كرج یکی از کلان شهرهای ایران و همچنین مرکز، استان البرز می‌باشد

 كرج یکی از کلان شهرهای ایران و همچنین مرکز، استان البرز می‌باشد. این شهر که هم اکنون بخش قابل توجهی از فشار جمعیت و کم آبی تهران را تحمل می‌کند، از دوران پیش از تاریخ و باستان نیز سرزمینی پرجاذبه و مرکز آب و آبادانی بوده‌است.

استعدادهای طبیعی و منابع آبی فراوان سلسله جبال البرز، همچنین خاک حاصلخیز دامنه‌های البرز و دشت منتهی به آن برای اجتماعات بشری مناسب بوده‌است و دلیل آن آثار باستانی ارزشمندی است که در گوشه و کنار این جلگه وسیع و در حاشیه راههای ارتباطی کهن قابل مشاهده‌است. تپه‌های آق تپه، مراد تپه و تپه مردآباد، قلعه‌های تاریخی تنگ گسیل و شهرستانک و آثار دوران اسلامی همچون برج میدانک مغولی، پل و کاروانسرای شاه‌عباسی کرج، کاخ‌های قاجاری و کاخهای رضا شاهی و محمدرضا شاهی حکایت از استمرار استقرارهای پی در پی در این منطقه دارد.

در حوزه فرمانداری کرج بیش از ۱۰۰ اثر با ارزش فرهنگی – تاریخی و هنری شناسایی شده برخی از محبوب ترین آنها در این گزارش معرفی شده است.

جاده چالوس
جاده ۵۹، معروف به جاده چالوس یکی از مهمترین جاده ها برای مردم تهران و کرجِ که از میان شهر کرج در استان البرز شروع و به شهر چالوس در کرانه دریای خزر وصل می شود. بعضی ها این جاده را یکی از زیباترین جاده های جهان می دانند چون این جاده در هر فصل و با هر رنگی زیبا و چشم نواز است.

زیبایی های ناشناخته با طبیعتی حیرت انگیز، وجود رودخانه های آب شیرین البرز، مانند رودخانه کرج و چشمه سارهای بسیار زیبا، غارهای طبیعی، آبشارهای مرتفع، کوه های بلند، درختان کهنسال، پوشش گیاهی و جانوری متنوع، آب های معدنی با خواص درمانی، این جاده را به یکی از زیباترین جاده های گردشگری کشور از لحاظ وجود پدیده های طبیعی تبدیل کرده است.

کاخ مروارید (کاخ شمس)
کاخ مروارید نام یک بنا از زمان پهلوی است که در مهرشهر منطقه ۱۲ شهرداری کرج قرار دارد. این بنا توسط وسلی پیترز و بنیاد فرانک لوید رایت به مبلغ یک میلیون دلار طراحی و ساخته شد. این کاخ اکنون در وضعیت بدی قرار دارد. 

کاخ مروارید نام یک بنا از زمان پهلوی است که در مهرشهر منطقه ۱۲ شهرداری کرج قرار دارد

 
پیش از دهه ۴۰ شمسی این منطقه از چند روستا از جمله حسین‌آباد افشار تشکیل شده بود. شمس پهلوی خواهر محمد رضا پهلوی شاه سابق ایران به دلیل بیماری آسم این منطقه را برای زندگی انتخاب کرد و کاخ مروارید محل زندگی او به دست بنیاد فرانک لوید رایت طراحی و ساخته شد.

این کاخ در زمینی به گستردگی ۱۱۱ هکتار با ۲۵۰۰ متر زیربنا میان سال‌های ۴۷–۱۳۴۵ در مهرشهر کرج، ارم برای اقامت شمس پهلوی ساخته شد. سازهٔ اصلی و طرح کاخ به ریخت یک سفره‌ماهی است که صدفی را دربرگرفته است. همه فضاهای معماری در زیر سقفی با فرم حلزونی و با نورگیرهای گوناگون و به‌شکل دانه‌های مروارید اجرا شده است. در ضلع شمالی کاخ و در محوطهٔ بیرونی دریاچه نیز به‌شکل باله‌های سفره‌ماهی طراحی و اجرا شده است.

این بنا دربردارنده فضاهای گوناگونی از جمله تالار طلایی بار، دفتر مخصوص شمس، تالار پذیرایی، سالن سینما، سالن بیلیارد، استخر، آب‌نما، محل نگهداری پرندگان کمیاب، اتاق‌های خواب و غیره می‌باشد. یکی از مهمترین بخش‌های این کاخ اتاق صدف است که دارای تزئینات مختلفی بوده، بخصوص نمای بیرونی آن که بصورت حلزونی شکل ساخته شده است. در طراحی فضای بیرونی دریاچه کوچکی از سه طرف کاخ را احاطه کرده و به زیبایی آن افزوده است.

معماری این اثر که بخشی از تاریخ معماری مدرن است، با تأثیر از شیوه فرانک لوید رایت از پرآوازه‌ترین معماران آمریکایی است که از سوی یکی از شاگردان ایرانی‌اش به نام «عامری» شکل گرفته است.

پس از انقلاب این ساختمان به بنیاد مستضعفان و بعد از آن به بنیاد تعاون داده شد.

روستای شهرستانک
در ارتفاعات البرز مرکزی، آنجا که کوه ها باز و به بازوی هم آنقدر دامن می کشند که سرانجام از گذرگاه سر به اوج کوه های شمال باختری خراسان خود را به کوه های هندو کش و فلامت پامیر میرسانند. دهکده ای با پیشینه تاریخی بسیار کهن آرمیده است.

در سینه کش البرز مرکزی آنجا که دمای تابستانی آن به زحمت از ۱۵ درجه سانتی گراد می گذرد و در بلندی های ، این میزان به ۵ درجه کاهش می یابد ، دهکده کوهستانی شهرستانک دامن کشیده است. جایی که ناصر الدین شاه قاجار از طبیعت بکر آن غافل نماند و قصر تابستانی خود را در آن پی افکند. 

.............

 
در گوشه ای از این دریای سنگ و صخره که طول آن به ۳۳۳۰ کیلومتر و عرض متوسط آن به ۸۵ کیلومتر می رسد، دهکده خوش منظر شهرستانک سر بر آورده است. این تابع دهستان " لورا ” در ۶۳ کیلومتری شمال غربی کرج و ۱۰ کیلومتری پل دو آب، بر سر راه کرج ـ چالوس ایستاده است. در منطقه ای سردسیر که اقتصاد آن عمومامتکی بر کشت و زرع غلات ، گردو ، پرورش زنبور عسل، تولید لبنیات، دامداری و سپس جاجیم و شال بافی است.

اکثر دره هایی که در این رشته کوه قرار دارند، شمالی ـ جنوبی اند. و تنها دره ای که شرقی ـ غربی است همین شهرستانک است. این جا گذرگاه خورشید است! یعنی از لحظة طلوع تا غروب آفتاب را می توان در این دره دید. به خاطر طول مدت تابش خورشید، این دره بهترین آب و هوای ییلاقی ایران را دارد. و همین ویژگی (شرقی ـ غربی بودن دره) باعث شده بود، ناصر الدین شاه که خوش گذران ترین پادشاه سلسلة قاجاریه بود، قصری بر بلندترین نقطه شهرستانک بنا کند که هنوز بعد از گذشت ۱۲۰ سال بقایای آن دیده می شود.

غار یخ مراد
غار یخ مراد در حوالی روستای آزادبر و روستای کهنه ده در منطقه گچسر و جاده چالوس می‌باشد.این غار در محدوده استان البرز و از جاذبه های طبیعی استان البرز میباشد . دریچهٔ ورودی این غار در ارتفاعات کوه‌های منطقه واقع شده‌است و مسیر غار عموماً شیب دار و رو به پایین می‌باشد که نهایتاً با رسیدن به اعماق کوه، با چشمه‌های یخ زده در کف زمین و استالاکتیتهای اسفنجی غار مواجه می‌شوید.

غار یخ مراد در حوالی روستای آزادبر و روستای کهنه ده در منطقه گچسر و جاده چالوس می‌باشد

 
ارتفاع این غار از سطح دریا در حدود ۲۶۴۰ متر می‌باشد و دهانهٔ این غار سه متر پهنا و هشت متر ارتفاع دارد. در ماههای اسفند و فروردین، قندیل‌های بسیار زیبای غار در بهترین وضعیت به سر می‌برند.

نکتهٔ قابل توجه این غار مطبق بودن آن می‌باشد که در میان غارهای ایران کمتر دیده می‌شود. در بخشی از غار چهار طبقه با اختلاف ارتفاع بیش از ۳۰ متر دیده می‌شوند.

مجید کاشیان غار نورد حرفه‌ای باشگاه دماوند و ترسیم کننده نقشه غار در توضیحات این غار آورده‌است: «در گذشته مردم بومی بر این باور بوده‌اند که یخ موجود در اعماق غار برای درمان ناباروری زنان خاصیت شفا دهنده دارد. و وجود کهنه‌های آویخته (دخیل) به دهانه اصلی و درون غار در گذشته که باعث نام گذاری روستای مجاور به کهنه ده شده گواه این ادعا است».

علی جوانشاد غار نورد و کاشف پیشکسوت باشگاه دماوند در کتاب غار و غار نوردی در مورد تاریخ شکل گیری این غار آورده‌است: «به علت وجود فسیلی بر روی سنگ بزرگی در نزدیکی دهانه اصلی از گونه نرمتنان دریایی مربوط به دوره سوم زمین شناسی به نام (کاردیتا- KARDITA) این نظریه که غار در حدود پنجاه میلیون سال پیش در زیر دریا بوجود آمده از صحت بیشتری برخوردار است». (رجوع به کتاب غار و غارنورد – نوشته علی جوانشاد).

برای بازدید کامل از این غار نیاز به وسایل حرفه‌ای غارنوردی می‌باشد.

آبشار هفت چشمه
آبشار هفت چشمه یکی از آبشارهای استان البرز است که در کیلومتر ۱۷ جاده کرج- چالوس و در نزدیکی روستای ارنگه و بالادست رودخانه ارنگه واقع شده است. ارتفاع آبشار هفت چشمه در حدود ۹۰ متر است و از این نظر یکی از آبشارهای بزرگ کشور محسوب می شود. مسیر دسترسی به این آبشار از میان سنگ ها و صخره ها عبور می کند و همین امر بازدید از آبشار را در فصول بارندگی با مشکل مواجه می سازد. در این مسیر آبشارهای کوچکی وجود دارند که ارتفاع آن ها به ۵ متر می رسد و با نام «هفت چشمه» خوانده می شوند.

آبشار هفت چشمه یکی از آبشارهای استان البرز است که در کیلومتر ۱۷ جاده کرج- چالوس قرار دارد

 
پل دختر (سلیمانیه)
پل دختر کرج که با نام پل سلیمانیه و پل شاه عباسی هم شناخته می‌شود از سازه‌های دوره صفويه است که بر روی رودخانه کرج ساخته شده است. اين پل بر بقایای پلی کهن‌تر منسوب به دوره سلجوقی ایجاد شده است و بازسازی آن در دوره صفوی به اين سازه نمای پل‌های دوره صفوی را داده است. این اثر که با نام پل دختر کرج با شماره ۳۵۰۱ در تاریخ 1379/12/25 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، در سالیان گذشته بازسازی و مرمت شده است به گونه ای که شکل نخستین آن تا اندازه ای دگرگون شده است. 

پل دختر کرج که با نام پل سلیمانیه و پل شاه عباسی هم شناخته می‌شود

 
اين پل به مرور زمان و بر اثر عوامل طبیعی از جمله جاری شدن سیل و ریزش باران دچار فرسودگی شدید شده و به دلیل كاهش استحكام‌ پایه‌های آن در معرض فرو ریختن و نابودی بوده است. در سال ۱۳۸۸ بازسازی و بهسازی پل آغاز شد. برای فراهم ساختن بازدید و گذر گردشگران روی این پل تاریخی و بکارگیری از فضای پیرامون پل که دربرگیرنده ی رودخانه و بستری سبز است ساماندهی روی پل انجام گرفت. بدین منظور پل درحال سنگفرش شدن است و همچنین دو جان پناه در دو سوی پل جاسازی شده و دو پلکان ورودی برای آمد و شد در دو سوی پل انجام شده است.

دریاچه سد امیرکبیر (سد کرج)
این سد بین سال های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۲ شمسی ساخته شده و اولین سد چند منظوره ایران است که به عنوان محلی تفریحی و ورزشی هم شناخته میشود. پرورش ماهی های کپور و قزل آلا هم در این محل رونق دارد. اما درخشش آب و طبیعت زیبا و آب و هوای عالی و چشم انداز کم نظیر این سد و دریاچه چهار کیلومتری از ویژگی های ممتاز این دریاچه است. باغ های پر میوه و پوشش گیاهی سرسبزی اطراف دریاچه و سد امیرکبیر دیده می شوند که به این زیبایی ها افزوده اند.

سد کرج، این سد بین سال های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۲ شمسی ساخته شده

 
ویژگی ها انباشته شدن آب رودخانه کرج در پشت سد امیرکبیر علاوه بر کارایی آن در تولید انرژی برقابی و تامین بخشی از آب آشامیدنی شهر تهران، باعث بوجود آمدن دریاچه ای زیبا گردیده است که موجب استفاده های گردشگری و تفریحی و ورزشی از سد کرج شده است و یکی از بهترین استراحتگاه ها و جاذبه های طبیعی کرج را بوجود آورده است.

منبع: bartarinha.ir