این سجده شرایط خاصی ندارد

سجده مخصوص نماز نیست، بلكه در موارد دیگرى نیز مطرح است و حتى گاهى واجب مى ‏شود، مانند تلاوت یكى از چهار آیه ‏اى كه سبب سجده مى‏ گردد و یا سجده ای که بعد از نماز به جا آورده می شود.

 

یكى از موارد سجده و شکرگزاری از خداوند، سجده شكر است كه به آن سفارش بسیار شده است.
سجده شكر، یعنى تشكر از نعمت ‏هاى بى‏ پایان الهى كه بر ما و خانواده ما نازل شده است. امام صادق ‏علیه السلام مى‏ فرماید: هرگاه یاد نعمتى افتادى، صورت خود را براى تشكر بر زمین بگذار و اگر دیدى كه مردم ترا مى‏ بینند به احترام آن نعمت كمى خم شو.(1)
 

سجده شکر بعد از نماز

به سند صحیح از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: «هر مؤمنى که براى شکر نعمتى در غیر نماز براى خدا سجده شکر به جاى آورد، خداوند، براى او ده حسنه بنویسد و ده گناه را از او محو و پاک گرداند و در بهشت ده درجه وى را بالا مى برد» (2)
نیز به سند موثّق از امام رضا (علیه السلام) روایت شده است که: «سجده بعد از نماز واجب، در واقع شکرِ خداوند است، از این که این توفیق را به بنده داد، تا فریضه اش را به جاى آورد، و کمترین چیزى که در این سجده گفته مى شود، سه مرتبه «شُکْراً لِلّهِ» است…» (3)
 

کيفيّت سجده شکر

در انجام این سجده شرط خاصّى وجود ندارد و به هر صورت که آورده شود، صحیح است. ولى بهتر است مانند سجده نماز، بر هفت عضو سجده کند و پیشانى را بر چیزى گذارد که در نماز بر آن مى گذارد.
 

افضل آن است که بر خلاف سجده نماز، آرنج را نیز بر زمین بگذارد،(4)  و سنّت است که نخست پیشانى را بر زمین گذارد، سپس طرف راست صورت را و آنگاه طرف چپ صورت را و در نهایت نیز پیشانى را بر زمین بگذارد، (5)  و به خاطر این که دو بار پیشانى را بر زمین مى گذارد، به آن دو سجده شکر مى گویند. سجده شکر مى تواند بدون هر ذکر و دعایى نیز باشد ولى سنّت است که ذکرى بگوید و بهتر است از ذکرهایى باشد که خواهد آمد.
 

چه ذکری در سجده شکر بگوییم؟
در سجده شكر هرگونه ذكر و دعایى جائز است، امّا گفتن «شُكْراً لِلَّه» و «اَلْحَمْدُ لِلَّهِ» و یاد نعمت بزرگ ولایت اهل بیت ‏علیهم السلام سفارش شده است.(6) خداوند مى‏ فرماید: پاداش كسى كه سجده شكر كند آن است كه من هم از او تشكر مى‏ كنم.(7)

از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است که: مى توانى صد بار در سجده شکر بگویى: «شکراً» و مى توانى صد بار بگویى «عفواً». (8)
حضرت آیت الله کشمیری یکی از عرفای بزرگ؛ بعد از نماز سر را به سجده می گذاشت و سه مرتبه می گفت: الحمدلله; بعد گونه راست را بر مهر می گذاشت و سه بار می گفت: شکرا لله ; و سپس گونه چپ را بر مهر نهاد و سه مرتبه می گفت: استغفر الله . از وی سؤال شد این چه سجده ای است؟ فرمود: «حضرت ابراهیم (علیه السلام) به [یاری] این سجده خلیلُ الله شد.»(9)

پی نوشت:
1- وافى، ج 8، ص 825
2- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، بخش سجده ی شکر و تعقیبات نماز
3- همان
4- کافى، جلد 3، صفحه 324، حدیث 14
5- همان مدرک، صفحه 325، حدیث 175
6- جامع‏ الاحادیث، ج 5، ص 469
7-  الفقیه، ج 1، ص 334
8- کافی، ج 3، ص 326، حدیث 18
9- کتاب روح و ریحان، ص ۱۰۷

منابع:
سایت منبرک
ویکی شیعه
سایت حجت الاسلام قرائتی