مبحث 128 طرح صالحین: «شوخی و مزاح؛ بایدها و نبایدها»

روایتی که در پرسش ذکر شده را می‌توان از روایاتی دانست که در صدد پیشگیری از روابط ناسالم در اجتماع به ضمیمه تأثیر عقوبت‌های اخروی در جلوگیری از آن است. این روایت مفصل و طولانی را که بیشتر مفاد آن در مورد مسائل اجتماعی و روابط بین افراد است، شیخ صدوق(ره) در کتاب «ثواب الاعمال و عقاب الاعمال» آورده، که با توجه به بررسی‌های سندی، از نظر سندی دارای رتبه قابل قبولی نیست، ولی از آن‌جایی که درباره یکی از اصول اخلاقی مورد تأیید شرع و اسلام سخن گفته است و توسط بزرگان روایی شیعه مانند شیخ صدوق مورد قبول قرار گرفته، می‌توان، مضمون آن‌را با شرایطی پذیرفت.

معمولاً درباره احادیثی که درباره یکی از اصول اخلاقی مورد تأیید اسلام سخن گفته، دقت‌های سندی انجام نمی‌شود، شاید علت آن؛ مورد قبول بودن اصلی است که حدیث مورد نظر در صدد تبیین، توضیح یا تعمیم و بیان جزئیات آن است. در حدیث مورد نظر؛ صحبت از عقوبت اخروی برای عملی است که اصل آن در اسلام مورد قبول واقع شده است و آن هم، برخورداری زنان و مردان جامعه از یک ارتباط سالم و بدون شهوت‌رانی در سطح اجتماع است. قرآن کریم در تذکری به همسران پیامبر(ص) چنین می‌فرماید: «ای همسران پیامبر! شما مانند دیگر زنان نیستید؛ اگر تقوا پیشه کنید، پس در کلام خود با [مردان نامحرم] به گونه‌اى هوس‌انگیز سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند، و سخن شایسته بگویید!»(احزاب، 32)
پس اصل ارتباط کلامی سالم؛ بین زن و مرد نامحرم؛ مورد تأکید اسلام و قرآن است؛ و اسلام خواسته تا بین زن و مرد نامحرم آنچه موجب شهوت‌رانی و سقوط در گناهان بزرگ‌تر است؛ از بین برود. اما برخی روایات به کمیّت و کیفیّت عذاب می‌پردازد.
در این روایت؛ عقوبت شوخی با نامحرم را بسیار بزرگ خوانده و عقوبت آن‌را هزار سال زندانی شدن در آتش دوزخ دانسته است! که دلالت بر بزرگی این گناه دارد.
نقل این روایت؛ توسط افرادی مانند شیخ صدوق به نوعی ناظر به قبول محتوای آن از طرف این بزرگان است، اما باید به این نکته هم توجه داشت که در صورت پذیرش این حدیث نیز، عذاب اعلام شده در مورد هر نوع شوخی و مزاح نخواهد بود، بلکه انصراف به مواردی دارد که چنین مزاحی به نوعی تحریک کننده مسائل و شهوات جنسی باشد. که این موضوع از مسائلی است که همه ی عزیزان و کاربران فهیم راسخون شکی در آن ندارند .لذا جایی که حدود شرعی در مورد شوخی با نامحرم رعایت می شود قاعدتا از این مورد استثنا شده است. اگر این مورد کلیت داشته باشد قاعدتا هیچ زنی یا هیچ مردی نباید در اجتماع با هم تعامل سازنده ای داشته باشند، و هذا لا یُمکِن ...