شیخ کلینی مشهورترین دانشمند فقیه و محدث نامی شیعه در قرن چهارم هجری است. اگر می خواهید با شیخ کلینی بیشتر آشنا شوید این بخش آسمونی را تا پایان دنبال نمایید چرا که زندگینامه شیخ کلینی را شرح می دهیم.
زندگینامه شیخ کلینی
شیخ ابوجعفر محمّد بن یعقوب بن اسحاق رازی معروف به کُلِـینی، شیخ کلینی، ثقهالاسلام کلینی (۲۵۸ ق. / ۲۴۹ ش. / ۸۶۴–۳۲۹ ق. / ۹۴۱) صاحب کتاب الکافی -یکی از کتب اربعه- و مشهورترین فقیه و محدث شیعه است.
کلینی، در روستای کلین از روستاهای قدیمی پیرامون تهران در ۳۸ کیلومتری شهر ری و نزدیک حسن‌آباد قم، و در زمان امام عسکری به دنیا آمد. به همین جهت، او را به لقب رازی، منسوب به ری هم می‌خوانند. در ابتدا علوم اسلامی را نزد پدر و دایی خود، گذراند. بعد از مدت کوتاهی که با منابع رجالی و حدیثی آشنا شد، برای ادامه تحصیل خود به شهر ری رفت.
در آن دوران بیشتر مردمان شهر ری شافعی و حنفی مذهب بودند، ولی روستاهای شیعه نشین بودند و اکثر اهل تسنن آن شهر، همواره تحت تأثیر آنان بودند، از این رو ری به شهر شیعه نشین معروف بود. در آن دوران شهر ری، مرکز برخورد آراء و اندیشه‌های اسماعیلیه، حنفی، شافعی و شیعه شده بود.
استادان شیخ کلینی
ثقهالاسلام کلینی در ری، قم، بغداد، کوفه و دیگر نقاط ممالک اسلامی در نیمه دوم سده سوم هجری، دانشمندان بزرگ، فقها و محدثان بسیاری را ملاقات کرده و از آنان به اجازاتی دریافت کرده‌است. در کتب رجال و تراجم، بالغ بر ۴۰نفر از فقها و محدثان را نام می‌برند که از استادان و مشایخ اجازه وی به شمار رفته‌اند و کلینی در نزد آنها شرایط شاگردی به جای آورده‌است.
برخی از اساتید شیخ کلینی عبارتند از:
- احمد بن محمد بن عاصم کوفی
- حسن بن فضل بن زید یمانی
- محمد بن حسن صفار
- سهل بن زیاد آدمی رازی
- محمد بن حسن طایی
- محمد بن اسماعیل نیشابوری
- احمد بن مهران
- احمد بن ادریس قمی
- عبدالله بن جعفر حمیری
شاگردان شیخ کلینی
بسیاری از فقها و محدثین بنام شیعه که از مشاهیر بودند از جمله شاگردان کلینی به شمار می‌روند:
- ابن ابی رافع صمیری
- احمد بن احمد کاتب کوفی
- احمد بن علی بن سعید کوفی
- ابو غالب احمد بن زراری
- ابن قولویه
- علی بن محمد بن موسی دقاق
- محمد بن ابراهیم نعمانی معروف به ابن ابی زینب
- محمد بن احمد صفوانی
- محمد بن احمد سنانی زاهری، مقیم ری
- محمد بن علی ما جیلویه
- محمد بن محمد بن عصام کلینی
- هارون ابن موسی
کتاب‌شناسی شیخ کلینی
کتاب الکافی
کتاب کافی هشت جلد است: جلد اول و دومش مربوط به اصول است، جلد هشتم آن روضه کافی است، که مواعظ وقصص است، و پنج جلد بقیه فروع کافی است از طهارت تا دیات.
مرحوم کلینی خمس وفی ء و انفال را در فروع کافی ذکر نمی‌کند، بلکه در اصول کافی آورده است ولی زکات را در فروع کافی مورد بحث قرار می دهد.
سر این کار آن است که تقسیم فی از شئون امامت است. مرحوم کلینی وقتی بحث امامت و احکام، اوصاف، شرایط، وظایف و اختیارات امامت را تبیین می کند انفال وخمس و فی ء را آن جا بیان می کند.
این نشان می دهد که خمس یک امر ولایی و حکومتی و مخصوص امام است.
شیخ طوسی، و نجاشی کتاب‌های زیر را از کلینی دانسته‌اند:
- کتاب الرجال
- کتاب الردّ علی القرامطه
- کتاب رسائل الائمّه علیهم‌السلام
- کتاب تعبیر الرؤیاء
- مجموعه شعر (قصایدی که شاعران از فضایل اهل‌بیت گفته‌اند)
درگذشت شیخ کلینی
کلینی در سال ۳۲۸ قمری برابر با ۳۱۹ خورشیدی که مصادف با مبدأ غیبت کبری امام زمان است در سن ۷۰ سالگی در بغداد، درگذشت. ابو قیراط محمد بن جعفر حسنی، یکی از بزرگان بغداد بر پیکرش نماز خواند. آرامگاه او در «باب‌الکوفه» در بغداد، امروز در ناحیه شرقی رود دجله کنار پل قدیم بغداد و زیارتگاه مسلمانان است.
