بازی یکی از مهمترین فعالیتهای کودکان است. آنها ساعتهای زیادی را صرف انجام بازیهای فردی یا گروهی میکنند و از این کار لذت میبرند. اما کارکرد بازیها فراتر از سرگرمی است. بازیها نقش بهسزایی در رشد شخصیت کودکان و پرورش خلاقیت مهارتهای جسمی، شناختی و ارتباطی آنها دارند. همچنین بازیها بستری هستند تا کودکان با نیازها و هیجانهای خود آشنا شوند و آنها را بیان کنند. همین ویژگی بازی به والدین و اطرافیان کودک کمک میکند تا او را بهتر بشناسند. اینکه هر کودکی به چه نوع بازیهایی بیشتر گرایش دارد، اطلاعاتی دربارهی ویژگیهای اخلاقیاش را نمایان میکند. تغییر بعضی از رفتارهای کودک مانند کمرویی و خجالتی بودن هم به شیوههای غیر مستقیم و خوشایند از طریق بازی امکانپذیر است.
خجالتی بودن ممکن است به ويژگیهای فردی کودک برگردد. بعضی از افراد کمحرفتر، آرامتر و دورنگراتر از دیگران هستند. تا جایی که این ویژگی به زندگی و روابط کودک آسیبی نرسانده است، میتوان آن را پذیرفت. اما اگر کودک از کمرویی خود در ارتباط با دیگران آزار میبیند و نمیتواند نیازها، خواستهها و عواطفش را بیان کند، باید برای کمک به او فکری کنیم. قبل از هر اقدامی باید دلیل خجالتی بودن کودک را بیابیم. ممکن است پایین بودن اعتماد به نفس و ضعف در مهارتهای ارتباطی دلیل این وضعیت باشند. بازیهای بسیاری میتوانند به رفع یا کمرنگ شدن این دلایل کمک کنند. در اینجا به بعضی از این بازیها اشاره میکنیم:
دستهی نخست: بازیهای نمایشی
بازیهای نمایشی همزمان میتوانند به تقویت اعتماد به نفس و تمرین مهارتها ارتباطی کودک کنند. به شیوههای گوناگونی میتوان نمایش را به بازیهای کودکان وارد کرد. با چند نمونه از این بازیها آشنا میشویم:-
کتابخوانی و قصهگویی و ایفای نقش
-
اجرای نمایش
-
پانتومیم
دستهی دوم: بازیهای کلامی
همانطور که گفته شد با بهبود مهارتهای ارتباطی ، یعنی مهارت گویندگی، شنوندگی و استفاده از زبان بدن، برقرای روابط اجتماعی برای کودک آسانتر خواهد شد. بازیهای کلامی که تمرینهای بسیار خوبی برای گویندگی،شنوندگی و خلاقیتاند، اغلب بدون ابزار یا با ابزاری ساده و در فضاهای گوناگون قابل اجرا هستند.-
بازی کلمات
- بازی عبارتهای سه کلمهای
- قصهسازی با اشیا
انتخاب از میان بازیهای متعدد به ویژگیهای کودک و شناخت والدین از او برمیگردد. پدر ومادرها میتوانند بازیهای مناسب فرزندشان را بسازند.
-
داستانگویی گروهی
هنگام بازی کردن با کودکان، به ويژه کودکان خجالتی، باید به چند نکته توجه کرد:
- از بازیهای رقابتی بپرهیزید.
- ابتدا سراغ بازیهایی بروید که کودک در انجام آنها تواناست.
- بازی باید شاد و مفرح باشد و کودک نباید از جنبههای آموزشی بازی آگاه شود.
- بازیهای کودکانه دستورالعملهای ثابتی ندارند و در موقعیتهای گوناگون و با توجه به خواست کودک مسیر بازی میتواند تغییر کند.