پایان روزهای باهم بودن

طلاق سایه سنگین یک آسیب اجتماعی

ساعت 2 آخرین جلسه دادگاه، همه چیز آرام و سکوتی سخت بین آنها حکمفرما بود. گویی دنبال بهانه ای بودند، سنگی می خواستند که مانع راه شان شود ، اما همه جاده های منتهی به جدایی، چون سنگ مرمری صاف و صیقلی بود، آنقدر صاف که خیلی تند و سریع سرخوردند و با رمز عبوری به نام «طلاق توافقی» به تمام لحظه های ناب و شیرین با هم بودن پشت پا زدند.

- طلاق توافقی
عباس قدردان پژوهشگر مسائل اجتماعی در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه در قانون چیزی به نام طلاق توافقی نداریم می گوید: «در واقع طلاق توافقی محصول ابتکار زنانی است که در برخورد با نواقص قانون مردسالار آن را به وجود آورده اند. و با توجه به اینکه در قانون طلاقی به نام «خلع» داریم، در این طلاق، زن به واسطه کراهتی که از مرد دارد، باید مالی کمتر، معادل یا بیشتر از مهریه خود را به مرد بدهد تا او را راضی به طلاق کند.»

وی اضافه می کند: «قضات دادگاه ها، طلاق توافقی را به لحاظ قانونی با مواد مربوط به طلاق خلع توجیه می کنند. در طلاق توافقی زن و مرد توافق می کنند از یکدیگر جدا شوند و این توافق در حکم دادگاه ثبت می شود و ضمانت اجرای قانونی پیدا می کند ولی از آنجایی که زنان هیچ حربه ای برای راضی کردن همسر خود برای جدایی ندارند و مطابق قانون حق طلاق با مرد است، معمولاً زنان همه حقوق مالی خود را می بخشند تا همسرشان را برای جدایی راضی کنند.»

- ملاک های ظاهری و زودگذر
گرچه طلاق در سالهای اول و دوم زندگی نشان از تغییر در الگوی زندگی دارد ، از نظر پژوهشگران طلاق در سالهای اول زندگی به این دلیل که اغلب نفر سومی (فرزند) در خانواده وجود ندارد ، آسیب های اجتماعی کمتری نسبت به سالهای بعدی زندگی در پی دارد.
یک دبیر الهیات و کارشناس مسائل دینی در این مورد به گزارشگر کیهان می گوید: «بالا بودن سطح توقعات زوجین، چشم و هم چشمی، زندگی تجملی ملاکهای سطحی و زودگذر انتخاب همسر، تشکیل زندگی بدون تحقیق کافی، اعتیاد و بیکاری و بی توجهی به مشاوره های قبل از ازدواج از جمله عوامل طلاق محسوب می شود. مهمترین آنها نداشتن شناخت کافی زوجین از یکدیگر و انتخاب همسر بر اساس ملاکهای ظاهری و زودگذر است.»
وی همچنین با ابراز نگرانی از افزایش موارد طلاق توافقی می گوید: «در گذشته وقوع طلاق بین زوجین روندی طولانی داشت و بسیاری از زوجین با گذشت زمان، اختلافات خود را با مشاوره و ریش سفیدی به فراموشی می سپردند و سازش می کردند، اما در حال حاضر زوجین در مواجهه با روند طولانی طلاق در محاکم، درخواست طلاق توافقی می دهند و تسریع در این نوع طلاق از عوامل مهم و اثرگذار در افزایش موارد طلاق است.»
حسین پرهیزگار، کارشناس مسائل دینی و مترجم و روزنامه نگار هم نظرش را در مورد سوژه گزارش با استناد به آیات قرآن کریم، اینطور بیان می کند: «خداوند در قرآن کریم می فرماید برای مردان همسرانی آفرید تا در کنار آنها آرامش یابند و در میان زوجین مودت و رحمت قرار داد.»
نظام خانواده پیش از آنکه براساس قوانین و مقررات و حق و حقوق طرفین اداره و برپا شود، باید مبتنی بر اموری چون ایثار، گذشت و بزرگواری و بزرگ منشی باشد.

- رابطه ثروت و طلاق
محمدرضا دربندی نویسنده و پژوهشگر در گفت وگو با سرویس گزارش روز کیهان با اشاره به اینکه در میان طبقات مختلف اجتماعی (بالا، متوسط، پایین) تفاوتهای اساسی در علت طلاق وجود دارد، می گوید: «گاهی در طبقات پایین جامعه مشکلات مالی مهمترین علت طلاق ذکر می شود، ضمن اینکه بیکاری و ندادن نفقه، اعتیاد، خشونت و بداخلاقی و بدرفتاری در طبقات متوسط جامعه و عدم تفاهم و توافق اخلاقی هم در طبقات بالای جامعه نیز از عوامل طلاق اعلام شده است.»
وی با اشاره به اینکه همیشه فقر، بیکاری و کمبود مسائل مالی نمی تواند دلایل مهمی برای طلاق باشد، به ارائه گزارشی از نسبت ثروت و طلاق استناد می کند و می گوید: «نتایج بررسیهای تازه نشانگر افزایش روز افزون روند طلاق در میان خانواده های ثروتمند در شهر تهران است، به گونه ای که ??درصد کسانی که در یک تالار مجلل پایتخت ازدواج کرده بودند،ظرف کمتر از یکسال از یکدیگر جدا شده اند.»
در این گزارش آمده است، از مجموع 350 مورد ازدواج های صورت گرفته در یک تالار مشهور جشن و میهمانی در منطقه فرمانیه در شمال تهران در سال 86، تعداد 238مورد آن ظرف کمتر از یکسال منجر به طلاق شده است.
این موضوع زمانی فاش شد که مسئولان تالار تصمیم گرفتند از کسانی که ظرف یکسال اخیر در تالار آنها مراسم عروسی خود را برگزار کرده بودند، برای شرکت در جشن یکسالگی زندگی دعوت کنند اما بیشتر مهمانان آنها پاسخ دادند که زندگی شان حتی یکسال هم دوام نداشته و آنها اکنون از هم جدا شده اند و این طلاق ها در حالی صورت گرفته است که هزینه برگزاری هر یک از این مراسم بیش از150 میلیون تومان بوده است!
بسیاری از همسرانی که خواهان طلاق می شوند، از عدم مراعات حقوق زناشویی شکایت دارند. این حقوق می تواند شامل حقوق مالی و مادی و جنسی و عاطفی باشد.

- حق و حقوق مساوی در زندگی مشترک
بسیاری از همسرانی که خواهان طلاق می شوند، از عدم مراعات حقوق زناشویی شکایت دارند. این حقوق می تواند شامل حقوق مالی و مادی و جنسی و عاطفی باشد.
هر انسانی حقوق طبیعی و ابتدایی دارد که به سبب عنصر حیات برای او ثابت می شود. افزون بر این عنصر ازدواج نیز حقوقی را در کنار تکالیف برای او ثابت می کند که اگر به این دو دسته از حقوق پاسخ مناسب داده نشود و یا ضایع گردد، عامل اختلاف و جدایی خواهد بود.

اگر شوهری از همسرش توقع و انتظاری دارد و آن را حق خود می شمارد و تکلیفی بر گردن زن خویش دارد، در مقابل برای زن نیز حقوقی است که به عنوان تکلیف بر عهده شوهر می باشد. بنابراین در برابر هر حقی، تکلیفی است، چنان که در برابر هر تکلیفی، حقی ثابت است. عدم مراعات حقوق از سوی هر یک از همسران می تواند عدم مراعات تکالیف ازسوی دیگری را به دنبال داشته باشد. از این رو خداوند از همسران می خواهد تا حقوق دیگری را رعایت کنند تا آنان نیز به نوبه خود به تکالیف خویش اقدام کنند.
البته خداوند چون نظام خانواده را براساس عنصر عواطف و احساسات طبیعی و غریزی تعریف می کند، بیش از آن که به حقوق توجه دهد و بر آن تاکید کند، بر عامل احسان و عفو توجه می دهد؛ زیرا نظام خانوادگی که بر پایه مهر و محبت و احساس و عاطفه شکل گرفته و برای پاسخ گویی به این بخش از نیازهای بشری به وجود آمده، نمی تواند تنها بر پایه حقوق و قانون و تکالیف قوام یابد. از این رو احسان و عفو و گذشت به عنوان مبنای اصلی بنیاد خانواده مطرح شده است؛ چون انسان تنها در سایه احسان و عفو و گذشت است که می تواند به آرامشی دست یابد که هدف ازدواج و مقصود آن است.