مشتاق برای مُردن!!

«اگر به خوشه هایى از لؤلؤ تر، که به شاخه هاى کوچک و بزرگ محکمش آویخته، و پیدایش میوه هاى گوناگون که از درون غلاف هاى خود سر برون کرده، همان میوه هایى که به آسانى و مطابق دلخواه هر کس چیده مى شود، نگاه کنى واله و حیران مى شوى»

بهشت واژه فارسى اوستایى است به معناى جهان برتر، عالم نیكوتر و ضد «دژنگهو» به معناى دوزخ، است، و آن‌‌ جایى است خوش آب و هوا و فراخ نعمت و آراسته كه نیكوكاران پس از مرگ در آن مخلدند. در فارسى به بهشت، فردوس و مینو نیز گفته مى‌‌شود.

درآیاتی از قرآن مجید بارها به درجات بهشت، اشاره شده و شرح این درجات آمده است، مانند آیاتی از سوره مبارکه واقعه که می فرماید:

- «پیشگامان پیشگام، مقرّبان درگاه الهى هستند، در باغهاى پرنعمت بهشت جاى دارند».(واقعه/ 10-12)

- « و اصحاب یمین (خجستگان) چه اصحاب یمین (و خجستگانى) هستند»(واقعه/ 27)

در دیگر آیات قرآن، جایگاه گروهی از بهشتیان را «جَنّات عَدْن» و گروهى را «جَنّات مَأوى» و گروهى را «جَنّات فِرْدَوْس» و گروهى را «جَنّات نَعِیم» شمرده که هر کدام مى تواند اشاره اى به مقامات گوناگون بهشتیان باشد.

توصیف درجات بهشت

امام علی علیه السلام در نهج البلاغه اشارات عمیقی در وصف بهشت دارد؛ که هر کدام از دیگرى جالب تر است. نخست مى فرماید: «نعمت هاى بهشتى جاویدان است و هرگز قطع نمى شود.»

نه همچون نعمت هاى دنیا که گاه آفت مى پذیرد و کم و زیاد، یا نابود مى شود؛ در وصف دوم مى فرماید: «ساکنانش از آن کوچ نمى کنند.»

یعنى هم نعمت هایش جاویدان است و هم سکونت ساکنانش ابدی است. در توصیف سوم اشاره به عدم ظهور عوارض پیرى با گذشت زمان کرده، مى فرماید: «و ساکنانش پیر نمى شوند.»

در توصیف چهارم اشاره به عدم شداید و سختى ها شده است، مى افزاید: «و آنان که در آن جاى دارند، گرفتار شدائد نمى گردند.»

از این تعابیر به نظر می رسد بهشت؛ مملوّ از نور، آرامش و برکت، و خالى از هرگونه مشکلات و غم هاست.

توصیف خود بهشت

طبیعت دنیا این گونه است که نوش ها و نیش ها به هم آمیخته است؛ ولى در بهشت که نوش ها خالى از نیش ها است و همه چیز بر وفق مراد است، میوه هاى درختانش در دسترس همگان مى باشد، در همه حال، در حال ایستادن و نشستن؛ حتى در بعضى از روایات آمده که بهشتیان هر زمان اراده چیدن میوه اى کنند، شاخه درخت به سوى آن ها خم مى شود و در دسترس آن ها قرار مى گیرد.

مولای متقیان در توصیفی از بهشت چنین می فرماید: «(همچنین) اگر به خوشه هایى از لؤلؤ تر، که به شاخه هاى کوچک و بزرگ محکمش آویخته، و پیدایش میوه هاى گوناگون که از درون غلاف هاى خود سر برون کرده، همان میوه هایى که به آسانى و مطابق دلخواه هر کس چیده مى شود، نگاه کنى واله و حیران مى شوى»

امام علی علیه السلام، با بیانی شیرین، آتش شوق دیدار الطاف پروردگار و نعمت هاى بى شمار او را در آن سراى جاویدان در دل مخاطبان شعله ور مى سازد و مى فرماید: «اى شنونده، اگر قلب خویش را براى رسیدن به آن مناظر زیبا که در آن جاست مشغول دارى، روحت با اشتیاق به سوى آن پر مى کشد و از حضور من به همسایگى اهل قبور خواهى شتافت تا هر چه زودتر به آن نعمت ها دست یابى» 

حضرت امیرعلیه السلام، در خطبه متقین نیز با تعبیر دیگرى به این مضمون، اشاره فرموده است: «هرگاه پرهیزگاران به آیه اى برسند که در آن تشویق (به سوى بهشت) باشد با علاقه فراوان به آن روى بیاورند و روح و جانشان با شوق بسیار به آن مى نگرد».

حرف آخر

با تمام توصیفاتی که گذشت؛ اشتیاق انسانها به بهشت یكسان نیست، از این رو برخى از اهل معرفت انسانها را از این نظر به 4 دسته تقسیم كرده‌‌اند:

1- كسانى كه هم آنها به بهشت مشتاق بوده، هم بهشت مشتاق آنهاست و آنها انسانهاى كامل یعنى پیامبران و رسولان و اولیاءالله هستند. 

2- كسانى كه بهشت مشتاق آنان است؛ ولى آنان شوق و رغبتى بدان نشان نمى‌‌دهند، زیرا آنها محو و مبهوت جلال و جمال خداوند شده، جز او چیزى نمى‌‌بینند.

3- ‌‌كسانى كه شوق رفتن به بهشت دارند؛ ولى بهشت در برابر آنان بى‌‌تفاوت است. اینان همان مؤمنان معصیت كارند.

4- كسانى كه نه آنان به بهشت رغبتى دارند و نه بهشت به آنان و آنها تكذیب کنندگان قیامت و بهشت هستند.

منابع:

نهج البلاغه؛ خطبه های 193؛ 85؛ 165.

لغت‌‌نامه، ج 10، ص 15043، «فردوس»؛ ج 13، ص 19453، «مینو».

مکارم شیرازی، «پیام قرآن»، ج 6، ص 345.

ابن عربی، الفتوحات المكیه، ج 5، صص 62 ـ 63.

 حامد رفیعی - تبیان