بقعه شیخ حیدر

این مقبره در باغ سبز و با صفایی که قبرستان قدیمی مشگین شهر بوده و در مرکز شهر قرار دارد، واقع شده است. نمای خارجی این بنا به صورت برج بلندی به ارتفاع تقریبی 18 متر و به قطر 5/10 متر به صورت استوانه ای است که در چهار سوی آن نمای درگاه مانندی با تزیینات معقلی تعبیه نموده و ورودی اصلی فوقانی را در جبهه باختری قرار داده اند. سرداب آن زیر برج قرار دارد و دارای یک در ورودی در شمال برج است. بند برج بنا به احتمال قوی از سوره های قرآن به صورت کاشی های فیروزه ای در متن آجر تزیین شده است. قبل از این که متن آن خوانده شود این جا را بقعه «الله علی الله» می گفتند. داخل مقبره از دو طبقه تحتانی و فوقانی تشکیل شده است و درب ورودی سردابه در شمال برج قرار دارد که به وسیله یک راه پله بلند به راه باریک منتهی به سردابه راه یافته است. طاق این قسمت بر روی ستون آجری در وسط و دیواره های جانبی قرار دارد. مدفن شیخ حیدر در منتهی الیه سردابه قرار گرفته است. پلان برج یا اتاق فوقانی به شکل دوازده ضلعی منظمی است که هر ضلع آن 20/2 متر می باشد و به علت احداث شیارهای سراسری در سطح داخلی برج، بنا بلندتر ساخته شده و ارتفاع بیش تری دارد. امروزه در داخل بنا هیچ گونه تزیینی وجود ندارد و تا کنون تاریخ و کتیبه ای که نشان گر صاحب اصلی این مقبره باشد، به دست نیامده است. در ورودی و سه پنجره آن با مقرنس کاری گچی و کاشی تزیین شده است و قاب محرابی شکل بر همه جای بنا دیده شده می شود. در دو سوی در ورودی، دوگل پر و دو قطعه سنگ رسوبی کرم رنگ به ابعاد 80× 70 سانتی متر کنده کاری شده که به دوره پیش از صفویه منسوب است. مقطع بنا در سطح داخلی 12 ضلعی منتظم و هر ضلع آن 2/2 متر است. قسمت بالا با باریکه های گوشه و کمی بالاتر با طاقچه های نیمه مدور که بالای آن ها مقرنس کاری آجری است، بلندتر جلوه می کند. قاب و نمای محراب مانند سردر و پنجره های مسدود و به رنگ های سیاه، آبی سیر و سفید در قرنیس، کاشی لعاب، شکاف روکار آجری با کاشی های مربع آبی روشن که طرح سراسری و اسامی مقدسی تشکیل می دهند و هم چنین سفال بدون لعاب قرمز در کتیبه های خراب شده در دور سردر، مجموعه زیبایی های معماری آن را تشکیل می دهد.