زایمان به شکل طبیعی یا فیزیولوژیک آن، بهترین راه‌ها برای زایمان شناخته شده‌اند، راهکارهایی هم برای کاهش درد زایمان شناخته شده است که این روش‌ها شامل کاهش درد به وسیلهٔ ورزش و کاهش درد به وسیلهٔ اسپاینال یا اپیدورال است.

درد زایمان طبیعی همیشه یکی از دلایل مهم انتخاب روش سزارین است. بسیاری از خانم‌های باردار از این درد وحشت دارند و به همین دلیل زایمان طبیعی را انتخاب نمی‌کنند. اما از آن‌جایی که زایمان به شکل طبیعی یا فیزیولوژیک آن، بهترین راه‌ها برای زایمان شناخته شده‌اند، راهکارهایی هم برای کاهش درد زایمان شناخته شده است که این روش‌ها شامل کاهش درد به وسیلهٔ ورزش و کاهش درد به وسیلهٔ اسپاینال یا اپیدورال است.

کاهش درد به وسیلهٔ ورزش و یوگا
بخشی از درد زایمان ناشی از کمبود آمادگی ماهیچه‌های درگیر در زایمان است. در کلاس‌های آمادگی زایمان که در بسیاری از بیمارستا‌ن‌ها و مراکز مامایی دایر می‌شود، به خانم‌های باردار یاد می‌دهند که با ورزش کردن و تقویت ماهیچه‌های درگیر در زایمان و استفاده از تکنیک‌های تنفس، زایمان طبیعی راحت‌تری داشته باشند. در واقع می‌توان گفت که ورزش نقش مهمی در کاهش درد زایمان دارد.

در پروسهٔ زایمان، عضلات و اندام‌های مختلف مانند دیافراگم، عضلات شکم و کمر درگیر هستند و در زایمان به منظور خروج جنین منقبض می‌شوند. عضلات کف لگن هم از مهم‌ترین عضلات در پروسهٔ زایمان هستند و اگر عضلات کف لگن مادر آماده نباشد یا مادر از زایمان بترسد، این عضلات را منقبض می‌کند و زایمان را سخت می‌شود اما با ورزش کردن در دوران بارداری می‌توان از این مشکل جلوگیری کرد. از جمله ورزش‌هایی که در دوران بارداری به تقویت ماهیچه‌های لگن کمک می‌کند، تمرین کگل، حرکت اسکات و کابلر است.

تمرین کگل: در تمرین گکل مادر باید ماهیچه‌های لگن را منقبض کنید به این صورت که ماهیچه‌های مقعد و اطراف واژن خود را منقبض کنید. مثل زمانی که می‌خواهید جلوی خروج مدفوع یا ادرار را بگیرید. این حالت را به مدت ۵ ثانیه حفظ و بعد به مدت ۱۰ ثانیه رها کنید. این کار را ۱۰ بار انجام دهید و سعی کنید تمرین را سه یا چهار بار در روز تکرار کنید.  

حرکت اسکات: رو به پشتی صندلی بایستید و آن را با دستان خود بگیرید. پاها را کمی ‌بیش از اندازۀ لگن باز کنید. در این حالت انگشتان پا باید به سمت بیرون باشند. ماهیچه‌های شکم را منقبض کنید، قفسۀ سینه را بالا بدهید و شانه‌های خود را رها کنید. حالا زانوهای خود را خم کنید و شبیه به حالت نشستن روی صندلی، کمر و باسن خود را پایین بیاورید. مرکز ثقل و تعادل خودتان را پیدا کنید. بیشتر وزن شما باید به سمت پاشنۀ پا متمایل باشد. با انجام یک دم و بازدم عمیق با کمک پاها به حالت ایستاده برگردید.

حرکت کابلر: در حالت نشسته به یک دیوار تکیه دهید و کف پاها را به یکدیگر بچسبانید؛ شاید با قراردادن یک حوله به صورت چندلا در زیر خود، احساس راحتی بیشتری کنید. با کمی ‌فشار آوردن روی زانوها، آنها را به زمین نزدیک کنید؛ اما بیش از حد به خود فشار نیاورید. تا جایی که می‌توانید در این وضعیت بمانید.

 کاهش درد به وسیلهٔ اپیدوال
بی‌حسی اپیدورال یکی از روش‌هایی است که با ایجاد بی‌حسی در ناحیهٔ پایین کمر، باعث از بین رفتن درد در این ناحیه می‌شود. این روش هم در زایمان طبیعی و هم در سزارین کاربرد دارد و شما می‌توانید از پزشکتان بخواهید به این وسیله درد زایمان را از بین ببرد. در روش اپیدورال پزشک متخصص بیهوشی با وارد کردن سوزن و ابزاری به نام کاتتر، مقدار مشخصی از دارو را به فضای نخاع مادر وارد می‌کند. در این روش متخصص بیهوشی می‌تواند میزان دارو را بسته به هرکدام از مراحل زایمان، کنترل کند و اگر نیاز به سزارین باشد، پزشک می‌تواند همین روش را برای انجام سزارین ادامه دهد.

کاهش درد به وسیلهٔ اسپاینال
روش اسپاینال، شباهت بسیار زیادی با اپیدورال دارد. در هر دو روش پزشک متخصص بیهوشی از طریق فضای نخاعی، به بدن مادر داروی مسکن تزریق می‌کند. اما در روش اسپاینال که بیشتر در موارد سزارین استفاده می‌شود، پروسهٔ بی‌حسی بسیار سریع‌تر است و مایع بی‌حسی مستقیماً به نخاع مادر تزریق می‌شود اما در روش اپیدورال دارو بعد از ۱۰ تا ۲۰ دقیقه اثر می‌کند و مایع بی‌حسی به فضای اطراف نخاع تزریق می‌شود. باید توجه داشت در صورتی که بیمار به عفونت خونی، اختلال در انعقاد خون، سابقهٔ حساسیت به داروی بی‌حسی و فشار خون پایین مبتلا باشد، هر دو روش اپیدورال و اسپاینال برای او ممنوع خواهد بود.