جمعیت قرقاول ها رو به کاهش است

آشنایی با نام قرقاول

قرقاوُل (نام قدیمی تر: تَذَرْوْ) پرنده‌ای از راستهٔ ماکیان سانان است. قرقاول به طور بومی در بیشتر نقاط آسیا و همچنین در یونان و بلغارستان در اروپا زندگی می کند و توسط انسان به بسیاری از کشورهای دیگر هم وارد شده‌است.

جمعیت قرقاول ها رو به کاهش است، اما در خطر انقراض نیست. جمعیت این پرنده در اروپا، بر اساس برآورد «بردلایف اینترنشنال» در سال ۲۰۰۴، حدود ۳٬۴۰۰٬۰۰۰ تا ۴٬۷۰۰٬۰۰۰ جفتِ بارور، معادل ۱۰٬۲ میلیون تا ۱۴٬۱ میلیون بال قرقاول بوده‌است، و بر اساس یک برآورد بسیار ابتدایی، جمعیت این پرنده در کل دنیا را می توان ۳۰ تا ۴۵ میلیون بال برآورد کرد.

قرقاول کلمه ای ترکی است. نام های فارسی آن تَذَرْوْ، ترنگ و خروس صحرایی است. قرقاول را در زبان انگلیسی Pheasant و در زبان فرانسوی Faisan و در زبان عربی «الفزان» و «طائر التدرج» گویند.

نام علمی قرقاول Phasianus colchicus است که شکل لاتینی شدهٔ نام یونانی این پرنده است. فاسیس در یونانی نام قدیمی رودی در غرب گرجستان بوده که امروز ریونی نام دارد و کلخی هم نام قومی باستانی است که در آن منطقه سکونت داشته اند.

مشخصات قرقاول

قرقاول پرنده ای است که به خاطر داشتن دم بلند و راه رفتن باشکوهش از سایر ماکیان متمایز می‌شود. این پرنده یکی از عجیب ترین پرندگان جهان است. در ۲ یا۳ هفته اول زندگی یک جفت پنجه روی هر بال این پرنده وجود دارد.

قرقاول ها روی درختان زندگی می کنند و انواع بالغ از برگ های درختان، حشرات، تمشک، دانه ها و میوه های جنگلی تغذیه می کنند و افزایش و کاهش میوه های جنگلی و حشرات در جمعیت این پرنده مؤثر است. پس از خوردن یک غذای کامل، وزن آن ها آن قدر سنگین می شود، که پرواز برایشان بسیار دشوار می شود.

این پرنده هنگام احساس خطر معمولاً پرواز نمی کند، بلکه به سرعت می‌دود و پنهان می شود. پروازش پرتوان و آغاز آن پرسر و صداست. در ارتفاع کم پرواز می کند و مدت پروازش معمولاً کوتاه است.

زیستگاه قرقاول

زیستگاه این پرنده در جنگل های مرطوب، بوته زارهای تمشک و درختان پهن برگ یا خزان کننده است که در زیر بوته های آن ها آشیانه می کند. قرقاول ها وابستگی زیادی به جنگل ها و بوته زارها دارند آن‌ها معمولاً در جنگل ها استراحت و در نقاط باز و کم درخت و کشتزارها به تغذیه می پردازند.

جنس نر و ماده قرقاول

جنس نرو ماده این پرنده کاملاً با هم تفاوت دارندو رنگ پر آن ها برحسب زیرگونه جنس و سن تغییر می کند. نرهای بالغ پروبال رنگین و پر زرق و برق و دمی درازتر و سر و گردن آن ها به رنگ سبز تیره براق است. در قرقاول های ماده رنگ پرها نخودی تیره با لکه های قهوه ای زیاد به رنگ محیط اطراف است که باعث می شود در دوران طولانی خوابیدن روی تخم ها و زمان پرورش جوجه ها از دید دشمنان پنهان بماند.

در جنس نر سروگردن غالباً به قرقاول های نابالغ از لحاظ دم شبیه به کبک و دارای دم های کوتاه هستند و از این لحاظ بایستی آن ها را با کبک ها حتی زمانی که همراه قرقاول های بالغ دیده می شوند تشخیص داد.

این پرنده سالانه ۱۲تخم در اواسط اردیبهشت ماه به جا می‌گذارد و مدت نشستن روی تخم ها نیز حدود ۲۰ روز است.

تخم قرقاول

قرقاول نظیر مرغ و خروس و انواع بوقلمون جزو ماکیان تقسیم بندی شده و به این ترتیب از نظر مشخصات ظاهری و فیزیولوژیکی کم و بیش تمام خصوصیات گروه ماکیان را دارند. قد پرنده به اندازه مرغ وخروس معمولی بوده ولی پرهای دم در قرقاول رشد بسیار زیادی کرده، به طوری که در برخی از نژادها، طول دم به۵/۱ متر می رسد و بدین گونه درازای پرنده از سر تا دم به دو متر هم می رسد. ارتفاع قرقاول‌ها از ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر است. بلندی پرهای دم را در هنگام پرواز می توان به خوبی تشخیص داد زیرا که در این موقع دم وضعیت خاص ومشخصی را به خود می گیرد. وزن قرقاول های بالغ بین دو تا سه کیلوگرم است و تنها در یکی از نژادها که به غول قرقاول یا آرگوس معروف است وزن پرنده به پنج تا شش کیلوگرم می رسد. رنگ پر وبال پرنده در نرها رنگین و در ماده ها خاکستری مایل به قهوه ای است. سر پرنده کوچک بوده ودارای منقاری کوتاه و خمیده می باشد. سوراخ بینی ظریف بوده و به وسیله پرهای رنگین پوشیده شده‌است. پاها لخت بوده، اما بلندی و لختی پاهای طاووس را ندارد.

تاریخچه پرورش قرقاول

جانورشناسان معتقدند که زیست گاه اولیه قرقاول مشرق زمین و مخصوصاً قفقاز وسواحل دریای خزر است و این موضوع از قدیم مورد تأیید دانشمندان بوده است به طوری که شاردن معروف در جلد دوم سفرنامه خود می نویسد: «آنچه که در دهانه رودخانه ایونی در مجاورت دریای سیاه کاملاً مطابق نوشته های مورخین باستان یافتم، قرقاول های شکیل وعظیم آن است که از حیث لطافت در سرتاسر آفاق بی نظیر است و به نظر من چنان پرندگانی با چنین گوشت مطبوع وذائقه نواز در هیچ جای جهان پیدا نمی شود…».

صرف نظر از نوشته شاردن توجه به نام Faisan نشان می‌دهد که از کلمه Phase فاز مشتق شده که نام رودخانه ای است که از کوه های قفقاز سرچشمه می گیرد و امروزه به نام محلی فاکز Fachs نامیده می شود و در گرجستان امروزی جاری است که در قدیم به آن کلشید می گفته اند و پیداست که نام علمی قرقاول معمولی Ph.Colchicus از نام آن گرفته شده‌است. مارسیال Martial دانشمند وشاعر یونانی در نوشته های خود ذکر می کند که قرقاول برای اولین بار از قاره آسیا به یونان برده و سپس از آن جا به سایر کشورهای دیگر منتقل شده است.

قرقاول در ارتفاع کم پرواز می کند

مورخ مذکور می نویسد که آرگونوت Argonaute قهرمان افسانه ای یونان در سفرهایی که با کشتی معروف و تاریخی خود Argo به نقاط مختلف جهان کرد، موفق شد قرقاول را به همراه حیوانات شگفت‌آور دیگری به عنوان هدیه برای مردم یونان بیاورد. امروزه نیز با این که قرقاول به تمام نقاط دنیا برده شده است ولی پرنده مذکور تنها در مناطق مرطوب و معتدل و پوشیده از بوته و درخت و جنگل به زاد و ولد پرداخته و به آسانی پرورش می یابد. بعد از یونانی ها، رومی ها جزو اولین ملل اروپایی بودند که به مطالعه این پرنده پرداختند.

در قرون وسطی قرقاول به کشور فرانسه راه یافت وفرانسویان در آغاز بدان خروس لیموژ Coq de limoge می گفتند. در اوایل پرورش قرقاول در فرانسه و متعاقب آن در انگلستان فقط به خاطر استفاده از گوشت لذیذ پرنده بوده است و به این ترتیب به زیبایی پرنده توجه چندانی مبذول نمی شد. علت این امر نیز بیشتر به خاطر علاقه مندی شاهان و سرداران آن زمان به خوردن غذاهای خوشمزه و به اصطلاح عادت آنان به پرخوری و شکم پرستی بوده است.

آثار موجود نشان می دهد که در اوایل قرن چهاردهم خوردن گوشت قرقاول در فرانسه و اروپا متداول گردید و این علاقه مندی به حدی شدید بود که شاهان ترجیح می دادند، پرنده را پس از طبخ با همان پرهای الوان ودم بلند و پاها، بر سر سفره به معرض تماشای مدعوین قرار دهند. شارل هفتم یکی از طرفداران جدی گوشت قرقاول بود و دستور می داد که در تمام میهمانی های رسمی فقط از گوشت پرنده مزبور استفاده شود.

در هرحال پیشرفت پرورش قرقاول در اروپا مدیون فعالیت های شاهانی نظیر: هنری چهارم، لویی سیزدهم و مخصوصاً لویی چهاردهم و پانزدهم می باشد. گذشته از مصرف گوشت، علاقه مندی بسیاری از امپراتوران وسرداران اروپا به شکار و شرکت در مراسم مزبور موجب می گردید که عده ای از افراد به پرورش چنین پرندگانی مأموریت می یافتند و به این ترتیب در ازدیاد طبیعی پرندگان و حیوانات شکاری کوشش و اهتمام لازم به عمل می آمد.

به طور کلی باید در نظر داشت که تا قبل از سال ۱۸۶۱ میلادی حداکثر تلاش مأمورین مذکور و هم چنین پرورش دهندگان بر این بود که از راه طبیعی به ازدیاد قرقاول ها بپردازند و به این ترتیب هیچ گاه اقدامی به منظور پرورش دستی پرنده مزبور به عمل نمی آمد، ولی از آن به بعد به خاطر این که زاد و ولد و تکثیر قرقاول ها تحت کنترل قرار گرفت و بشر موفق گردید در پرورش این حیوان دخالتی بیشتر نماید، کم و بیش نگهداری قرقاول در نزد پرورش دهندگان رواج یافت و فعالیت مزبور نیز به کارهای دیگر دامپروری افزوده شد.

اولین کشوری که در این راه قدم پیش گذارد انگلستان بود، پرورش دهندگان انگلیسی به خاطر این که به تقاضای خریداران داخلی و خارجی این پرنده جواب مثبت بدهند سعی کردند مراکز نسبتاً بزرگی برای پرورش دستی قرقاول تهیه نمایند و کم و بیش از راه و روش های علمی و صحیح برای پرورش این پرنده پیروی نمایند.

اسکلت قرقاول

قرقاول ها انواع مختلفی دارند:

1: قرقاول سبز green pheasant

2: قرقاول معمولی common pheasant

3: قرقاول گردن حلقه ای ring necked pheasant

4: قرقاول طلایی golden pheasant

5: قرقاول لیدی آمهرت  lady amherst s pheasant

نژادهای قرقاول

به‌طور کلی نژادهای متعدد قرقاول در دو دسته قرار گرفته‌اند: گروه اول، قرقاول های دم دراز هستند که در این گروه پرهای دم طویل بوده و از چند ردیف تشکیل یافته است. تعدادی از قرقاول های دسته مذکور حتی قادر هستند پرهای دم را تا اندازه ای به شکل چتر درآورند ولی هیچ گاه این قدرت به اندازه پرها و چتر طاووس نمی باشد. در این دسته بسیاری از قرقاول های عادی و اهلی که امروزه پرورش داده می شوند و هم چنین تعدادی از قرقاول هایی که شکار خوبی برای شکارچیان به شمار می روند قرار دارند و روی هم رفته پراکندگی آن ها در دنیا نسبت به دسته دیگر بیشتر است. نژادهای گروه دم دراز در دنیا پراکندگی بیشتری دارند. گروه دوم، قرقاول های دم کوتاه هستند که تعداد آن ها کم و اکثراً در نواحی مرتفع به خصوص در ارتفاعات هیمالیا و چین زندگی می نمایند. نژادهای گروه مزبور متعدد نبوده و از جمله باید قرقاول جنس لوفورا Lophura را نام برد. 

منبع : fa.wikipedia.org