چلچراغ چهل سالگی انقلاب

    اندیشمندان از انقلاب تعاریف مختلفی ارائه کرده اند. بر اساس یک تعریف کلی می توان انقلاب را تلاش مردم یک کشور برای تغییرات سریع و بنیادین در زیربناهای سیاسی و اجتماعی کشورشان و جایگزینی نظام و نهادهای جدید در چهارچوب اهداف انقلاب، خواند. طبیعی است که انجام این تغییرات گسترده، آن هم در زمانی کوتاه توسط مردم، با مقاومت نظام حاکم و افراد، احزاب و جریان هایی روبرو می شود که خواستار تداوم وضع موجود هستند. به همین دلیل صاحب نظران وقوع خشونت های شدید در انقلابها را امری طبیعی و گریزناپذیر می دانند. چنانکه "ساموئل هانتینگتون" (Samuel Huntington) نظریه پرداز آمریکایی انقلاب را یک دگرگونی سریع، بنیادین و خشونت آمیز داخلی می خواند و "آرتور باوئر" ( Arthur Bauer) آلمانیانقلاب‌ها را تلاش‌های موفق یا ناموفقی می‌ داند که به منظور ایجاد تغییراتی در ساخت جامعه از طریق اعمال خشونت انجام می‌گیرد.

     به این ترتیب، از نظر اندیشمندان سیاسی و اجتماعی، وقوع خشونت در انقلاب ها تقریباً گریزناپذیر است و تجربیات انقلاب های فرانسه، روسیه، کوبا، الجزایر و مانند آنها، این موضوع را تأیید می کند. اما در مورد انقلاب اسلامی ایران نمی توان چنین اصلی را با قطعیت بیان کرد. این انقلاب بزرگ، اگرچه نظام شاهنشاهی را سرنگون کرد و با حامیان بزرگ آن چون آمریکا و انگلیس به مقابله برخاست، اما در جریان مبارزات مردم کمترین خشونت دیده شد و یک پیروزی بزرگ برای مردم ایران رقم خورد. اما چرا نهضت بزرگ مردم ایران، اینچنین و با حداقل خشونت به پیروزی رسید و به اهداف خود دست یافت؟ آیا رژیم شاه با مردم با مدارا و نرمش برخورد کرد یا رهبری امام خمینی (ره) و روش مبارزاتی ایشان به گونه ای بود که فرصت اعمال جنایت های گسترده را از رژیم سرکوبگر شاه گرفت؟

   انقلاب اسلامی ایران مانند هر انقلاب دیگر به دنبال سرنگونی حکومت استبدادیِ حاکم و برقراری نظام آرمانی خود بود که مردم آن را حکومت عادلانه بر اساس موازین اسلام می دانستند. بی شک رژیم پهلوی با تمام امکانات در برابر چنین تغییر انقلابی ایستادگی کرد. گذشتۀ این رژیم وابسته و سرکوبگر نشان می دهد که به هیچ وجه اهل نرمش و مسالمت جویی حتی درمورد کوچکترین اقدامات اصلاح طلبانه و مردمی نبود. سرکوب قیام ملی برای ملی کردن صنعت نفت در سال 1953 به کمک آمریکا و انگلیس و جنبش آزادیخواهانه مردم به رهبری امام خمینی در اوایل دهۀ 1960، نمونه هایی از برخورد حکومت با مردم است. همچنین حکومت پهلوی به کمک آمریکا و رژیم صهیونیستس در دهه های 1960 و 1970، هزاران تن را به اتهام فعالیت های سیاسی؛ زندانی، شکنجه، اعدام و یا تبعید کرد. بنا بر این چنین رژیم خونریزی بر سر بقای خود با کسی مدارا نمی کرد و قطعاً قصد داشت قیام مردم را به شدیدترین وجه سرکوب کند.