آزمایشات و معاینات بارداری – قسمت سوم

تشخیص خون و عامل RH
اگر RH مادر منفی و RH جنین مثبت باشد – عاملی که از پدر به ارث برده است – خطر انهدام سلول های قرمز جنین توسط آنتی بادی هایی که در بدن مادر ساخته میشوند وجود دارد.
معمولا در بدن مادری که اولین بارداری خود را پشت سر می گذارد آنتی بادی های ضد RH مثبت وجود ندارد اما در طول سه ماهه سوم و به خصوص در هنگام تولد نوزاد تعداد کمی از سلول های قرمز خون از راه جفت وارد گردش خون مادر میشوند.
بدن مادر این سلول ها را به عنوان سلول های بیگانه شناسایی کرده و آنتی بادی هایی را بر علیه آنها می سازد تا آنها را نابود کند. در طول اولین بارداری مقدار این آنتی بادی ها بسیار کم است و علاوه بر این آنها فرصت کافی در اختیار ندارند تا سلول های قرمز جنین را نابود سازند بنابراین موجب آسیبی به جنین نخواهند شد اما در طول بارداری بعدی سلول های دارای RH مثبت جنین جدید ، سیستم ایمنی مادر را دوباره فعال می کند به طوری که دوباره شروع به ساخت آنتی بادی برعلیه RH مثبت جنین میکند.
تولید این آنتی بادی ها جنین را در مخاطره قرار خواهد داد و به همین دلیل است که مشکل RH در واقع خطری برای بارداری دوم به بعد محسوب میگردد نه برای اولین بارداری.
این مشکل که بسیار وحشتناک نیز به نظر می رسد در حال حاضر به راحتی با استفاده از گاماگلوبین خاصی قابل پیشگیری می باشد. کار این گاماگلوبین آن است که پس از تزریق به بدن مادر RH مثبت سلول های جنین موجود در گردش خون مادر را ، قبل از اینکه قادر به بیدار کردن سیستم ایمنی مادر شوند ، نابود کند.
اولین دوز این دارو در هفته ی بیست و هشتم بارداری و دومین روز – که بیش از مقدار اولی است – در حدود هفتاد و دو ساعت بعد از تولد به مادر تزریق میشود. این تزریق عملا در تمام خانم های باردار دارای RH منفی از بروز مشکل جلوگیری کرده و اغلب به طور کامل مشکل RH را حل می کند.
البته بروز مشکلاتی که در بالا توضیح داده شد تنها در صورتی صادق است که RH خون جنین مثبت باشد یعنی همان RH که از پدر به ارث برده است – ژن RH مثبت غالب است – اما تاکنون روشی ابداع نشده است که بتوان به کمک آن تا قبل از تولد کودک RH خود او را تشخیص داد.
آزمایش تشخیص سرخجه
ویروس عامل این بیماری قادر است از جفت عبور کرده و جنین را آلوده سازد. ابتلای جنین به این ویروس موجب مشکلات متعددی برای او خواهد شد که از میان آنها میتوان به ناشنوایی ، آب مروارید مادرزادی ، کند ذهنی و نقص دریچه های قلب اشاره کرد.
ابتلا به ویروس سرخجه خطر سقط را افزایش خواهد داد و در حال حاضر هیچ روشی برای درمان این بیماری در حین بارداری وجود ندارد تنها روش ممکن پیشگیری است . بهترین راه برای برطرف نمودن خطر ابتلای جنین به سرخجه ، تزریق واکسن آن قبل از بارداری است.
اگر مادری در حین حاملگی مبتلا به سرخجه شود برای برای بارداری بعدی در برابر این بیماری مصون خواهد بود.
کشت ادرار
در دستگاه ادراری بسیار از خانم های باردار ، بدون اینکه علایمی از بیماری داشته باشند ، باکتری وجود دارد. در خانم های باردار خطر گسترش عفونت بسیار بالا است و از این رو لازم است بیماری هرچه زودتر تشخیص داده شده و درمان گردد. به همین دلیل کشت ادرار به صورت یک آزمایش عادی در بارداری توصیه می گردد.
آزمایش پاپ اسمیر
این آزمایش که با نمونه برداری از بافت دهانه رحم صورت می گیرد به منظور تشخیص سرطان انجام میشود ؛ گرچه زنان باردار کمتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. این آزمایش در طی سال های بعد از زایمان نیز تکرار خواهد شد.
کشت میکروب سوزاک
نمونه برداری برای تشخیص میکروب سوزاک نیز همزمان با نمونه برداری پاپ اسمیر انجام میشود. زنان ناقل این بیماری میتوانند هنگام تولد ، نوزاد خود را به این بیماری مبتلا سازند اما در صورت تشخیص این بیماری به راحتی میتوان مادر را با تجویز آنتی بیوتیک درمان نمود.
منبع : کتاب راهنمای جامع برای 9 ماه بارداری