گویش محلی لرستان

گویش‌های لُری نزدیک‌ترین گویش‌های ایرانی به زبان فارسی هستند.زبان لری همانند زبان فارسی نواده‌ای از زبان پارسی میانه استو واژه‌های آن همانندی بسیاری با فارسی دارد.. ریشه زبانهای ایرانی لری-بختیار مانند زبان فارسی به پارسی میانه(پهلوی ساسانی) و از طریق پارسی میانه به پارسی باستان(زبان هخامنشیان) برمی‌گردد. ویژگی‌های زبان لری نشان می‌دهد که چیرگی زبان‌های ایرانی در منطقه کنونی لرستان در تاریخ باستان از سوی ناحیه پارس صورت گرفته و نه از سوی ناحیه ماد. زبان‌شناسانی دیگر لری را یک پیوستار زبانی از گویش‌های ایرانی جنوب غربی بین گونه‌های فارسی و کردی دانسته‌اند، که میان مردم لُر در غرب و جنوب غرب ایران رایج است و خود از سه گویش جدا تشکیل می‌شود که عبارتند از گویش لرستانی، بختیاری و لری جنوبی (کهگیلویه و ممسنی و بویراحمدی) و در دو سوی پیوستار با انواعی از زبان‌های کردی وفارسی شانه به شانه‌است.به عبارت دقیق‌تر این خانواده یک گروه جدا اما مرتبط از چند زیر گروه پیوسته از ایلات و طوایف است، شناخته شده‌ترین این گروهها عبارتند از فیلی یا لر کوچک و بختیاری، بویراحمد، کهگیلویه و ممسنی (چهار گروه اخیر لر بزرگ را تشکیل می‌دهند). فیلی بیشتر به پیشکوه و پشتکوه تقسیم می‌شود، چند گروه کوچکتر دیگر هم هستند. زبان مردم لرستان به دو زبان لری و لکی صحبت می‌کنند که اولی زبان اکثر شعبات قوم لر می‌باشد و دومی د

ر بین برخی از طوایف لرستان بخصوص مناطق شمالی لرستان (مناطق الشتر ، کوهدشت و نور آباد ) رایج است . بر اساس مطالعات زبان شناسی ، زبانهای لری و لکی جزو زبانهای هندو – اروپایی به شمار می‌آیند . زبانهای ایرانی شامل زبانهای ایرانی شرقی و زبانهای ایرانی غربی می‌باشد . لکی و لری جزو زبانهای ایرانی غربی محسوب می‌شوند . بسیاری از واژه‌های لری اغلب ریشه‌های باستانی دارند و به احتمال تعداد زیادی از این واژه‌ها مربوط به زبانهای کاسی و عیلامی می‌باشد . گفته می‌شود زبان پارسی در زمان امپراتوریهای هخامنشی ، اشکانی و ساسانی در لرستان گسترش یافته است . در بین زبانهای جنوب غربی ایران ، زبان (گویش) لری بزرگترین رابطه را با زبان فارسی دارد که هر دوی آنها دنباله پارسی میانه ، زبان پارتیان قرن هشتم بعد از میلاد هستند . همانگونه که می‌دانیم پارسی میانه ، زبان پارتیان و ساسانیان بود که به تدریج تغییر شکل داده و به صورت زبان فارسی نزدیک است که بعضی معتقدند این زبان در گذشته نه چندان دور از فارسی منشعب شده است . زبان‏هاى لرى و لکى جزو زبان‏هاى هندو ـ اروپایى به شمار مى‏آیند. زبان هندو ـ اروپایى به دو گروه هندو ـ ایرانى و اروپایى تقسیم مى‏شود. زبان هندو ـ ایرانى به دو گروه هندى و ایرانى تقسیم مى‏گردد. زبان ایرانى نیز به دو گروه شرقى و غربى تقسیم مى‏شود. زبان ایرانى غربى به دو گروه شمال غربى و جنوب غربى تقسیم مى‏شود. زبان لکى جزو گروه شمال غربى و زبان لرى در زمره گروه جنوب غربى قرار مى‏گیرد. زبان لرى در منطقه وسیعى از ایران رایج است. این زبان را مى‏توان به دو شعبه باخترى و خاورى تقسیم کرد. محدوده لر باخترى شامل نهاوند، بروجرد، قسمتى از ملایر و تویسرکان، سیلاخور، الیگودرز، لرستان به ویژه شهر خرم‏آباد، (طوایف بالا گریوه، طایفه سگوند، برخى طوایف طرحان)، برخى از نواحى ایلام (دهلران، دشت عباس، سردشت و صمیره)، اندیمشک و نواحى آن (چگنى‏هاى منجیل) و نواحى قزوین (هداوندهاى مقیم خوار ورامین) مى‏شود. محدوده لر خاورى شامل استان‏هاى چهار محال و بختیارى، کهگیلویه و بویراحمد، بخش‏هایى از فارس، بوشهر، خوزستان و اصفهان مى‏شود. زبان لکى در بین بعضى از طوایف لرستان رایج است. در منطقه وسیعى از استان ایلام و مناطقى از استان کرمانشاه نیز این زبان رایج مى‏باشد. منطقه لک نشین استان لرستان شامل چغلوندى، الشتر، سرطرحان و قسمتى از کوهدشت، دلفان و سلسله است. گویشهاى لرى و لکى از جمله گویشهاى فارسى هستند که برخى از واژه‏هاى ترکى به آنها راه یافته است. واژه‏هاى چون چَپُوْ به معنى چپاول و غارت، بایه‏قش (لکى) و بِیْقُشْ (لرى) به معنى جغد از واژه‏هاى ترکى هستند که به این زبان وارد شده‏اند.