نکات ارزشمند از معارف قرآن

کافران در قرآن با تهدیدهای بسیار سختی روبرو شدند؛ مثلاً خداوند فرموده: «وَيُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَيَقْطَعَ دَابِرَ الْكَافِرِين[انفال/۷] و خدا خواست حق [اسلام] را با كلمات خود ثابت و كافران را ريشه‏ كن كند.» یا آمده است: «فَأَنْجَيْنَاهُ وَالَّذِينَ مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنَّا وَقَطَعْنَا دَابِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا[اعراف/۷۲] پس او[هود] و كسانى را كه با او بودند به رحمتى از خود رهانيديم و كسانى را كه آيات ما را دروغ شمردند[ قوم عاد] را ریشه کن کردیم.» حال برخی می‌پرسند؛ دابر از دبر و به معنای مقعد است و چرا از این لفظ استفاده شده که مترجمین بخواهند آن را به ریشه معنا کنند؟ در حالی که شبهه افکنان دچار اشتباهی بزرگ شده و اصل معنایی کلمه را گم کرده‌اند. اصل معنای دبر به معنای پشت می‌باشد. مثلاً می‌گویند:"دُبُرُ أُذُنِه؛ یعنی پشت گردن"[لسان‌العرب، ج۴، ص۲۶۸] پشت نیز به معنای ذریه و نسلهم استعمال شده، همانطور که به افراد بدون فرزند، بدون پشت می‌گویند.
با توجه به این ریشه معنایی، آیات بالا به معنای ریشه کن شدن است؛ همچنانکه در آیه‌ای دیگر درباره قوم لوط آمده:«وَ قَضَيْنَا إِلَيْهِ ذَالِكَ الْأَمْرَ أَنَّ دَابِرَ هَؤُلَاءِ مَقْطُوعٌ مُّصْبِحِين[حجر/۶۶] شرح نزول عذاب را به او وحى كرديم كه: هنگامى كه مجرمان وارد صبح شوند، ریشه کن خواهند شد.»

پی‌نوشت:
لسان العرب، ابن منظور، دار صادر، بيروت، ۱۴۱۴ ق، ج۴، ص۲۶۸