ادوار تاريخي در نگاه بوداييان

اعتقادات بودايي در مورد ادوار جهان (يوگه­ها) و دوره­هاي بزرگ‌تر (کلپه‌ها به سنسکريت و کپه­ ها به پالي) مشابه اعتقادات هندويي است. لکن تفاوت‌هايي نيز وجوددارد. اسامي چهاريوگه، همان اسامي هندويي است، لکن ترتيب آنها مغاير با ترتيب هندويي است؛ يوگه­ها با کلي يوگه شروع مي­شوند و ادامه مي­يابند تا به کريته يوگه برسند و سپس با ترتيب مخالف آن به پيش مي­روند تا باز به کلي يوگه برسند. لذا به جاي يک مهايوگه مرکب از چهاريوگه، در اين‌جا هر مهايوگه از هشت دوره تشکيل شده و انتره کلپه (Antarakalpa) ناميده مي­شود. بنا بر بعضي اقوال، هر انتره كلپه 1680000 سال به طول مي‌كشد؛ سن آدميان مطابق هر دوره، از 10 سال شروع مي‌شود و زياد مي‌شود و باز به 10 سال بر مي‌گردد. اخلاقيات نيز دقيقاً به همين ترتيب تحول مي‌يابد. زوال اخلاق و تباهي انسان مقارن است با كاهش تدريجي عمر آدمي؛ به طوري كه در بهترين شرايط 80000 سال عمر مي‌كند و در پايان هر يوگه 10 سال بيشتر زندگي نخواهد كرد.
20 انتره کلپه يک اسنکهييه کلپه (asankhyeya) به زبان سنسکريت و اسنکهيه (asankheyya) به زبان پالي را تشيکل مي‌دهند و چهار اسنکهييه کلپه يک مهاکلپه را مي­سازند. در نخستين اسنکهييه کلپه، جهان يا سپهر کاملاً با آتش، آب يا باد ويران مي­شود. در دومين آنها حالت خلأ ادامه مي­يابد و در سومين آنها جهان دوباره ساخته مي­شود و در چهارمين اسنکهييه کلپه جهان به وجود خود ادامه مي‌دهد (در اين واپسين دوره است که جهان با هستي‌ها پر مي­شود و نخستين آنها خدايان برهمه «لوکه» هستند. آنها بتدريج درخشش و شکوه خود را از دست مي­دهند، خورشيد وماه و... به وجود مي­آيند و در يک کلام، جهان سير نزولي خود را مي­پيمايد).
به طورکلي، مهاکلپه­ها يا کلپه­هاي‌تهي (شونيه= sunya) هستند؛ يعني در آنها هيچ بودايي وجود ندارد و يا کلپه بودا (Buddha kalpa) مي­­باشند. کلپه­هاي اخير بر پنج قسم­اند: در يکي يک بودا، در ديگري دو بودا... و در آخري پنج بودا ظاهر خواهد شد. کلپه کنوني ما از نوع آخري (پنج بودايي) است. تا کنون چهار بودا ظاهر شده­اند که چهارمين آنها گوتمه است و پنجمين، ميتريه (Maitreya) به سنسکريت[1] و ميته (Mettevva) به پالي است.
بنابراين شوته سيهانه، چکوواتي (chokkavatti ـ sihanada ـ sutta) از متن پالي نيکايه ديگهه Digha ـ nikaya در گذشته وضعيت اجتماعي آرماني همراه با دولتي عادل برقرار بود، اما بتدريج آن شرايط از بين رفت و اين به سبب مؤسسات نامناسب و توجه نکردن به بهروزي عمومي از سوي شاهان بعدي بود. از اين رو، هرج و مرج رشد و اخلاقيات نزول کرده است. البته اخلاق مردم پس از اين ترقي خواهد نمود و سرانجام شاهي متقي و با فضيلت به نام سنکهه (sankha) برخواهد خاست و اين با ظهور بوداي آينده (ميتريه يا ميته) مقارن خواهد بود[2].

________________________
[1]- jacobi. H. Ages of The world (indian) Encyclopedia of Riligion and Ethics. Aforementioned. VOl., pp.202.

[2]. مقالات و بررسيها، دانشکده الهيات، دانشگاه تهران، دفتر 71، صص 294-297.