غار تاریخی کرفتو؛ سکونتگاه قدیمی انسان

غار کرفتو یکی از جاذبه‌های طبیعی در غرب کشور است که بنابر تحقیقات باستان شناسناسان، در گذشته این غار بدون استفاده از هیچ ابزاری توسط انسان‌های نخستین ساخته شده است؛ به طوری که امروزه غار کرفتو یکی از بزرگترین غار‌های دست کند ایران به شمار می‌رود.

برترین ها: یکی از جاذبه‌های مهمی که هر گردشگر و جهان گردی را به وجد می‌آورد، آثار تاریخی هستند که در دل طبیعت جا خوش کرده اند. از این رو امروز قصد داریم یکی دیگر از این آثار شگفت انگیز طبیعی را به شما عزیزان معرفی کنیم.

غار کرفتو یکی از جاذبه‌های طبیعی در غرب کشور است که بنابر تحقیقات باستان شناسناسان، در گذشته این غار بدون استفاده از هیچ ابزاری توسط انسان‌های نخستین ساخته شده است؛ به طوری که امروزه غار کرفتو یکی از بزرگترین غار‌های دست کند ایران به شمار می‌رود.

طول این غار ۷۵۰ متر است که دارای یک مسیر پر پیچ و خم بوده و به خانه‌ها و دالان‌های گوناگونی منتهی می‌گردد؛ به همین دلیل تاکنون کسی قادر به شناسایی تمامی این مسیر‌ها و تهیه نقشه کامل از آن نبوده است.

وضعیت جغرافیایی غار کرفتو

این غار در ۷۰ کیلومتری شهرستان سقز که یکی از حوزه‌های استان کردستان است، واقع شده و همچنین در ۶۵ کیلومتری دیواندره قرار دارد.

تاریخچه غار کرفتو

غار کرفتو قدمتی ۷۰۰۰ هزار ساله دارد و از همان سال‌ها محل زندگی انسان‌های مختلف بوده است. از شاهد مشخص است که از این غار استفاده‌های فراوانی می‌شده که گویا محلی برای پناه گرفتن، همچنین دخمه‌ها و حفره‌ها نیز محلی برای زندگی بوده اند.

این غار ۲۲۰ پله دارد و اکثر ساکنین شهرستان سقز این غار را به نام غار خورشید می‌شناسند، زیرا در گویش محلی «کرف» به معنای غار و «تو» به معنای خورشید به کار می‌رود.

غار کرفتو که یکی از بزرگترین غار‌های دست کن و طولانی‌ترین غار‌های ایران محسوب می‌شود، دارای دو بخش مجزا بوده و شبیه به آپارتمانی ۴ طبقه برای زندگی انسان‌ها ساخته شده است.

یکی از موارد شگفت انگیزی که درباره این غار وجود دارد این است که در حدود ۶۵ تا ۲۵۱ میلیون سال گذشته که مصادف با دوره مزوزوییک‌ها بوده است، این غار کاملا در زیر آب قرار داشته و سال‌ها بعد در اثر حوادث طبیعی همچون خشکسالی از میان آب سر بر آورده است. جالب است بدانید که هنوز هم در قسمت‌هایی از این غار آب وجود دارد؛ به طوری که برای دیدن آن‌ها باید از قایق‌های کوچک استفاده کرد.

غار کرفتو در تاریخ ۲۰ بهمن سال ۱۳۱۸ با شماره ثبت ۳۳۰ به عنوان آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

طبق اسناد تاریخی از سال ۱۸۱۸ میلادی، جهان گردی به نام سر رابرت کرپورتر پس از بازدید از غار کرفتو دست نوشته‌ای نامفهومی که در آن جا پیدا کرد بود را مورد بررسی قرار داد و پس از چند سال موفق به ترجمه آن شد.

در سال ۱۸۳۸ میلادی فرد دیگری با نام سر هنری اولینسون به غار کرفتو رفت و بعد از بررسی کتیبه توانست ترجمه سر رابرت کرپورتر را اصلاح کند.

در سال ۱۹۳۳ هم فردی با نام اورل اشتین به همراه یکی از دوستانش به نام ایوب خان که هنرمندی بسیار معروف است، از غار کرفتو بازدید به عمل آوردند و پس از آن نقشه‌ی اتاق‌های حجاری شده و تمامی مسیر‌ها و رواق‌های غار را طراحی کردند.

دالان ها، اتاق‌ها و راهرو‌های تودرتوی غار، نشان از داستان‌ها و راز‌های زیادی در این غار داشته که برخی از باستان شناسان معتقد بوده اند که دلیل این همه پیچیدگی از لحاظ معماری در غار دگرگونی‌ها و دخل و تصرفات انسان‌ها بوده است.

ویژگی‌های منحصر به فرد معماری غار کرفتو

معماری شگفت انگیز غار کرفتو نشان از زبردستی و هوش و ذکاوت معماران قدیمی از دیرباز دارد. این غار از چهار طبقه تشکیل شده و هر طبقه دارای نورگیر و پنجره است. موضوعی که هرکسی را پس از دیدن این غار به وجد می‌آورد، این است که بدون هیچ وسیله و امکانات پیشرفته‌ای در دل غار پله‌هایی تودرتو و پیچیده به وجود آورده اند.

از دیگر نقاط قوت معماری این غار می‌توان به استحکام پنجره‌ها اشاره کرد که باعث امنیت بیشتر شده است. متاسفانه در طول زمان‌های مختلف حوادث طبیعی همچون زلزله باعث شده تا صخره‌های نزدیک دهانه‌ی غار، بیرون و اطراف آن دچار ریزش و آسیب شوند که این خرابی‌ها به وضوح قابل دیدن هستند. مسیر‌هایی که به اتاق‌ها منتهی می‌شوند، هنوز هم برای باستان شناس‌ها مجهول هستند.

زیباترین بخش غار کرفتو دقتی است که در تراشیدن و کندن اتاق‌ها و فرم خاص سقف‌ها به خرج داده اند. سقف‌ها را به روش کمانی طراحی کرده اند و یک درگاه و پله در آستانه پنجره‌ها و نورگیر‌ها قرار گرفته است. سبک ساختن و تزیینات پنجره‌ها الهام گرفته شده از آثار باقی مانده در تپه نوشیجان ملایر در دوران ماد‌ها است. در سردر ورودی یک کتیبه قرار گرفته که با خطی یونانی روی آن حک شده و بسیار صدمه دیده است.

همچنین بر روی این کتیبه نام هراکلس حک شده است. هراکلس نام الهه یونان باستان است که با تمام این تفاسیر برخی از باستان شناسان بر اساس تاریخ‌های به جای مانده، این غار را معبد خدای یونانی‌ها می‌دانند.

بر روی این کتیبه نوشته شده است: «این خانه هراکلس است، هرکس در آن وارد شود در امان است»

با وجود این کتیبه و بررسی‌های موشکافانه‌تر معلوم شد که این غار برای مدتی و به صورت موقت محل زندگی سلوکیان یعنی جانشینان پس از اسکندر مقدونی بوده است که بعد از فتح‌های پیروزمندانه مهرداد دوم اشکانی عازم غرب ایران شده اند.

به گفته باستان شناسان این غار در چهار دوره مورد استفاده قرار گرفته است که شامل پیش از دوره اشکانی، ساسانیان، دوره اسلامی و دوره سلوکیان می‌شود. از دیگر بخش‌های مهم این غار می‌توانیم به تصاویر حک شده زیبا از حیوانات و گیاهان اشاره کنیم که قطع به یقین کار دستان هنرمندان آن زمان بوده است؛ از سوی دیگر شما می‌توانید شاهکار‌های دیگرشان را در اتاق ها، سقف ها، پله ها، نورگیرها، ورودی‌ها و پنجره‌ها مشاهده کنید که با چه دقت و ظرافتی آن‌ها را کنده کاری کرده اند؛ بی شک محو تماشای شان می‌شوید.

برای دیدن این غار تاریخی باید حدود ۱۸ پله را طی کنید که بر اساس گفته‌های مهندسان این پله‌ها تقریبا ۱۰۰ متر از سطح زمین فاصله دارند. بعضی از قسمت‌های این غار آن قدر کوتاه و باریک ساخته شده که به سختی می‌توان ادامه مسیر را تشخیص داد.

بهترین فصل مناسب برای بازدید از غار کرفتو

فصل تابستان، پاییز و بهار مناسب‌ترین زمان برای رفتن به غار کرفتو است، چرا که هوای این منطقه در فصل زمستان بسیار سرد می‌شود و آن هم به این دلیل است که این منطقه در کوهستان قرار دارد و در بیشتر مواقع جاده‌ها بسیار خطرناک هستند؛ که البته باید بگوییم سازمان میراث فرهنگی تاکنون زحمات زیادی برای بهبود وضعیت رفاهی غار کرفتو کشیده است تا گردشگران در طول مسیر دشواری‌های کمتری متحمل شوند.

همچنین امکاناتی همچون برق کشی، ﭘﺎﺭﻛﻴﻨﮓ، نصب نرده‌های چوبی، ﺳﺮﻭﻳﺲ ﺑﻬﺪﺍشتی، طراحی و ساختن ﭘﻠﻪ ﻫﺎیی از جنس آهن و سنگ و نوررسانی مطلوب برای این مکان را فراهم کرده اند. در حال حاضر سالانه گردشگران خارجی و داخلی زیادی از این غار شگفت انگیز دیدن می‌کنند.