از این پدیده فقط 20 عکس در دنیا وجود دارد / گزارش تصویری

آنالما، پدیده‌ای بصری است که بیضوی بودن مدار و انحراف محور دوران زمین را به‌وضوح نشان می‌دهد؛ اما برای دیدن آن باید 1 سال صبر کرد و به همین دلیل تاکنون فقط 20 عکس درست از این پدیده ثبت شده است.

آیا تنها یک تصویر می‌تواند تمام سال 2010 را به تصویر بکشد؟ از یک نظر، بله. این تصاویر با نوردهی چندگانه که پدیده آنالما (Analemma) را به تصویر کشیده‌اند، مسیر حرکت خورشید را در طول سال که به شکل 8 انگلیسی است، به تصویر می‌کشد.

به گزارش نشنال‌جئوگرافی، تصاویر آنالما با عکس‌برداری از خورشید از مکانی ثابت و در یک ساعت خاص از روز به‌دست می‌آید. این تصاویر هر یک یا دو هفته یک‌بار تهیه می‌شوند و در مجموع، 30 تا 50 عکس گرفته می‌شود تا این شکل زیبا ثبت شود. به گفته بابک امین تفرشی، بنیان‌گذار وب‌سایت آسمان شب و پروژه جهانی TWAN، تهیه آنالما به دلیل زمان و دقت مورد نیاز بسیار دشوار است و تاکنون تنها 20 نفر در دنیا توانسته‌اند تصاویر صحیحی از آنالما تهیه کنند.

در پدیده آنالما، هم ارتفاع خورشید در طول سال تغییر می‌کند و هم موقعیت آن در ساعت‌های یکسان تغییر می‌کند. تغییر ارتفاع خورشید به دلیل انحراف 23.5 درجه‌ای محور دوران وضعی زمین نسبت به صفحه منظومه شمسی است که موجب می‌شود در تابستان، خورشید به بیشترین ارتفاع در آسمان برسد و در زمستان، به کمترین ارتفاع خود برسد. در حالی‌که یکی از نیمکره‌های زمین شیب بیشتری نسبت به خورشید دارد، کمان مسیر روزانه خورشید از مکانی پایین‌تر از افق دیده می‌شود. وقتی که این شیب معکوس می‌شود، کمان خورشید در آسمان بالاتر می‌رود. بالاترین نقطه خورشید در آسمان هنگام انقلاب تابستانی رخ می‌دهد، در حالی‌که پایین‌ترین نقطه قرارگیری آن مربوط به انقلاب زمستانی است.این همان دلیلی است که موجب پیدایش فصول مختلف در سیاره زمین می‌شود.

جلوتر یا عقب‌تر قرار گرفتن خورشید راس یک ساعت مشخص در روزهای مختلف نیز شبیه به جابجا شدن زمان اذان ظهر در طول سال است که به دلیل انحراف مدار زمین و بیضوی بودن مدار زمین اتفاق می‌افتد. شبانه‌روز قراردادی 24 ساعته با حرکت واقعی خورشید در آسمان متفاوت است و به همین دلیل، خورشید در بعضی روزهای سال سریع‌ر از زمان قراردادی حرکت می‌کند و بعضی وقت‌ها کندتر از آن.

مسیر خورشید در سال 2010
این تصویر که در شهر وسپرم لهستان تهیه شده، 36 عکس خورشید را که در ساعت 10 صبح به وقت محلی گرفته شده است، با هم ترکیب کرده است.

یک سال در معبد دلفی
در یک آنالما که در سال 2001 در یونان تهیه شده است، به نظر می‌رسد که خورشید از پشت تپه‌های نزدیک تولوس، بنای سنگی دایره‌ای در منطقه باستانی دلفی طلوع می‌کند.

در روش سنتی، تمام آنالماها بر روی یک فریم فیلم، و با استفاده از نوردهی چندگانه و قرار دادن دوربین روی یک پایه ثابت تهیه می‌شود. آنالماهای جدید عموما با قرار دادن دوربین‌های دیجیتال بر روی همان پایه ثابت، گرفتن یک تصویر در هر بار و ترکیب تمام فریم‌ها در آخر کار تهیه می‌شود.
امکان تهیه یک آنالمای کلاسیک در یک فریم، که شامل تصاویر خورشید و یک پس‌زمینه زیبا باشد وجود دارد، اما این کار بسیار پرخطر است. به همین دلیل معمولا تصویر پس‌زمینه در طی کار و هنگامی‌که خورشید در چارچوب تصویر قرار ندارد تهیه شده، و سپس به آنالما اضافه می‌شود.

سال خورشیدگرفتگی
در این آنالما که یک کسوف کامل را به تصویر کشیده است، یکی از قرص‌های خورشید شبیه یک آویز در این گردن‌بند سماوی می‌درخشد. این تصویر ترکیبی شامل یک نوردهی مربوط به خورشیدگرفتگی سال 2006 در آنتالیای ترکیه است. بقیه نوردهی‌ها مسیر خورشید را در شهر بورسا در 500 کیلومتری شمال این شهر، بین ماه‌های جولای 2005 تا جولای 2006 / تیرماه 1384 تا تیر 1385 به تصویر کشیده است. خورشید گرفته در این آنالما روشن‌تر دیده می‌شود، زیرا عکس آن بدون فیلتر خورشیدی گرفته شده و مدت زمان نوردهی آن طولانی‌تر است.

حلقه‌ای بر فراز صخره‌ها
این آنالما حرکت خورشید را بر فراز گیورنا اسپانیا، از مارس 2003 تا مارس 2004 / اسفند 1381 تا اسفند 1382 به تصویر کشیده است. اگرچه آنالما به طور سنتی مسیر خورشید را به تصویر می‌کشد، می‌توان آنالما ماه را نیز به تصویر کشید. به دلیل مدار کج و بیضوی ماه اطراف زمین، به نظر می‌رسد که ماه هر روز پس از 51 دقیقه به جای قبلی خود در آسمان باز‌می‌گردد. این بدان معنی است که عکس‌برداری 51 دقیقه دیرتر در هر روز به مدت یک ماه قمری، شکل مشابهی را در آسمان ایجاد می‌کند.

اولین تصویر آنالما
نخستین تصویر آنالما در دنیا در نیوانگلند آمریکا بین سال‌های 1978 و 1979 خلق شد. این تصویر یکی از اندک تصاویر آنالما در دنیا است که پس‌زمینه آن جداگانه تهیه نشده است. این عکس شامل 44 نوردهی خورشید و تصویری از یک خانه است که همگی بر روی یک فریم از فیلم عکاسی ثبت شده است. 

دنیس دی‌سیسکو که این آنالما را تهیه کرده است، طی انقلاب زمستانی و تابستانی، و در طی یکی از اعتدال‌های بهاری یا پاییزی، نوردهی طولانی‌تری را با استفاده از یک فیلتر خورشیدی اعمال کرده است. نوردهی عکس در این روزها از طلوع خورشید آغاز شده و تا ساعت 8:30 صبح ادامه داشته است. نتیجه کار بخشی از کمان خورشید را در این سه روز نشان می‌دهد. 

دی‌سیسکو در وب‌سایت آسمان شب نوشته است: «بسیاری از مردم عقیده دارند که شما باید دیوانه باشید که یک سال تمام را صرف نوردهی خورشید بکنید. البته آنهایی هم که موفق شده‌اند احتمالا با این نظر موافق هستند!»