رهنمودها و نگراني هاي علي(ع) درباره قرآن

نگراني از انزواي قرآن

از مهم‏ترين نگراني هاي امام علي(ع) فاصله گرفتن مسلمانان از قرآن و معارف وحياني آن بود. آن حضرت در طول حيات خود همواره تلاش مي‏ كرد تا مردم مسلمان با مفاهيم بلند و حيات ‏بخش قرآن آشنا شوند و آن را در متن زندگي خود قرار دهند؛ هم چنان كه خود نيز چنين بود.
امام از انزواي قرآن در ميان مسلمانان رنج مي ‏برد و با دلي دردمند عرضه مي ‏داشت: «إِلَي اللَّهِ أَشْكُو مِنْ مَعْشَرٍ يَعِيشُونَ جُهَّالًا وَ يَمُوتُونَ ضُلَّالًا لَيْسَ فِيهِمْ سِلْعَةٌ أَبْوَرُ مِنَ الْكِتَابِ إِذَا تُلِيَ حَقَّ تِلَاوَتِهِ وَ لَا سِلْعَةٌ أَنْفَقُ بَيْعاً وَ لَا أَغْلَي ثَمَناً مِنَ الْكِتَابِ إِذَا حُرِّفَ عَنْ مَوَاضِعِهِ؛ از مردمي كه در جهالت زندگي مي ‏كنند و با گمراهي مي ‏ميرند به خدا شكايت مي‏ كنم زيرا در ميان آن ها كالايي كسادتر از قرآن نيست، هنگامي كه به گونه شايسته تلاوت شود و هيچ متاعي سودآورتر و گرانبهاتر از قرآن نيست، هنگامي كه تحريف و از معاني حقيقيش دگرگون شده باشد.»
امام نه تنها نگران غربت قرآن در عصر خود بود، بلكه گاهي از بي ‏توجهي نسل هاي بعد از خود و عصرهاي آينده به قرآن و حقايق آن ابراز نگراني مي ‏كرد. آن حضرت مي‏ فرمود: «بعد از من روزگاري فرا مي ‏رسد كه قرآن و پيروانش از ميان مردم رانده و فراموش مي ‏گردند. هر دو غريبانه در يك مسير ناشناخته بي ‏پناه مي ‏شوند و جايگاهي براي آنان در ميان مردم نخواهد بود. قرآن و پيروانش در ميان مردم‏اند؛ امّا گويا حضور ندارند. مردم در آن روز در جدايي و تفرقه هم داستان، و در اتحاد و يگانگي پراكنده‏اند. گويي آنان پيشواي قرآن بوده و قرآن پيشواي آنان نيست. از قرآن جز نامي در نزدشان نيست. آنان جز خطوط قرآن و اعراب آن چيز ديگري را نمي ‏شناسند.»
آري، امام نگران روزي بود كه قرآن در دست مسلمانان بوده، نام آن زبانزد خاص و عام باشد و همه از قرآن سخن بگويند و حتي تلفظ كلمات، اعراب، خطوط و حروف آن را به خوبي بشناسند و ياد گيرند، اما هرگز در فكر معارف بلند و اهداف انسان ‏ساز قرآن نباشند، به هدايت و دانش قرآن توجه نكنند، تفسيرهاي حقيقي آن را از اهلش نگيرند و در نتيجه گرفتار انواع وسوسه ‏ها، افكار انحرافي و انديشه ‏هاي گمراه كننده گردند و از قرآن و مقدسات شرعي به عنوان ابزار و وسيله براي رسيدن به مقاصد شوم شيطاني بهره گيرند.
اين نگراني هاي امام علي(ع) همه برگرفته از آيات قرآن است كه از زبان پيامبر خاتم (ص) مي ‏فرمايد: «وَ قالَ الرَّسُولُ يا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً»؛ «و فرستاده خدا گفت: پروردگارا! قوم من اين قرآن را رها كردند.»
اين گلايه و شكايت رسول خدا(ص) و نگراني علي(ع) شامل عصر ما نيز مي‏ شود كه مسلمانان جهان دست از حمايت و رهبري قرآن كشيده و به طاغوت ها و اهل دنيا متمايل شده‏اند وگر نه، اگر طبق آموزه‏ هاي قرآن عمل مي‏ كردند و با حفظ وحدت و انسجام خود در تحت پرچم توحيد با كفر و شرك و مظاهر ضد توحيدي به مبارزه بر مي خواستند، هرگز دچار چنين ذلت و تشتت و از هم گسيختگي نمي ‏شدند. آري! فاصله گرفتن از قرآن كه رمز حيات، عزت و عامل پيروزي و حركت و ترقي در زندگي مسلمانان است، چنين فرجامي دارد.
در بسياري از كشورهاي اسلامي قرآن و معارف بلندش به حاشيه رانده شده و به صورت يك كتاب مقدس تشريفاتي درآمده است كه فقط در جاهاي مقدس و پاك قرار دارد و با صوت زيبا و لحن دل آرا در مجالس خوانده مي ‏شود و يا سر در محراب ها و ديوارهاي امكنه مقدس نوشته شده و براي كسب ثواب تلاوت مي ‏شود. بسياري از مسلمانان از هر گروه سني، به ويژه جوانان آيات آن را حفظ كرده، به عنوان قاري و حافظ، جوايزي دريافت مي ‏كنند؛ امّا قوانين روزمرّه اين كشورها همه برگرفته از بيگانگان و غير مسلمانان است و در داخل كشور نيز با همه تلاش هايي كه مي‏ شود، هنوز قرآن ناشناخته و غريب است.
اين همان مهجوريت قرآن است كه گروه اندكي از صهيونيست ها عقايد و فرهنگ و تمام هستي يك ميليارد مسلمان را به مسخره گرفته، هر روز طبق دلخواه خود تصميماتي را براي مسلمانان و كشورهاي اسلامي مي‏ گيرند و سرنوشت آنان را به نفع خود رقم مي ‏زنند و اسلام و مسلمانان و پيامبر اكرم(ص) را مورد توهين قرار مي ‏دهند. برخي از نشانه ‏هاي مهجوريت قرآن كه دل پيامبر(ص) و علي(ع) را به درد مي ‏آورد، عبارتند از: يادگيري الفاظ و عبارات قرآن و فراموشي عمل به آن، استفاده ابزاري از آيات قرآن، تمسك به ظاهر قرآن و طرد اهل قرآن و مفسران حقيقي(امامان معصوم (ع))، حفظ و قرائت قرآن بدون تدبر و تعمق، تفسير به رأي و بهره نگرفتن از هدايت هاي حقيقي آن.
علي(ع) حتي در آخرين لحظاتي كه در آستانه شهادت قرار داشت، از مهجوريت قرآن نگران بود و سفارش اكيد مي ‏كرد كه: «اللَّهَ اللَّهَ فِي الْقُرْآنِ فَلَا يَسْبِقَنَّكُمْ إِلَي الْعَمَلِ بِهِ غَيْرُكُمْ؛ خدارا خدا را در مورد قرآن(در نظر بگيريد!) مبادا ديگران در عمل به آن بر شما سبقت بگيرند!»