها در مدیریت راهبردى کلان و فرماندهى امام (ع ) در این عرصه مورد بررسى قرار مى گیرد.
1. خشونت مقدس

خـشـونـت از جـمـله امـورى اسـت کـه فـاقـد حسن و قبح ذاتى مى باشد و با توجه به نوع کاربرد آن ، حسن یا قبیح بودن خشونت مشخص مى شود.

بـنابراین استفاده امام زمان (عج ) از خشونت در انقلاب جهانى خود در چارچوب خشونت مقدس مـورد امضاى شارع قابل تجزیه و تحلیل مى باشد، زیرا نجات بشریت متوقف بر تحقق حـکـومـت جـهانى مهدوى است و رفع موانع این حکومت از باب مقدمه واجب ، واجب و حتمى است و رفع موانع میسر نمى گردد مگر با مبارزه و مقاتله با مخالفان این حکومت . حسن بن هارون مى گوید ((در محضر امام صادق (ع ) بودم ، معلّى بن خنیس از حضرت پرسید: آیا هنگامى کـه حـضـرت قـائم (ع ) ظـهـور نـمـایـد بـر خـلاف روش امیرالمؤ منین (ع ) در برخورد با مخالفان رفتار مى کند؟ امام فرمود: آرى ، على (ع ) ملایمت و نرمش را در پیش گرفت چون مى دانست پس از او دشمنان بر یاران و شیعیان حضرت چیرگى پیدا مى کنند، ولى سیاست حـضرت قائم (ع ) قهر و غلبه و به اسارت گرفتن آنان است ، زیرا مى داند که پس از او کـسـى بـر شـیـعـیـان تـسـلّط نـخـواهـد یـافـت .

در حـدیـثـى دیگر مفضل مى گوید: در محضر امام صادق (ع ) بودم و حضرت یادى از قائم آل مـحـمـد(ص ) بـه مـیـان آورد، مـن عـرض کـردم : امـیدوارم که برنامه و حکومت حضرت به آسانى برقرار شود. امام صادق (ع ) فرمود: خیر چنان نمى شود، مگر پس از آنکه سختى هـا و مـرارتـهـاى بـسـیارى را متحمل گردد. و این همان خشونت مقدسى است که فاکتور ضمانت اجرایى حکومت حضرت تلقى مى شود.
2. قاطعیت امام (عج ) در برخورد با مخالفان

یـکـى از عوامل مهم و حیاتى براى یک فرمانده جنگى قاطعیت و جدى بودن مى باشد، زیرا جنگ فراز و نشیب هاى بسیارى دارد و مدیریت و هدایت در آن حرف آخر را مى زند. بنابراین فـرمـانـدهـى و اداره کـردن جـنـگ ، نـوع ، چـیـنـش نـیـروهـا، رعـایـت مـسـائل حفاظتى و... نقش اصلى را در مشخص کردن نتیجه جنگ دارد و این میسّر نمى شود مگر بـا مـصـمـم بـودن و قـاطـعـیـت فـرمـانـده جـنـگ و ایـن ویـژگـى را امام زمان (عج ) به طور کـامـل دارد و خـود را مـتـعـهـد بـه آن مـى دانـد. مـرحـوم عـلامـه مـجـلسـى در بـحـار از کـتـاب فـضـل بـن شاذان روایتى بدین مضمون نقل کرده است : ((روى اَنَّه فى راءیة المهدى (عج ) اسـمـعوا و اطیعوا))؛ یعنى در پرچم حضرت نوشته شـده اسـت گـوش فـرا دهـید و اطاعت کنید. حضرت عبد العظیم حسنى از امام رضا(ع ) روایت نقل مى کند که حضرت مهدى (عج ) پس از ظهور آن قدر از دشمنان خدا را مى کشد تا خداوند راضى شود. مان ، ص 283.

همچنین در باب قاطعیت امام زمان پیامبر(ص ) به على (ع ) مى فرماید:

یـا عـلى هنگامى که قائم ما قیام نماید سیصد و سیزده نفر به عدد اصحاب بدر پیرامون او هـسـتـنـد و شـمـشـیـر حـضرت ندا مى دهد: برخیز یا ولى اللّه و دشمنان خدا را نابود کن .
3. بهره گیرى از تجهیزات نظامى فوق العاده پیشرفته

یـک پرسش در این بحث این است که امام زمان (ع ) با چه نوع تجهیزاتى و با کدامین ساز و بـرگ نـظـامـى حـکـومت جهانى خود را عینیت خواهد بخشید؟ روایات در این باب از وضوح کاملى برخوردار نمى باشد و به اجمال و ایماء و اشاره به این موضوع پرداخته اند.

بـه طـور قـطع نوع سلاحى که حضرت (ع ) در نبردها به کار مى گیرد با دیگر سلاح هـاى آن روزگـار تفاوت اساسى دارد. و واژه سیف که در روایات وارد شده شاید کنایه از سـلاح بـاشـد نـه خصوص شمشیر، زیرا طبق روایات ، سلاح امام (ع ) به گونه اى است کـه بـا بـه کـارگـیـرى آن دیـوارهـاى شـهـر فـرو مـى ریـزد یـا شـهـر پـودر و تـبـدیل به دود مى گردد و دشمن با یک ضربه همانند نمک آب شده ، چون سرب ذوب مى گـردد. سـلاح سربازان حضرت از آهن است ولى چنان است که اگر بر کوه فرود آید، آن را دو نیم مى کند. دشمن نیز از سلاح آتش زا استفاده مى کند، زیـرا امـام زمـان (عـج ) لبـاسـى بـر تـن دارد کـه ضـد گـرمـاسـت و آن لبـاسى است که جبرئیل آن را از آسمان براى ابراهیم (ع ) آورد تا از آتش نمرود رهایى یابد و آن لباس در اختیار حضرت حجت (ع ) قرار دارد. امام صادق (ع ) مى فرماید:

هنگامى که قائم ما قیام مى کند، شمشیرهاى نبرد فرود مى آید شمشیرهایى که بر هر کدام نام و نام پدر یک رزمنده نوشته شده است .
4. بهره گیرى از نیروهاى لایق

1 ـ 4. بهره گیرى از نیروهاى جان برکف

مـهـدى بـاوران کـه در عـصـر ظـهـور مـنتقم آل محمد(ص ) و منجى عالم بشریت در زمره مهدى یـاوران قـرار خواهند گرفت با تمام وجود شیفته جهاد و مبارزه در راه خدا هستند و با قرار دادن جـان و خـون خـود ـ که تمام هستى یک انسان به شمار مى رود ـ در طبق اخلاص ، دلداده امـیـر لشـکـر خـود و لحـظـه شـمـار کـسب فیض عظمى شهادت در راه معبود و معشوق خود مى بـاشـنـد. امـام صـادق (ع ) شـهادت پیشگى و روحیه جانثارى اصحاب قائم (ع ) را با این کـلمـات و مـضـامـیـن تـوصـیـف مـى کند ((آنان از ترس خدا بیمناکند و آرزوى شهادت دارند. خـواسـته شان این است که در راه خدا کشته شوند و شعارشان ((یا لثارات الحسین )) است ))
2 ـ 4. استفاده از نیروهاى پرهیزکار و عابد

حکومتى که بنیان آن بر تقوا و عدالت پى ریزى و استوار گردیده و هدف و مقصد آن به تـعـالى رسـانـدن انـسـان و حـفظ و حراست از هنجارهاى اسلامى در ابعاد اخلاقى ، اجتماعى سـیـاسـى و... اسـت ، لامـحـاله نـیـازمـنـد سـپـاهـیـانـى اسـت کـه واجـد تـمـامـى مـلکـات و فـضـایـل انـسـانى باشند و اصحاب حضرت قائم (ع ) این چنین هستند. امام صادق در بیان حالات و روحیات مهدویون مى فرماید ((آنان پارسایان شب و شیران روز هستند و از ترس خدا حالت خاصى پیدا کرده اند. خداوند به وسیله آنان به امام حق یارى مى رساند.))
3 ـ 4. دارا بودن حداکثر آمادگى نظامى همراه با نشاط و شور جوانى

ارتـش مـهـدوى همچنان که در مسیر معنویت و سیر الى اللّه پله هاى ترقى را پیموده است و بـه حـد کـمـال نـائل شـده انـد، هـمـچـنـیـن در بـُعـد نظامى و توان برخورد با دشمن در حد بـالاتـریـن آمـادگـى قـرار دارنـد و بـا تـکـیـه بـر شـور و نـشاط جوانى بنیان دشمن را سـرنـگـون خـواهـنـد کـرد. حـضرت امیر(ع ) در تبیین این ویژگىِ یاوران امام زمان (ع ) مى فـرمـایـد ))یـاران مهدى همه جوان اند و پیر و کهنسال در میان آنان وجود ندارد، جز اندکى کـه مـانـنـد سـرمـه بـراى چـشـم و نـمـک بـراى غـذا لازم هـسـتند.))صلابت ، پایمردى و دشمن شکنى مهدى یاوران از لسان مبارک دیگر ائمه معصومین نـیـز تـوصیف شده است . امام صادق (ع ) مى فرماید: ((منظور لوط پیامبر(ع ) از این سخن خود که به دشمنان گفت : اى کاش نیروى قدرتمندى علیه شما داشتم یا به استوانه اى محکم پناه مى بردم ، نیرویى همانند نیروى مقتدر مهدى موعود و یاران او بود که یک تن از آنان توان چهل مرد را دارد. آنان دلهایى استوارتر از پاره هاى آهن دارند و چون از برابر کـوه هـا بـگذرند، صخره ها به لرزه در آیند، شمشیرها را غلاف نمى کنند تا آن هنگام که خداوند بخواهد و خشنود شود. حار الانوار، ج 52 ص 317.+
4 ـ 4. عشق به ولایت و روحیه فرمانبردارى از امام (ع )

ولایت مدارى و اطاعت پذیرى از ولى امر از خصوصیات برجسته سپاهیانِ حضرت مهدى (عج ) است .

((یـاران امـام زمـان (ع )، دسـت هاى خود را بر زین مرکب حضرت مى کشند و با این کار خود درخواست برکت مى نمایند و به دور ایشان حلقه مى زنند و در جنگ جسم و جان خود را سپر بـلاى او مى کنند و هر فرمانى به آنان بدهد اجابت کرده ، انجام مى دهند.))
5 . تعداد سپاهیان امام زمان (عج )

در بـرخـى روایات تعداد سپاه مهدوى 313 نفر عنوان شده و در پاره اى از احادیث به عدد 000,10 و هـمـچـنـیـن دوازده هـزار و پـانـزده هزار اشاره شده است . در وجه جمع بین این دو دسته روایات باید به دو نکته توجه کرد.

اول : سـیصد و سیزده نفر منقول روایات نیروهاى ویژه اى هستند که در آغاز قیام ، همراه آن حـضـرت خـواهـنـد بـود و آنـان در حـکـومـت جـهـانـى حـضـرت از عوامل و کارگزاران امام عصر(ع ) مى شوند.

دوم : ارقام دیگر مثل ده هزار و... نمایانگر این مطلب است که کمیّت سپاه حضرت منحصر در سـیـصـد و سـیـزده نفر نیست بلکه همچنان که از روایات نیز استفاده مى شود هر یک از این ارقـام نـشـانـگـر تـعـداد نـیـروهـایى است که در برهه اى از زمان عصر ظهور یا در پیکار خـاصـى در گـوشـه اى از جـهـان شـرکـت دارند. بنابراین سپاه حضرت مهدى (عج ) را مى توان دو قالب کلى خلاصه کرد:

1. نـیروهاى مخصوص : یونس بن ظبیان مى گوید: در خدمت امام صادق (ع ) بودم که نامى از یـاران امـام زمـان (عـج ) به میان آورد و فرمود: ((آنان سیصد و سیزده تن هستند و هر یک خـود را در مـیـان سـیـصـد نـفـر مـى بـیـنـنـد.)) مراد از روایت شاید این باشد که هر کدام از آنان فرمانده یک گردان سیصد نفرى هستند.

2. سپاه حضرت ولى عصر(عج ): ابوبصیر مى گوید مردى از اهالى کوفه از امام صادق (ع ) پرسید: چندنفر با حضرت قائم (عج ) قیام مى کنند؟ مردم مى گویند همراهان حضرت بـه تـعداد سربازان بدر یعنى سیصد و سیزده نفرند؟ امام فرمود: ((حضرت مهدى ظهور نمى کند مگر با سپاهى قوى و نیرومند و سپاه قدرتمند کمتر از ده هزار نفر رزمنده نخواهد داشـت .)) امیرالمؤ منین (ع ) پیرامون تعداد سپاهیان حضرت ولى عصر(عج ) مى فرماید:

مـهـدى حـداقل با لشکر دوازده هزار نفرى و حداکثر پانزده هزار نفرى ظهور مى کند، رعب و تـرس از سپاه او، پیشاپیش سپاهیانش در حرکت است . هیچ دشمنى با ایشان روبه رو نمى شـود جز اینکه شکست مى خورد. آن حضرت و سپاهیانش در راه خدا به ملامت و سرزنش کسى فکر نمى کنند.

6 . بیعت سپاهیان با امام زمان (عج )

بـیـعـت در انـدیشه سیاسى شیعه عبارت است از ((یک پیمان سیاسى که بیعت کننده خود را متعهد مى کند در مقابل کسى که با او بیعت کرده مطیع و فرمانبر باشد.)) بیعت در حقیقت یک نـوع رابـطـه مـتـقـابل بین حاکم اسلامى و مردم است و به رسمیت شناختن نقش مردم در روند حکومت .

لذا در حـکـومـت مـهـدوى نیز نقش بیعت و آثار و تبعات آن کاملا برجسته و نمایان است ، امام صـادق (ع ) در حـدیـثـى مـطـوّل بـه مـفـضـل مـى فـرمـایـد: ((اى مـفـضـل قـائم ما به دیوار تکیه مى دهد و دست مبارکش را پیش مى کشد، در حالى که بسیار سـفـیـد و زیـباست مى گوید: این دست خداست و از طرف خداست و به امر خداست ، سپس آیه دهـم سـوره فـتـح را مى خواند: ان الذین یبایعونک انما یبایعون اللّه یداللّه فوق ایدیهم فـمـن نـکـث فـانـمـا یـنـکـث عـلى نـفـسـه و مـن اوفـى بـمـا عـاهـد عـلیه اللّه فسیؤ تیه اجرا عظیما)). در روایتى از امام على (ع ) بیعت حضرت ولى عصر با یارانش بدین صورت توصیف شده است :

حـضـرت قـائم (عـج ) بـه سـوى کوه صفا در مکه حرکت مى کند و یاران نیز در پى او مى رونـد، در آنـجا حضرت شرائطى را بر مى شمارد که یاران باید ملزم به آن باشند. آن شـرائط طـبـق نـقـل روایـت بیست و چهار بند است که از جمله اى آنها استوارى در میدان رزم ، دورى از ربـا و دزدى ، عـدم کـمک به منافق و کافر، امر به معروف و نهى از منکر و ترک گـنـاه و مـعـصـیـت مى باشد.
7. کادر فرماندهى در حکومت مهدوى

قـرار داشـتـن شـخـص حـضـرت ولى عـصـر(عـج ) در راءس هـرم فـرمـانـدهـى حـکـومـت از اصـول مـسـلم و قـطـعـى مـى بـاشـد کـه مـسـتـفـاد از روایـات اسـت . آنـچـه مـحـل بـحـث و تـبـادل آراء قـرار گـرفـته افرادى هستند که باید در سمت فرماندهان سپاه حـضـرت قـرار گـیـرنـد در بعضى از احادیث نام برخى اشخاص به عنوان فرمانده سپاه مطرح شده است .

1 ـ 7. حضرت عیسى (ع ): در این زمینه حضرت امیر(ع ) بیان مى فرماید:

آنـگـاه مـهـدى حـضـرت عـیـسـى را بـه جـانـشـیـنـى خـود در عـمـلیـات تـهـاجـمـى عـلیـه دجـّال بـر مـى گـزیـنـد و عـیـسـى (ع ) بـراى یـافـتـن و سـرکـوبـى دجـال حـرکـت مـى کند.

2 ـ 7. شعیب بن صالح : امام على (ع ) مى فرماید:

سفیانى و صاحبان پرچم هاى سیاه با یکدیگر رو در رو مى شوند، در حالى که میان آنان جـوانـى از بـنـى هـاشـم قـرار دارد کـه در کـف دسـت چـپ او خـال سـیـاهـى اسـت و پـیشاپیش لشکریان او شخصى از قبیله بنى تمیم به نام شعیب بن صـالح اسـت .

3 ـ 7. اسماعیل فرزند امام صادق (ع ): ابوخدیجه مى گوید، امام صادق (ع ) فرمود:

مـن از خـدا خواستم که اسماعیل را پس از من بر جاى گذارد ولى خداوند نخواست و به جاى آن ، مـقـام دیـگـرى بـه من بخشید، وى نخستین کسى است که با ده نفر از یارانش به یارى حـضـرت قـائم (ع ) بر مى خیزد و عبداللّه بن شریک یکى از آن ده نفر است که پرچم دار اوست .
8 . حضور زنان

از جمله مباحث مطرح در حکومت حضرت ولى عصر(عج ) نقش زنان در قیام مهدوى است . آنچه از روایـات استفاده مى شود نشانگر حضور زنان مؤ من در انقلاب جهانى امام زمان (عج ) است . بـر پـایـه برخى روایات چهار صد زن هنگام ظهور حضرت ، ایشان را همراهى مى کنند و اکـثـر آنـان در بـخـش بـهـداشـت و درمـان مـشـغـول هـسـتـنـد. طـبـق نـقـل ابـن حـمـاد تـعـداد مـؤ منان به هنگام خروج دجّال دوازده هزار مرد و هفت هزار و هفتصد زن هـسـتـنـد. مـفـضـل بـن عـمر مى گوید از نقش زنان در حکومت مهدى موعود پرسیدم ، امام صادق (ع ) در جـواب فـرمود: همراه حضرت قائم (عج ) سیزده زن هستند که زخمى ها را مداوا مى کنند و از بیماران پرستارى مى نمایند.

آنـچـه از روایـات فـوق بـه عنوان امر تعیین مى شود استنتاج نمود، حضور زنان در عصر ظـهـور و کـمـک و مـسـاعـدت آنـان در پـیشبرد اهداف متعالى حکومت جهانى ولى عصر(عج ) مى باشد.

مـسـلمـا در بـعـد مـدیـریت نظامى و فرماندهى حضرت به ویژه در زمان قیام و آغاز حکومت ، نکات بسیار دیگر وجود دارد که پژوهشگران امت که آنها را دریابند و ارائه دهند.