سیاه زخم یک عفونتی است که در میان دام های وحشی و خانگی مانند گاو، گوسفند، بز  است.سیاه زخم درمان نشده در هر شکل می تواند جدی و یا کشنده باشد. فردی که به سیاه زخم  مبتلا شده است می تواند بیماری را به دیگران منتقل کند.

سیاه زخم عفونتی است که به دلیل یک نوع باکتری به نام باسیل بزرگ گرم مثبت(Bacillus anthracus) بوجود می آید.این باکتری تولید کننده ی اسپور می باشد.اسپور ها می توانند سال ها در خاک باقی بمانند و اگر بتوانند وارد بدن شوند باعث ابتلا به سیاه زخم می شوند.اگرچه این بیماری میان حیوانات مزرعه شایع است ،اما انسان ها نیز از طریق تماس با حیوان بیمار مبتلا می شوند.

چگونه انسان ها مبتلا به سیاه زخم می شوند؟

اگر انسان در معرض اسپورها قرار گیرد،احتمال دارد به این بیماری مبتلا شود.اما حتماً  باید به یکی از سه روش زیر با آن ها در تماس باشد.

۱)هزاران اسپور وارد شش شود.

۲)از گوشت آلوده به اسپور تغذیه کند.

۳)به مواد آلوده به اسپور دست بزند و اسپورها از طریق زخم موجود در دست وارد بدن او شود.

آیا این بیماری واگیردار است؟

بیماری سیاه زخم واگیردار نیست،یعنی شما این بیماری را از فرد مبتلا به آن نخواهید گرفت،اما بعضی از بیماری ها مانند آنفلولانزا واگیردار هستند.

افراد مبتلا به سیاه زخم را اغلب به کمک آنتی بیوتیک درمان می کنند.

عامل آن باسیل(یک نوع باکتری) بزرگی با توانایی تولید اسپور می باشد كه اسپور نسبت به شرایط سخت محیطی بسیار مقاوم بوده و مدت طولانی در هوا و به ویژه خاك زنده می ماند. این باسیل در حیوانات بیشتر دیده می شود، لذا افرادی كه در تماس بیشتر با حیوانات و فرآورده های حیوانی آلوده قرار دارند، بیشتر گرفتار می شوند.

– راه های انتقال بیماری كدام است؟

تماس با اسپورهای آلوده كننده میكروب از طریق پوستی، مخاطی، تنفسی و یا سیستم گوارشی. انتقال از فرد به فرد بسیار نادر است.

ـ دوره نهفتگی بیماری

حدود ۷ روز پس از تماس می باشد. تعداد ۸۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ میكروارگانیسم برای آلودگی از راه تنفس لازم است.

ـ علائم بیماری كدامند؟

نوع پوستی اغلب به صورت تورم موضعی و یا زخم پوستی بدون درد، سیاه رنگ، نكروز شونده، با به جا ماندن اثر بعد از بهبودی یا eschar می باشد.

سیاه زخم تنفسی ممكن است دارای علائمی شبیه آنفلوآنزا بوده و در موارد پیش رفته به صورت پنومونی هموراژیك تظاهر نماید كه می تواند مرگ زا باشد.

ـ تشخیص بیماری چگونه است؟

كشت خون مثبت به همراه رنگ آمیزی گرم Gram Stain

روش های تشخیصی اختصاصی آزمایشگاهی

ـ روش های پیشگیری كدامند؟

استفاده از واكسیناسیون در افراد در معرض خطر

مصرف آنتی بیوتیك پنی سیلین، داكسی سیكلین و ترجیحاً سیپروفلوكساسین زیر نظر پزشك

واكسن سیاه زخم از سویه Sterne باسیلوس آنتراسیس كه در مقادیر غیركشنده سم تولید می كند و می تواند آنتی بادی محافظ ایجاد نماید، تهیه می گردد.

ایمنی سازی به كمك دو نوبت تزریق زیر جلدی به فواصل دو هفته و سپس سه تزریق در ماه های ۶ ، ۱۲ و ۱۸ صورت می گیرد. تزریق بوستر سالیانه نیز توصیه می شود.

تزریق واكسن برای افراد سالم ۱۸ تا ۶۵ سال مجاز می باشد و برای خانم های حامله نباید مورد استفاده قرار گیرد.

ـ درمان کدام است؟

با استفاده از آنتی بیوتیك های پنی سیلین ـ داكسی سیكلین و ترجیحاً سیپروفلوكساسین زیر نظر پزشك می باشد. تا كنون مقاومت قابل ملاحظه ای گزراش نشده است.

شروع سریع درمان كمك كننده است.

سیاه زخم نوع تنفسی بعد از شروع علائم بالینی علی رغم درمان ۱۰۰ درصد كشنده می باشد.

منبع- تبیان