آرامگاه شاه چراغ ، شاهکار آینه کاری ایرانی

آرامگاه شاه‌چراغ در شیراز مقبره احمد بن موسی کاظم، پسر ارشد امام موسی کاظم و محمد بن موسی برادر امام رضا است. آینه‌کاری‌های داخل آرامگاه شاه‌چراغ بسیار چشم‌نواز است و می‌توان آن را یکی از زیباترین آینه‌کاری‌های ایرانی دانست.

هنگام ورود به آرامگاه شاه‌چراغ چشمانتان را ببندید! شاید درخشش آینه‌ها چشم شمارا اذیت کند! مقبره یا آرامگاه شاه‌چراغ شیراز یکی از آرامگاه‌ها و اماکن مذهبی مسلمانان است که بر اساس باور شیعیان احمد بن موسی پسر امام موسی کاظم و محمد بن موسی از برادران امام رضا در آن به خاک سپرده‌ شده‌اند.

شاه‌چراغ در قرن ۱۲ ساخته شد و این بنا در آن زمان کارکرد مسجد و بنای یادبود یا آرامگاه را داشت. در طول سال‌ها شاه‌چراغ محلی برای جمع شدن و گردهمایی‌های مسلمانان بود.

گنبد بارگاه آستان مقدس حضرت احمد بن موسی (ع) معماری منحصر به فردی دارد که به آن گنبد غنچه‌ای می‌گویند. در این نوع معماری ، سازه گنبد از سه بخش شکم، گلوگاه و ساق تشکیل شده است. کاشی کاری با نقوش اسلیمی، مقرنس کاری و آیات قرآنی با خطوط ثلث بر روی کاشی از جلوه های بصری این نوع معماری است.

همان‌طور که اشاره کردیم، برادر امام رضا و فرزند ارشد امام موسی کاظم در این مکان به خاک سپرده‌ شده‌اند. حدود ۲۰۰ سال بعد از به خاک سپرده شدن این عزیزان در خاک شاه‌چراغ، ملکه تاشی خاتون ملکه ایران در قرن هفتم قمری بود و تنها فرمانروای زن استان فارس است که از سوی ایلخان مغول، اتابک شیراز بوده است. این مکان را به زیارتگاه تبدیل کرد. تاشی خاتون دستور بازسازی این مکان را داد و فرمان داد تا با هزاران قطعه آینه و شیشه‌ی رنگی داخل مقبره تزئین شود.

این بانوی نیکوکار، اقدام به بهسازی بارگاه کرد و در عرض ۵ سال از سال ۷۴۵ تا ۷۵۰ (ه.ق) آرامگاهی وسیع و گنبدی بلند بر آن ساخت. همچنین در جنب آرامگاه، مدرسه‌ای وسیع بنا کرد. او همچنین تعداد زیادی از مغازه‌های بازار نزدیک حرم و ملک میمند فارس را وقف بر این آستان مقدس کرد.

ابن بطوطه جهانگرد مراکشی که در سال ۷۴۸ (ه.ق) برای بار دوم به شیراز سفر کرده، در سفرنامه خود درباره اقدامات ملکه تاشی خاتون و توصیف آرامگاه، چنین نوشته است: این آرامگاه در نظر شیرازی‌ها احترام تمام دارد و مردم برای تبرک و توسل به زیارتش می‌روند. تاشی خاتون، مادر شاه ابواسحاق، در جوار این بقعه بزرگ، مدرسه و زاویه‌ای ساخته است که در آن به اطعام مسافران می‌پردازند و عده‌ای از قاریان پیوسته بر سر تربت امامزاده، قرآن می‌خوانند شب‌های دوشنبه، خاتون به زیارت آرامگاه می‌آید و در آن شب قضات و فقها و سادات شیراز نیز حاضر می‌شوند. این جمعیت در بقعه جمع می‌شوند و با آهنگ خوش به قرائت قرآن مشغول می‌شوند. خوراک و میوه به مردم داده می‌شود و پس از صرف طعام، واعظ، بالای منبر می‌رود و تمام این کارها در بین نماز عصر و شام انجام می‌گیرد.

خاتون در غرفه مشبکی که مشرف به مسجد است، می‌نشیند. در آخر هم (به احترام این بقعه) همانند سرای پادشاهان طبل و شیپور و بوق می‌نوازند.

زیبایی‌شناسی ملکه تاشی خاتون به‌ قدری قوی بوده که پس از گذشت سالیان دراز، این بنا به‌ عنوان یکی از زیباترین اماکن مقدس پس از اسلام ایران شناخته می‌شود.

آینه‌کاری‌های زیبای داخل مسجد و مقبره این مکان را به قصری باشکوه تبدیل کرده که هر انسانی را مات و مبهوت می‌کند. سنگ‌های مرمر استفاده‌ شده در فضای داخلی و چوب‌های حک‌شده و لوسترهای زیبا بخش دیگری از زیبایی‌های این مسجد است.