هوش به عنوان یکی از عوامل مهم در یادگیری و سازش انسان با محیط همواره مورد توجه روانشناسان تعلیم و تربیت بوده است.

در دیدگاه گذشتگان ما هوش را نوعی توانایی کلی ذهنی می‌دانستند که بیشتر به تفکر انتزاعی و توانایی‌های شناختی افراد مربوط می‌شد و در حقیقت ضریب هوشی بالا (IQ) از طریق وراثت به انسان منتقل می‌شود و در صورت فراهم شدن شرایط تا 15 سالگی قابل پرورش است، ولی در سال‌های گذشته با پیوند زدن هوش و هیجانات مفهوم جدیدی از هوش مطرح شد که به عنوان هوش هیجانی (EQ) خیلی زود توجه زیادی را به خود جلب کرد.

هوش هیجانی یا EQ به معنی آگاهی از احساسات فرزندان و توانایی همدلی کردن با آنها و آرام ساختن و راهنمایی کردن آنها است که اکتسابی بوده و تا آخر عمر قابل پرورش است و بسیار با اهمیت‌تراز IQ یا ضریب هوشی می‌باشد.

در این سلسله مقالات سعی کردم با طرح بازی‌های هدفمند برای کودکان دوست‌داشتنی و عزیز به تقویت این جنبه از پرورش کودک و هوش هیجانی بپردازم.

امیدوارم مورد توجه والدین و مربیان عزیز قرار گیرد و با اجرای این بازی‌ها در شکوفایی استعدادهای کودکان دلبند کشورمان سهیم باشیم.

فواید بازی‌های هدفمند در پرورش کودکان با هوش هیجانی قابل توجه

1- ابراز وجود: توانایی ابراز احساسات و باورهای کودک و دفاع به حق از خود

2- عزت نفس: توانایی آگاهی از ادراک خود و پذیرش خود و احترام به خود

3- خلاقیت: توانایی ایجاد راهی تازه یا پیمودن راه طی شده قبلی به روش جدید و نوین

4- همدلی: توانایی آگاهی و درک احساسات دیگران و ارزش دادن به آن

5- استقلال: توانایی هدایت افکار و اعمال خود

6- مسئولیت‌پذیری اجتماعی: توانایی ابراز خود به عنوان یک فرد دارای حس همکاری و سازنده در یک گروه

7- روابط بین فردی: توانایی ایجاد و حفظ روابط عاطفی، صمیمیت و محبت کردن و محبت گرفتن

8- واقع‌گرایی: توانایی هماهنگی بین چیزی که به طور هیجانی تجربه کرده با چیزی که در واقعیت وجود دارد.

9- انعطاف‌پذیری: توانایی سازگاری با انواع افکار، رفتاروتغییرات محیطی

10- حل مساله: توانایی خلق راه‌حل‌های موثر در افراد

11- تحمل فشار روانی: توانایی مقاومت در برابر شرایط سخت و هیجان‌های شدید

12- خوش‌بینی: توانایی تقویت نگرش‌مثبت در فرد حتی در صورت بروز ناراحتی و بدبختی و احساسات منفی

13- کنترل تکانه: توانایی مقاومت در برابر یک محرک آزار دهنده

14- شادمانی: توانایی و تقویت احساسات مثبت،‌ خوب، مفرح و شوخ و لذت بردن از خود و دیگران بازی یکی از بهترین بسترهای مناسب جهت یادگیری مهارت‌های زندگی در کودک می‌باشد.

از این رو با طراحی بازی‌هایی که در هر شماره از مجله مشاهده خواهید کرد می‌توانید به نتایج قابل توجهی در پرورش هوش هیجانی کودک خود دست یابید که تاثیرات شگرف آن در زندگی آینده کودکان در انواع حیطه‌های خانوادگی، اجتماعی، شغلی، تحصیلی و فردی قابل مشاهده خواهد بود.

نمونه بازی جهت تقویت خلاقیت کودک (مناسب4-6 سال)

بازی اول (نقاشی بکش با چشم بسته)

اهداف بازی: پرورش خلاقیت، روابط بین فردی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، همدلی،‌خوش‌بینی، شادمانی، عزت‌نفس، استقلال، واقع‌گرایی، حل مسئله کنترل تکانه و تحمل فشار روانی، افزایش تمرکز و توجه و تعادل

وسایل مورد نیاز

1- چشم‌بند به تعداد کودکانی که بازی می‌کنند.

2- کاغذ در اندازه 30×40 یا مقوا (2 عدد) به تعداد گروه بازی

3- مداد به تعداد گروه بازی

نحوه اجرای بازی

کودکان را به 2 گروه (5-3 نفره) تقسیم کنید و به آنها بگویید قرار است با کمک همدیگر و با چشم‌های بسته نقاشی بکشند.

قبل از شروع، اعضای هر گروه باید در مورد اینکه می‌خواهند چه چیزی بکشند با هم صحبت کنند و به توافق برسند و بعد از توافق در مورد موضوع نقاشی هر یک از اعضای گروه مشخص می‌کند که چه قسمتی را می‌کشند مثلا اگر قرار است جنگل بکشند یک نفر مسئول کشیدن درخت ودیگری مسئول کشیدن گل‌ها بوده و نفر سوم پرنده و نفر چهارم حیوانات را نقاشی می‌کند.

چشم تمام بچه‌ها را ببندید تا کشیدن نقاشی را شروع کنند و مربی یا والدین نباید هیچ‌گونه راهنمایی برای بهتر شدن نقاشی گروه‌ها به آنها بدهد. به طور کلی تا وقتی بچه‌ها مشغول نقاشی هستند نباید باز‌خوردی از طرف والدین دریافت کنند.

هر کسی نقاشی را تمام کرد با صدای بلند می‌گوید: «من تمام کردم» اما، اجازه ندارد چشم‌بند خود را باز کند.

زمانی که نقاشی همه کودکان تمام شد از آنها بخواهید چشم‌بندشان را باز کنند. بعد از اینکه کودکان نقاشی خود و سایر دوستانشان را دیدند از کودکان بخواهید که ابتدا به رفع ایرادهای نقاشی گروه خود بپردازند.

بدین صورت که یکی از اعضای گروه نقاشی هم گروهی‌اش را زیباتر سازد مثلاً لونا بگوید من می‌خواهم نقاشی درخت رادین را زیباتر کنم و رادین بگوید من می‌خواهم پرنده‌های ساینا را زیباتر کنم.

سپس اسم افراد گروه را در ذیل تصویر بنویسید و نقاشی را به گروه دیگر نیز نشان دهید. در مرحله بعد گروه باید نقاشی گروه دیگر را زیباتر کند و در انتها گروهی که بتواند نقاشی گروه دیگر را زیباتر تکمیل کند برنده است.

برای اجرای بازی در منزل می‌توانید فقط یک گروه داشته باشید که از کودک یا کودکان و پدر و مادر تشکیل شده باشد و همه با هم و با چشم بسته یک نقاشی بکشند سپس با چشم باز ایرادهای نقاشی یکدیگر را برطرف کنند.

یاسمن عسگری؛ روانشناس بالینی