كوتاهى در پرداخت قرض‏

از حضرت صادق علیه السلام یا امام باقر علیه السلام درباره كسى كه دین خود را نپردازد در حالى كه قدرت بر پرداخت دارد و بمیرد روایت شده: روز قیامت مدیون را مى‏آورند در حالى كه از وحشت آنچه بر عهده اوست نگران است، اگر داراى حسنات باشد از حسناتش به صاحب مال مى‏دهند، و اگر فاقد حسنات باشد از گناهان صاحب مال در پرونده او مى‏گذارند. «1»

 زمان رسول خدا صلى الله علیه و آله مردى از دنیا رفت در حالى كه دو دینار بدهكار بود، رسول خدا صلى الله علیه و آله را براى نماز خبر كردند، حضرت از نماز خواندن بر آن میّت بدهكار خوددارى فرمودند. و این عمل مهم را به این خاطر ترك كردند تا كسى جرأت بر خوردن مال مردم، پیدا نكند. «2» ابوثمامه مى‏گوید: بر حضرت جواد علیه السلام وارد شدم و عرضه داشتم: قصد حج دارم، اما به یكى از افراد مرجئه بدهكارم چه مى‏فرمائید؟

حضرت فرمود:

برو دَینت را ادا كن، و مواظب باش خدا را با بر گردن داشتن دَین ملاقات نكنى، به حقیقت كه مؤمن خیانت نمى‏ورزد! «3» معاویة بن وهب مى‏گوید: به حضرت صادق علیه السلام عرضه داشتم:

به ما خبر رسید مردى از انصار مُرد و بر عهده او دَین بود، رسول خدا صلى الله علیه و آله بر او نماز نخواند و فرمود: شما مردم هم بر او نماز نخوانید تا دَین او را بپردازند.

امام فرمود: صحیح است. «4» حضرت صادق علیه السلام فرمود:

خَفِّفُوا الدَّیْنَ فَانَّ فِى خِفَّةِ الدَّیْنِ زِیادَةَ الْعُمْرِ. «5»

قرض و دَین را سبك كنید كه در سبكى دَین، طول عمر است.

روایت بالا گویا جنبه روانى دارد، به این صورت كه مدیون بر اثر سنگینى دین در اضطراب و وحشت و ناامنى است، و این حالات باعث سكته و فشارهاى عصبى است، و سكته و فشارهاى عصبى عمر را كوتاه مى‏كند.

حضرت صادق علیه السلام فرمودند:

السُّرَّاقُ ثَلاثةٌ: مانِعُ الزَّكاةِ، وَ مُسْتَحِلُّ مُهُورِ النِّساءِ، وَ كَذلِكَ مَنِ اسْتَدانَ وَ لَمْ یَنْوِ قَضاءَهُ. «6»

دزدان سه نفرند: آن كه از پرداخت زكات خوددارى مى‏كند، آن كه خوردن مهر زنان را حلال دانسته و از اداى آن سرباز مى‏زند، آن كه پولى را قرض مى‏گیرد و نیّت اداى آن را ندارد.

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

مَنْ یَمْطُلْ عَلى ذى حَقٍّ حَقَّهُ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَى اداءِ حَقِّهِ فَعَلَیْهِ كُلَّ یَوْمٍ خَطیئَةُ عَشّارٍ. «7»

كسى كه نسبت به اداى حقّ ذى حقّى مماطله و كندى كند در صورتى كه قدرت بر اداى آن حق را دارد، هر روز گناه آن كسى كه به ناحق و به زور از مردم باج مى‏گیرد بر گردن اوست.

امام صادق علیه السلام فرمود:

یا یُونُسُ! مَنْ حَبَسَ حَقَّ الْمُؤْمِنِ اقامَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ خَمْسَمِأَةِ عامٍ عَلى رِجْلَیْهِ حَتّى یَسیلَ مِنْ عَرَقِهِ اودِیَةٌ وَ یُنادِى مُنادٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ، هذا الظّالِمُ الَّذى حَبَسَ عَنِ الْمُؤْمِنِ حَقَّهُ. قالَ: فَیُوَبَّخُ ارْبَعینَ عاماً ثُمَّ یُؤْمَرُ بِهِ الَى‏النّارِ. «8»

اى یونس! هر كس حقّ مؤمنى را حبس كند. خداوند در قیامت پانصد سال او را سر پا نگاه مى‏دارد تا از عرق او رودها جارى شود، و یك منادى از جانب خداوند فریاد برآورد كه: این همان ظالمى است كه حق مؤمن را حبس كرده است. امام فرمود: پس چهل سال او را توبیخ مى‏كنند و سپس فرمان مى‏دهند تا او را به آتش ببرند.

و نیز آن حضرت فرمود:

ایُّمَا مُؤْمِنٍ حَبَسَ مُؤْمِناً عَنْ مالِهِ وَ هُوَ مُحتاجٌ الَیْهِ لَمْ یَذُقْ وَاللَّهِ مِنْ طَعامِ الْجَنَّةِ وَ لایَشْرَبُ مِنَ الرَّحیقِ الْمَخْتُومِ. «9»

هر مؤمنى مانع مؤمنى از رسیدن به مالش شود، در حالى كه به آن نیازمند است، به خدا قسم از طعام بهشت نچشد و از رحیق مختوم ننوشد.

پی نوشت ها:

(1)- بحار الأنوار: 7/ 274، باب 11، حدیث 46؛ علل الشرایع: 2/ 528، باب 312، حدیث 6.

(2)- بحار الأنوار: 100/ 142، باب 2، حدیث 9؛ علل الشرایع: 2/ 528، باب 312، حدیث 6.

(3)- تهذیب الأحكام: 6/ 184، باب 81، حدیث 7؛ وسائل الشیعة: 18/ 324، باب 4، حدیث 23772.

(4)- بحار الأنوار: 100/ 143، باب 2، حدیث 12؛ علل الشرایع: 2/ 590، حدیث 37.

(5)- مستدرك الوسائل: 13/ 387، باب 1، حدیث 15680؛ الأمالى، شیخ طوسى: 667، حدیث 1396.

(6)- بحار الأنوار: 100/ 146، باب 3، حدیث 1؛ وسائل الشیعة: 28/ 293، باب 27، حدیث 3799.

(7)- بحار الأنوار: 100/ 146، باب 3، حدیث 3؛ من لایحضره الفقیه: 4/ 15، حدیث 4968.

(8)- بحار الأنوار: 100/ 147، باب 3، حدیث 6؛ ثواب الاعمال: 240.

(9)- بحار الأنوار: 100/ 147، باب 3، حدیث 7؛ ثواب الاعمال: 240.

منبع:

انصاریان،تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، ج‏10، ص: 105

تبیان