در سوره مبارکه بیّنه، خدای متعال به انسان دستور داده است که دین خود را خالص گرداند که اگر انسان موفق به این مُهم شود، به بیان سوره مبارکه حِجر، شیطان قادر به رسوخ و نفوذ در خالص‌شدگان نخواهد بود. مردم در این زمینه به 4 دسته تقسیم می‌شوند.
اول کسانی که به رغم عدم انجام یک کار دوست دارند مورد ستایش قرار بگیرند. قرآن کریم در سوره آل عمران، آیه 188 به این دسته وعده عذاب داده است. (یُحِبّونَ اَن یُحمَدوا بِما لَم یَفعَلوا ... لَهُم عَذابٌ اَلیم : یعنی عذابی دردناک برای آنها که دوست دارند برای کاری که انجام نداده‌اند مورد ستایش قرار گیرند آماده شده است). آنکه دکتر یا آیت الله نیست ولی دوست دارد به این القاب مورد خطاب واقع شود هم چه بسا مصداق همین آیه است!
دوم افرادی که کار خوبی می‌کنند و دوست دارند از آنها تجلیل بعمل آید. اینها میانه راه هستند و به مقام اخلاص نرسیده‌اند.
سوم کسانی که کار خوبی می‌کنند و برایشان تفاوتی ندارد که از آنها تقدیر بعمل آید یا نه. اینها به مقام اخلاص نزدیک شده‌اند اما باز هم فاصله دارند.
چهارم آنانی هستند که اصلاً دوست ندارند نام آنها در برابر کار خوبی که انجام داده‌اند مطرح شود. از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل شده که حقیقت اخلاص همین است. (ما بَلغ عَبدٌ حقیقَة الاِخلاص حَتّی لا یُحبَّ اَن یُحمَدَ عَلی شَیءٍ مِن عَملٍ لِلّه : یعنی هیچ بنده‌ای به حقیقت اخلاص نمی‌رسد مگر آنکه اصلاً دوست ندارد نام او برای کار خوبی که کرده مطرح شود)
پرواضح است که رسیدن به مقام دسته چهارم سخت است و باید از خود گذشت و مقابل شیطان ایستاد. امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در نامه معروف به مالک اشتر فرمود: وَ اِیّاکَ وَ الاِعجابَ بِنَفسِک وَ الثِّقَة بِما یُعجِبُکَ مِنها وَ حُبَّ الاِطراء. یعنی از سه چیز کناره بگیر و برحذر باش. یکی خودپسندی، یکی اعتماد غرورآمیز به نقاط قوت خود و دیگری هم علاقه به مدح و ستایش زیاد دیگران. بعد فرمود: این سه صفت از مطمئن‌ترین فرصت‌های شیطان برای نابودکردن کارهای خوب نیکوکاران است.
منبع : پایگاه حوزه
