پاسخ به:عملياتهاي دفاع مقدس > 61/02/10- بيت‌المقدس
دوشنبه 20 دی 1389 9:28 AM
طرح دفاعی عراق از شهر خرمشهر پس از عبور نیروهای ایران
تنها هدف فرماندهی نیروهای مسلح عراق حفظ و نگه داری خرمشهر به هر قیمت ممکن بود، به طوری که در این مورد رهنمودهایی از شخص صدام صادر شد. وی هم چنین، معاون خود عزت الدوری و بعضی از اعضای فرماندهی کشوری را برای بررسی وضعیت و آگاهی از نظرات آنان درباره نبرد آینده خرمشهر، به سپاه سوم اعزام کرد و به این موضوع به دلیل وجود نیروهای عراقی در داخل خرمشهر که امکان محاصره آنها وجود داشت اهمیت داده شد و بهترین روش مقابله با وضعیت موجود تشخیص داده شد و هیچ کس جرآت دادن پیشنهاد عقب کشیدن نیروها را نداشت.
فرماندهی عراق به رسته مهندسی دستور داده بود پل مهندسی از نوع پی ام پی بر اروند رود در فاصله دو کیلومتری شمال جزیره ام الرصاص احداث کنند، این پل که آمادگی های نصب آن از قبل انجام شده بود در اثنای عملیات طاهری نصب گردید.
طرح دفاعی فرماندهی عراق از خرمشهر به شرح زیر بوده است:
الف) لشکر 11 پیاده مسئولیت اداره عملیات را به عهده داشت؛
ب) سرهنگ احمد زیدان فرمانده تیپ 113 مسئول هماهنگی واحدهای زیر امر لشکر در خرمشهر بود؛
ج) تیپ 33 برای مقابله با رخنه های احتمالی در جبهه، احتیاط لشکر و در خرمشهر مستقر بود (این تیپ احتیاط محلی و مستقیم خرمشهر به شمار رفته و به محض صدور دستور لشکر وارد عمل می شد)؛
د) شهر به وسیله نیروهای اضافی تقویت شد؛
ه) جبهه یگان‌ها به سمت رود کارون بود و سپس به سمت اهواز قرار داده شدند، اما بعضی از واحدها برای مقابله با عبور احتمالی (با تلاش فرعی) نیروهای اسلام در فاصله ای نزدیک رود کارون هم چنان باقی ماندند؛
و) ذخیره کردن مهمات به مقدار زیاد؛
ز) تقویت واحدهای توپخانه؛
ح) مأمور کردن تیپ 23 پیاده به لشکر 11؛
ط) فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق لشکر 7 پیاده را برای بهره گیری در صورت نیاز زیر امر سپاه سوم قرار داد؛
ی) تیپ 32 نیرو مخصوص نیز به سپاه سوم مأمور شد.
خلا صه طرح پدافندی عراق از خرمشهر
الف) مقاومت و پایداری در سنگر تا آخرین گلوله و نفر دنبال شود؛
ب) به محض ایجاد رخنه در یکی از مواضع، تیپ 33 نیروی مخصوص موظف بود فوراً با آن مقابله کند.
چنانچه رخنه گسترده بود و تیپ 33 نیروی مخصوص قادر به مقابله با آن نبود به ترتیب لشکر و سپاه نیروی احتیاط خود را وارد عمل می کردند.
طرح تک و باز پس گیری خرمشهر توسط نیروهای ایران در03/01/1361
خلاصه طرح تک نیروهای اسلام به شرح زیر است:
الف) رخنه و پیشروی به وسیله دو ستون در جبهه نیروهای عراقی در شمال نهر عرایض که ستون نخست: ستونی به سمت شط العرب و ستون دوم: ستونی به سمت نیروهای مستقر در نزدیک جاده اهواز - خرمشهر برای محاصره آنها بود؛
ب) نگهداری منطقه متصرفی بعد از موفقیت رخنه با تکیه بر نهر عرایض به عنوان یک مانع اصلی و قوی تا از شکستن محاصره توسط نیروی مستقر در شهر جلوگیری به عمل آید؛
ج) نیرویی به سمت راست نهر عرایض، برای تنگ کردن حلقه محاصره و وادار کردن آنان به تسلیم شدن، پیشروی نماید؛
د) نیرویی به غرب نهر عرایض برای پدافند به سمت شلمچه اعزام بشود تا از رسیدن نیروهای کمکی سپاه برای محاصره شهر جلوگیری به عمل آید.
تک نیروهای ایران در روز03/01/1361
الف) در ساعت 30 :13روز03/01/1361، نیروهای اسلام تک سریع و برق آسای خود را بر جبهه تیپ 22 و تیپ 422 انجام دادند و توانستند به آسانی خط را شکسته و به سرعت به جاده خرمشهر - بصره برسند. هم چنین، پیشتازان این نیروها به نزدیک پل نو و قرارگاه تیپ 33 که گردان 9 و گردان 10 را اعزام کرده بود، رسیدند و توانستند کلیه نیروهای تاخیری و تعویقی را منهدم کنند به طوری که قرارگاه تیپ 33 به عقب نشینی به سمت شط العرب وادار شد؛
ب) لشکر 11 فوراً به تیپ ها برای اجرای طرح از پیش تعیین شده درباره دفاع از خرمشهر دستوراتی صادر کرد، ولی بدون نتیجه ماند و نیروهای اسلام توانستند بخش عظیمی از تیپ های 22 و 422 را منهدم و پیشروی خود را به سمت شط العرب ادامه دهند؛
ج) گزارش‌های واصله از تیپ ها دقیق و واضح نبود. تیپ 33 به گردان 9 دستور داد که گروه های گشتی را به عقب برگرداند، اما این گروه‌ها از نقطه رهایی واقع در منطقه گردان 1 تیپ 48 حدود ده تا دوازده کیلومتر دور شدند که این امر به تیپ گزارش شد و تیپ فوراً به گردان 10 که در پادگان دژ به عنوان احتیاط گردان 9 مستقر بود برای مقابله با رخنه ایجاد شده در جبهه دستور حرکت داد، گردان 10 به سمت قرارگاه تیپ حرکت کرد، ولی به علت تاریکی و آشنا نبودن فرمانده جدید آن که چند روزی بیش از انتصاب وی به این سمت نگذشته بود، نتوانست مأموریت خود را انجام دهد و در بامداد روز2/3/1361 در قسمت غرب ساختمان های مسکونی (پیش ساخته) در محاصره کامل قرار گرفت و مجبور شد خود را به نیروهای اسلام تسلیم کند، اما گردان 9 توانست یک گروهان به علاوه یک دسته به پادگان دژ اعزام دارد تا منتظر بازگشت گروه های گشتی شوند و خود را برای مأموریت آینده آماده کند.
د) پس از بازگشت گروه های گشتی، گردان به سمت پادگان دژ حرکت کرد و با توجه به تماس بی سیمی خوبی که با قرارگاه برقرار بود، وضعیت به تیپ گزارش داده شد. هم چنان وضعیت برای اغلب یگان ها به دلیل آشنا نبودن با محورهای پیشروی و اماکن متصرفی نیروهای اسلام نامشخص بود واین که آیا تردد از جاده خرمشهر به سمت پل نو توسط نیروهای خودی انجام می گیرد. در ساعت 05:30 روز 2/3/1361، گردان 10 گزارش داد که در منطقه نزدیک مواضع توپخانه و ساختمان های مسکونی در میان نخلستان های پراکنده محاصره شده و بعد از تسلیم نیروها قادر به انجام کاری نمی باشد. با تسلیم شدن گردان 10، مشخص شد که نیروهای اسلام بر جاده خرمشهر تا قرارگاه تیپ 33 کنترل دارند و پل نو و قرارگاه تیپ 33 نیز به دست این نیروها سقوط کرده و روشن شد که نیروهای اسلام به طور کامل بر نهر عرایض مسلط و حلقه محاصره را بر نیروهای عراق تثبیت کرده است. در این حین تماس با قرارگاه تیپ قطع شد تا پایان نبرد این وضع ادامه پیدا کرد و این مسئله به دلیل به اسارت در آمدن نیروهای گردان 10 بود که باعث تغییر فرکانس ها شد و علی رغم آن، تماس هم چنان قطع بود؛
ه-) ما از داخل پادگان دژ مشاهده کردیم که یگان های عراقی به سمت خرمشهر در حرکت بودند و دلیل آن را نمی دانستیم. شخصاً با قرارگاه تیپ 113 تماس گرفتم آنها اعلام کردند لشکر به یگان ها دستور عقب نشینی به داخل شهر داده است این تصمیم بسیار اشتباه بود؛ زیرا، یگان ها در داخل شهر متراکم و کنترل آنان دشوار می شد و چنانچه نیروها به دلیل وجود مهمات و تدارکات در مواضع خود باقی می ماندند، کنترل آنان نیز آسان می‌شود این تصمیم را می‌توان یکی از اشتباهات اصلی فرماندهی عراق در نبردهای خرمشهر به حساب آورد.
و) در ساعت 00:9 سرهنگ احمد زیدان فرمانده تیپ 113 و فرمانده نیروهای مستقر در خرمشهر، بنا به دستور لشکر 11 دستور داد که منطقه بندر برای انجام حمله و شکستن محاصره شناسایی شد.
سرهنگ احمد زیدان کنترل خود را از دست داده و دستپاچه شده بود و حتی درحین شناسایی بندر به طور آشکار معلوم شد که وی در حال شناسایی و جست وجوی محلی برای عبور از اروندرود است. در ساعت 00:15 سرهنگ احمد زیدان دستورات لشکر را به نیروهایی که به طور انباشته و فشرده تجمع کرده بودند (به طور غیرقابل و صفی کپه شده بودند) ابلاغ کرد. هم چنین، شنیدیم که وی در داخل یکی از میادین مین خرمشهر رفته و سرهنگ ستاد خمیس مخیلف، فرمانده تیپ 48، به جای وی منصوب شده است. نیمه شب2/3/1361 ، تمام یگان ها داخل بندر بودند.
ز) در ساعت 00:08 روز 3/3/1361، لشکر 7 پشتیبانی در منطقه شلمچه پاتک کرد، ولی با شکست روبه رو شد. هم چنین، از نیروهای عراقی محاصره شده در شهر خواسته شد برای شکستن محاصره، از بندر به سمت قصر شیخ خزعل اقدام به حمله کنند، ولی با پاتک نامنظم به دلیل وجود نهر عرایض و اجرای آتش انبوه سلاح ها با شکست روبه رو شد، و نیروهای عراقی متحمل تلفات زیادی شدند.
ح) نیروهای اسلام حلقه محاصره را در منطقه بندر تنگ تر کردند به طوری که تا دروازه بندر رسیدند در این حال، تمامی مهمات نیروهای عراقی که در موقع عقب نشینی از مواضعشان با خود حمل کرده بودند تمام شده و هزاران نفر خود را تسلیم نیروهای اسلام کردند.
ط) فرماندهی عراق، سرتیپ ستاد سعید محمد فتحی را از سمت فرماندهی لشکر 11 برکنار و هدایت عملیات به عهده سرلشکر ستاد قدوری الدوری، دبیر فرماندهی کل نیروهای مسلح واگذار شد. وی از نیروهای عراقی خواست مقاومت کند و قول داد که نیروهای المنصور با پشتیبانی نیروهای زرهی در حال پیشروی به سمت خرمشهر می باشند، ولی این اظهارات به طور کلی نادرست بود.
ی) وضعیت به همین صورت ادامه داشت و هزاران نفر از جمله فرماندهان تیپ ها و گردان ها در قرارگاه نیروهای کماندویی موجود در بندر گرد آمدند که ترس، اضطراب و دستپاچگی همه را در بر گرفته بود و توپخانه نیروهای اسلام به اجرای آتش خود ادامه می داد که باعث کشته و زخمی شدن ده ها نفر (به طوری که از درد می نالیدند) شد. در ساعت 00:18 روز 3/3/1361، نیروهای اسلام موفق شدند بندر را تصرف کنند و هزاران نفر از نیروها و فرماندهان عراقی که در محاصره بودند را به اسارت در آوردند و به این ترتیب تصرف بندر خرمشهر پایان یافت.
