حقایق جالب در مورد شوش، پایتخت ۳ هزار ساله

شوش از شهرهای کهن خوزستان و ایران، خواستگاه یکی از اولین تمدن‌های منطقه بین‌النهرین است. با حقایق و نکات جالبی از این شهر همراه باشید.

شوش از شهرهای جنوبی کشور است که قدمت بسیار کهنی دارد. این منطقه به نوعی خواستگاه یکی از ابتدایی‌ترین تمدن‌های بشر است. شوش از دیرباز همواره مورد توجه سلسله‌های حاکم بوده و همین امر موجب پیدایش پدیده‌های تاریخی کم‌نظیری در این منطقه شده است. مجموع این موارد، شوش را به مقصدی جذاب و تاریخی برای علاقه‌مندان تبدیل کرده است.

با این مقدمه به سراغ برخی از حقایق و نکات جالبی از این شهر می‌رویم.

۱. شهر شوش مرکز شهرستانی است با همین نام که با بیش از ۵ کیلومتر مربع مساحت در شمال غرب استان خوزستان قرار دارد.

۲. بر اساس مستندات قدمت سکونت بشر در منطقه‌ی فعلی شوش به ۷ هزار سال پیش باز می‌گردد. قرن‌ها بعد، در حدود ۲۷۰۰ سال پیش، شهر باستانی شوش توسط تمدن «ایلام» در این منطقه بنا شد.

۳. شوش از حدود سال ۲۷۰۰ قبل از میلاد پایتخت بوده و این پایتختی تا پایان امپراتوری هخامنشی ادامه می‌یابد. یعنی این شهر ۳۰۰۰ سال پایتخت بوده است.

۴. شهر باستانی شوش مرکز تمدن ایلامی‌ها بود که در ۱۵۰ کیلومتری رود دجله ساخته شد. ایلامی‌ها توانستند برای هزاران سال در پایتخت خود قدم‌های بزرگ و موثری جهت توسعه و پیشرفت بردارند. از همین رو، دستاوردهای مهمی در زمینه‌های متعددی از قبیل خط، معماری، ذوب شیشه و فلزات نسیب تمدن بشر شد.

۵. با روی کار آمدن هخامنشیان نیز، شوش به سیر تحول و آبادانی خود ادامه داد. پادشاهانی هخامنشی بناهای باشکوه بسیاری را در این منطقه ساختند. شوش که برای سده‌ها پایتخت این سلسله نیز به شمار می‌رفت، میزبان حاکمان و سفرای بسیاری از دیگر مناطق بود.

۶. جالب است بدانید که کاخ آپادانای شوش که توسط داریوش هخانشی بنا شده، ۷۰ سال پس از کشف به ثبت ملی رسیده است.

۷. مادام ژان دیولافوا همسر مارسل اوگوست دیولافوا دو باستان‌شناس فرانسوی در کشف و ربودن بسیاری از آثار شوش هخامنشی به موزه لوور فرانسه از دولت وقت فرانسه نشان شوالیه را دریافت کردند. بیشترین آثار شوش در  نمایشگاهی اختصاصی در موزه لوور قرار دارد.

۸. با توجه به موقعیت جغرافیایی، شوش از آب و هوای گرم و خشک برخوردار است. میانگین دما در روزهای سرد سال ۱۲ درجه و در روزهای گرم سال ۳۵ درجه اندازه‌گیری شده است.

۹. این منطقه در جلگه‌ی خوزستان واقع شده است، به همین دلیل هیچ ناهمواری در آن دیده نمی‌شود و به طور کلی یک دشت هموار است. درختان کنار، کهور و گز بیشترین پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می‌دهند.

۱۰. منابع آبی شوش را رودخانه‌ها تشکیل می‌دهند. در محدوده‌ی این منطقه سه رودخانه‌ی مهم دز، کرخه و شاوور جاری هستند که منابع عظیم آب را برای کشاورزان تشکیل می‌دهند.

۱۱. امروزه شوش از جمعیتی بالغ بر ۱۰۰ هزار نفر برخوردار است.

۱۲. در حدود قرن ۷ پیش از میلاد، حضرت دانيال (ع) به همراه یهودیانی که توسط بابلی‌ها به اسارت گرفته شده بودند، به بین النهرین و از آنجا به شوش قدم گذاشت. امروزه نیز آرامگاه دانیال نبی در کنار رودخانه‌ی شاوور در شوش قرار دارد که هر ساله شاهد زیارت‌کنندگان بسیاری از سرتاسر جهان است.

۱۳. محوطه‌ی باستانی شوش منطقه‌ی وسیعی است که بناها و سازه‌های کهن بسیاری را از زمان پیدایش تمدن تا ظهور اسلام در خود جای داده است. بر اساس برآوردهای اولیه برای این محوطه تاریخی در ابتدا ۴۰۰ هکتار مساحت تعیین شده بود که در بررسی باستان‌شناسی کارشناسان میراث فرهنگی حریم آن ۸۰۰ هکتار مشخص شد.

۱۴. محوطه باستانی شوش به عنوان هجدهمین اثر جمهوری اسلامی ایران تیرماه سال۱۳۹۴ در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.

۱۵. در منطقه باستانی شوش آثار تاریخی بسیاری قرار دارد. یکی از شگفت‌انگیزترین بناهای این منطقه که شهرتی جهانی دارد «کاخ آپادانا» است. كاخ آپادانا به دستور داريوش بزرگ، پادشاه هخامنشیان، در قرن ۶ پيش از ميلاد بر روی بقايای برجای مانده‌ی ایلامی‌ها ساخته شد. این بنا با معماری بی‌نظیر خود از قسمت‌های مختلفی ساخته شده است. متاسفانه بخش‌های مهمی از کاخ آپادانا دچار حریق شد و بعدها نیز به دست اسکندر مقدونی ویران شد.

۱۶. جام معروف شوش که چند نمونه از آن در اکتشافات باستانی به دست آمده، و یک نمونه آن در موزه لوور فرانسه نگهداری می‌شود، اثری بسیار زیبا و سمبولیک است.

۱۷. ساختمان قلعه شوش که توسط ژان دمورگان باستان‌شناس فرانسوی که برای تحقیق به این منطقه آمده بود، اغلب با خشت و بقايای باستانی آجرها و خشت‌های دوره‌های مختلف که در محوطه باستانی شوش باقی مانده بود، بنا شد و در سال ۱۹۱۲ میلادی کار ساخت آن به پایان رسید. از اين قلعه اکنون نيز به عنوان مرکز نگهداری و تحقيق آثار باستانی استفاده می‌شود.

۱۸. در فاصله‌ی ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شوش منطقه تاریخی «هفت تپه» قرار دارد. همان‌طور که از اسم این منطقه مشخص است، از تپه‌های متعددی تشکیل شده است. بر اساس تحقیقات و حفاری‌های صورت گرفته در این منطقه، دالان‌ها و خانه‌های تاریخی بسیاری در آن پیدا شد.

۱۹. در نزدکی هفت تپه یکی دیگر از آثار باستانی اعجاب‌انگیز قرار دارد. بنای ۳۲۰۰ ساله‌ی «چغازنبیل» که به عنوان معبد و نیایشگاه ایلامیان مطرح بوده است. علاوه بر بنای زیگورات چغازنبیل، هفت دروازه به همراه حیاط‌های وسیع در این مجموعه ساخته شده بودند.

۲۰. همان‌طور که اشاره شد، شوش آثار تاریخی فراوانی در خود جای داده است. غیر از مکان‌های تاریخی که نام بردیم، می‌توانیم از «مقبره دعبل خزایی»، «قلعه شوش»، «کاخ شاوور»، «ایوان کرخه» و دیگر مکان‌های تاریخی یاد کنیم.

۲۱. پس از اسلام بود که شوش به دلیل برخورداری از محصولاتی مانند انار، نیشکر و منسوجات ابریشمی به شهرت رسید. شوش در طول تاریخ همواره از مراکز اقتصادی تولید و صادرات ابریشم بوده است.

۲۲. موزه شوش در نزدیکی قلعه و محوطه‌ی باستانی شوش در سال ۱۳۴۵ افتتاح شد. با توجه به قدمت و آثار تاریخی منطقه، این موزه از مهم‌ترین موزه‌های آثار ایران باستان است که بازگوکننده‌ی دوره‌های مختلف تاریخی است.

۲۳. شغل بیشتر مردم شوش کشاورزی است. از محصولات عمده‌ی این منطقه می‌توان به گندم، جو، کنجد و حبوبات اشاره کرد. از طرفی دامداری نیز در بین ساکنین رونق دارد.

۲۴. از صنایع دستی این منطقه می‌توان به نقاشی روی چوب، منبت‌کاری، معرق‌کاری، سفالگری و سرمه‌دوزی اشاره داشت.

۲۵. امروزه با فراهم شدن زمینه‌های مناسب برای توسعه‌ی فعالیت‌های اقتصادی و همچنین سرمایه‌گذاری در این منطقه، بخش بازرگانی و مبادله‌ی کالا، خدمات بانکی و اداری، موجب افزایش مشاغل برای ساکنین شده است.

۲۶. برای آخرین مورد جالب است بدانید که سرستون کاخ آپادانای شوش که مربوط به قرن ۶ پیش از میلاد است، در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار، توسط فرانسوی‌ها با کشتی از ایران خارج شد. امروزه این تندیس در موزه لوور قرار دارد.