بنام خدا

مدارا کردن را بیاموزیم

از تو می پرسند چقدر با مردم راه آمدی

یک آدم کم توجه، ماشینش را جای بدی گذاشته بود که چیزی بخرد و سریع برگردد. آدم متشخصی از راه رسید و هرچه توانست فحش فرهنگی (ای بی فرهنگ! و …) نثار او کرد. او هرچه عذرخواهی کرد، این آدم محترم نپذیرفت...
امان از زمانی که حس کنیم وظایفمان را انجام داده‌ایم و حالا نوبت دیگران است که باید مو به مو وظایفشان را انجام دهند،آن وقت است که کوتاه نمی‌آییم و دیگران را از دم تیغ می‌گذرانیم.کوچک‌ ترین اشتباه و کم کاری دیگران را تحمل نمی‌کنیم.به خودمان هم به خاطر نبخشیدن هایمان حق می‌دهیم که: حقش است؛ باید درست کارش را انجام می‌داد.

اما فراموش کرده ایم که: یکی از سرفصل‌های اخلاق، «مدارا و راه آمدن با مردم» است. ما پیرو دین و مذهبی هستیم که اولین و اصلی ترین مبلغ آن پیامبری است که هیچ نسبتی با تندی و تیزی نداشت و هرگز برای هدایت و راهبری مردمان از زور و خشونت بهره نگرفت. او همان طور که مأمور به برپایی واجبات بود، مأمور به رفتاری از سرِ مدارا و ملایمت بود و خود می فرمود: «إِنَّ اللّهَ تَعَالَی أَمَرَنِی بِمُدَارَاةِ النَّاسِ کَمَا أَمَرَنی بِإِقَامَةِ الْفَرَائِضِ: خدای متعال همان گونه که مرا به برپایی واجبات فرمان داده، به مدارا با مردمان فرمان داده است.»1

در حقیقت خوی نرم او  بود که دل ها را جذب کرد و الفت بخشید و جان های گریزان را گرد آورد: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُم: به لطف رحمت الهی، با آنان نرمخوی و پرمِهر شدی، و اگر درشت خوی و سخت دل بودی بی شک از پیرامون تو پراکنده می شدند. پس، از آنان در گذر و برایشان آمرزش بخواه.»2
اگر رحمت و محبت و رفق و مدارای پیامبر نبود، اساساً دلی نرم نمی گشت، راهی به جان مردمان برده نمی شد و فرصت هدایت حاصل نمی گشت و سدی عظیم میان او و مردم حجاب می گردید و زمینه اصلاح اجتماعی را نیز مسدود می ساخت.

با بدهکاران مدارا کنیم

در زمانه امروز با توجه به اوضاع اقتصادی، بسیاری از مردم مجبور هستند  در شرایطی مبادرت به گرفتن قرض یا وام بکنند. نکته ای که در پس دادن این قرض ها وجود دارد این است که ممکن است عده ای از بازپرداخت آن در زمان تعیین شده، ناتوان باشند.

در این حال، برخورد وام دهندگان و قرض دهندگان متفاوت است. گروهی با سعه ی صدر و واقع نگری، درصدد تمدید بازپرداخت برمی آیند یا حتی در پاره ای موارد، آن را می بخشند که البته از اجر و پاداش فراوانی برخوردار خواهند شد. گروهی دیگر با سرسختی و لجاجت بسیار تلاش می کنند که به هر شکل ممکن، حتی با آبروریزی و فشار و سخت گیری بر بدهکار، طلب خود را وصول کنند، که البته این عمل بسیار نکوهیده است.
به یقین، اگر کسی با بزرگواری و درک موقعیت طرف مقابل، با بدهکار مدارا کند، در پیشگاه خداوند رو سپید خواهد بود. بر این اساس پیامبر گرامی اسلام می فرمایند: مَنْ نَفَّسَ عَنْ غَریمِه أَوْ مَحی عَنْهُ کانَ فی ظِلِّ الْعَرْشِ یَوْمَ الْقِیامَةِ: هر که به بدهکار خویش مهلت دهد یا قرض او را ببخشد، روز قیامت در سایه ی عرش الهی خواهد بود.

چقدر با مردم راه آمدی ؟

امام رضا (علیه السلام) فرمود که خداوند به پیامبرش وحی کرد: من تو را درباره میزان مدارایت با مردم مواخذه خواهم کرد همان طور که در مورد واجبات مواخذه می‌کنم: انِّی آخُذُکَ بِمُدَارَاهِ النَّاسِ کَمَا آخُذُکَ بِالْفَرَائِضِ؛ با مردم مدارا کنیم اگر ایمان داریم.3
به امید آنکه بیش از پیش مدارا کردن با یکدیگر را در زندگی سرلحه روش و منش خود قرار داده تا ان شاء الله زندگی های آرام تری داشته باشیم.
پی نوشت ها:
1- كافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص117، ح4
2- آل عمران/159
3- مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏۹ ؛ ص۳۷

منابع:
سایت درس هایی از قرآن
سایت میقات مهر؛ نوشته حاجی کاظم
مهر نیوز به نقل از استاد مصطفی دلشاد

پایگاه تبیان،بخش اخلاق و عرفان اسلامی