نکات ارزشمند از معارف قرآن

طرح سؤال:
قرآن کریم می‌فرماید: «ومِنْ كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ؛[ذاریات/49] و از هر چيزى دو زوج آفريديم، شاید شما عبرت گيريد.» این در حالی است که با دقّت در بسیاری از موجودات بی جان مثل زمین، ماه، خورشید و به خصوص در موجودات بسیار ریز مثل فوتون، میکرب‌ها و... می‌فهمیم که اصولاً، زوجیّت در مورد آنها معنایی ندارد!

پاسخ:
بیشتر شبهات و برداشت‌های اشتباه از متن قرآن و احادیث، مربوط به عدم درک صحیح از معنا یا معانی لغات به کار برده شده در آنهاست! یکی از معانی "زوج" در کتب لغت، "صنف" است؛ چنانکه گفته شده: «الأصلُ فِى الزَّوْجِ: الصِّنفُ وَ النَّوعُ مِن كُلِّ شَى‏ءٍ، وَ كُلُّ شَيئَينِ مُقتَرنَينِ؛ شِكلَينِ كَانَا أَو نَقِيضَينِ فَهُمَا زَوجَانِ وَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنهُمَا زَوجٌ؛ اصل در کلمه زوج: گروه و نوع از هر چیز است و هر دو چیزی که در کنار یکدیگر هستند چه هم شکل باشند و چه متناقض باشند، به هر حال زوجند و هر کدام از آنها زوج نامیده می شود.»[النهاية، ج‏2، ص317] با توجه به این معنا، همه موجودات از قبیل آنچه نام برده شد، در کنار موجودات دیگری خلق شده‌اند که به یکدیگر نیاز دارند و می‌توانند زوج یکدیگر نامیده شوند. به عنوان نمونه قرآن کریم می‌فرماید: «وَ كُنْتُمْ أَزْواجاً ثَلاثَة؛[واقعه؛ 7] و شما(مکلّفان) به سه گروه تقسیم شوید.» در این آیه شریفه نیز به وضوح، معنای صنف و گروه، مدّ نظر است، چراکه  معنا ندارد بگوییم آیه شریفه می‌فرماید شما و همسرانتان به سه گروه تبدیل بشوید، ضمن اینکه خطاب در این آیه شریفه، به عموم بشر است و با برداشت خاص از آن همخوانی ندارد. یعنی همه افراد را شامل می‌شود، نه اینکه تنها افرادی که دارای همسر هستند!

پی‌نوشت
النهایة فی غریب الحدیث و الأثر؛ ابن اثير جزري، مبارك بن محمد؛606 ق‏، محقق / مصحح: طناحى، محمود محمد؛ ناشر: موسسه مطبوعاتي اسماعيليان‏، قم‏، سال چاپ: 1367 ش‏، نوبت چاپ: چهارم‏، ج‏2، ص317.