طی پنج سال اخیر بازار ارزهای دیجیتالی داغ شده و بصورت فزاینده‌ای در حال شکل‌گیری است و فناوری های بکار رفته در این زمینه نیز در بازه‌های زمانی بسیار کوتاه شاهد تحول و بروزآوری است.

این ارزها ــ که از مشهورترین آنها می‌توان از «بیت‌کوین» نام برد ــ بدون هیچگونه شناسایی و کنترل و نظارت، و حتی هرگونه واسطی، در بانکهای اطلاعاتی ذخیره یا منتقل می‌شوند.

با استفاده از این فناوری، کیف پول(های) مجازی، تنها با استفاده از یک کد و بدون شناسه و نام، برای کاربران ایجاد می‌شود و کاربران می‌تواند با شارژ پول دیجیتال، به انحاء مختلف، نسبت به خرید و فروش مبادرت نمایند.

گذشته از اینکه بانک مرکزی ایران نسبت به استفاده از این ارزها هشدار داده،‌ اختلالات اساسی ناشی از این فناوری به شرح زیر است:

اشکال اساسی در استفاده از این ارزها اینجاست که:

منجر به دور زدن حاکمیتهای ملی شده و قدرت اقتصادی سیاسی کشور ــ با محوریت ابزار مبادله (پول) ــ از حاکمیت سلب شده و در اختیار حاکمان کمپانی های فراملیِ موجد این فناوری قرار خواهد رفت.

به این ترتیب، تأثیرگذاری بر ابزارهای پولی، و بخش عمده نوسانات بازار پول، که از اساسی‌ترین ابزارهای اقتصادی حاکمیتی به‌شمار می‌روند، به سیاستهای این کمپانی ها بستگی خواهد داشت.

اشکال دوم؛ در استفاده از این ارزها، یک چالش حاکمیتها، شکل‌گیری بازار زیرزمینی پول و عدم امکان رصد و مالیات‌ستانی بر اساس تراکنشهای مالی افراد است.

اشکال سوم؛ در این سیستم انجام معامله در بازارهای غیررسمی و غیرقانونی، مانند موادمخدر، قاچاق و بازارهای زیرزمینی براحتی قابل انجام است و این چالشی مهم برای حاکمیتها خواهد بود.

و

اشکال چهارم؛ در این شبکه، هیچ مسئولیتی قابل پیگیری نیست؛ که طبیعتاً مردم را دچار مشکلات متعدد خواهد کرد؛ برای مثال اگر سیاست حاکمان این شبکه بر کلاهبرداری یا فروکاستن ارزش این ارزهای موهوم قرار گیرد چه اتفاقی برای خریداران آن رخ خواهد داد؟ شاید باز هم چیزی شبیه به کلاهبرداری شرکتهای هرمی را شاهد باشیم.

تلگرام

با توجه به عایدی های اقتصادی، و مهمتر از آن قدرت لایزال سیاسیِ سیطره و بکارگیری این فناوری، سایتها و پیام‌رسان‌های معتبر دنیا در حال پیگیری، بروزآوری و بهره‌گیری سریع از این فناوری هستند. تلگرام نیز، همگام با سایتها و پیام‌رسانهای جهانی، به استفاده از این حوزه اهتمام ویژه دارد.

دسامبر 2017 مقارن با آذرماه 1396 برخی سایتهای مدعیِ همراهی با پول دیجیتالی آینده‌ی فضای تلگرام، در صفحات وب ظاهر شدند.

در این هنگام، «آنتون روزنبرگ» (Anton Roosenberg) همکار سابق «پاوِل والِریویچ دوروف» (Pavel Durov) ــ مؤسس و مدیر تلگرام ــ گفت که او در حال برنامه‌ریزی برای ایجاد یک پلت‌فرم مبتنی بر «بلاک‌چین» برای تلگرام است که به‌این‌وسیله با ایجاد ICOک

(مخفف Initial Coin Offering ــ واحد اولیه پول مجازی تلگرام) از این پیام‌رسان کسب درآمد داشته باشد. ضمن اینکه این فناوری توان دولتها در فیلترینگ این پیام‌رسان را سلب خواهد نمود.

درصورت اجرای این پروژه، فضای تلگرام، علاوه بر پیام‌رسانی، برای داد و ستد نیز مناسب خواهد بود. داد و ستدی که بر مبنای ارز واحد دیجیتالی تلگرام انجام خواهد گرفت.

این فضا ــ مانند سایر ارزهای دیجیتالی ــ بدون هرگونه دخالت بانک مرکزی‌ و واسط‌های کنترل‌گر مدیریت می‌شود. به این ترتیب فضای کسب و کاری پیش روی کابران خواهد بود که علاوه بر سهولت استفاده، اهرمهای اعمال کنترل حاکمیت نیز در آن بی‌اثر خواهد بود. به همین دلایل، پیش‌بینی می‌شود استقبال قابل‌توجهی از این ارز صورت گیرد.

سرعت روزآمدی این فناوری چنان بالاست که برخی گزارشها از پیش‌فروش و فروش عمده ارز تلگرامی در ماه مارس آینده (تقریباً شب عید 1397) خبر می‌دهند. این مسئله به مؤلفه‌های متعددی وابسته خواهد بود که از جمله مهمترین آنها می‌توان به زمان آماده‌سازی بستر لازم اشاره کرد.

کلاهبرداری سریع

طی سه ماه گذشته برخی سایتها از این فضا استفاده کردند و با معرفی ارزهایی با نامهای مختلف (برای مثال Gram) مدعی شده بودند که این ارز آینده فضای تلگرام خواهد بود و به این وسیله نسبت به فروش مقادیر قابل توجهی از این ارز موهوم مبادرت کرده بودند.

سایت coinfox در این زمینه نوشت:

«سایتهایی مانند Gramtoken در حال حاضر در دسترس نیست، اما با توجه به کپی آن که در حافظه پنهان ذخیره شده، علامتهای تجاری Gram را با قیمت 0.8 دلار فروخته و موفق به جمع‌آوری بیش از 4 میلیون دلار و فروش بیش از 5 میلیون Gram شده است.»

نظر مدیر تلگرام

پاول دوروف، اصل ورود تلگرام به عرصه ارزهای دیجیتال را رد یا تأیید نکرده است. این موضع بروشنی نشان‌دهنده این واقعیت است که عزم جدی برای ورود به این حوزه از سوی او وجود دارد، لکن اظهارنظر درباره آن باید به زمان آماده‌سازی موکول شود؛ چه اینکه اگر غیر از این بود این موضوع رد یا تأیید می‌شد.

اما دوروف درباره دروغ بودن Gram و TON صراحتاً اظهارنظر کرده است. وی 15 ژانویه 2018 (25 دیماه 1396) در پاسخ به توئیتی که از او درباره خرید و فروش این ارز پرسیده بود نوشت:

«این یک کلاهبرداری است؛ مراقب باشید!»

هم‌اکنون این نوع تبادل پول، در کشورهایی مانند چین با نرم‌افزار WeChat انجام می‌شود؛ با این تفاوت که این نرم‌افزار به شبکه بانکی چین متصل است، اما ارز تلگرام اینگونه نخواهد بود.

وظایف حاکمیتی

حتی اگر تلگرام به هر دلیل پیشبرد این فناوری را متوقف کند سال 2018 سال ورود غولهای دیجیتالی به این فناوری خواهد بود. هیچ بعید نیست که این فناوری بزودی در بسیاری از پیام‌رسانها و سایتهای جهانی در دسترس باشد. سطح کار چنان بالاست که پیش از آنکه این فناوری بر کشور تسلط پیدا کند، لازم است دستگاههای مرتبط، مانند:

مجلس شورای اسلامی، شورایعالی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، شورایعالی انقلاب فرهنگی، سازمان پدافند غیرعامل، ستاد کل نیروهای مسلح و دستگاههای دفاعی و امنیتی کشور بر این موضوع متمرکز شوند.

اقدامی که آمریکا، چین، روسیه و همه کشورهای قدرتمند جهان برای حفظ امنیت ملی خود انجام می‌دهند.

با توجه به سرعت سرسام‌آور پیشبرد این فناوری، هر روز تأخیر در تدبیر در این خصوص ممکن است منجر به تحمیل هزینه‌های جبران‌ناپذیر علیه مردم و امنیت اقتصادی و سیاسی کشور باشد.