چگونه ستارگان کهکشان راه شیری را ببینیم؟

یگ بنگ/ چند راهکار ساده اعجاب انگیز برای مشاهده ستارگان راه شیری از یک مکان تاریک وجود دارد. اگر کسی با این قضیه آشنا نباشد ممکن است فرض کند که عکسهای گرفته شده از کهکشان راه شیری با تلسکوپ است. اما مقیاس راه شیری بسیار بزرگ است! شما برای دیدن یا عکسبرداری از آن به تلسکوپ احتیاجی ندارید. دوربین های دوچشمی یا تلسکوپ ها قطعا جزئیات بیشتری به شما نشان می دهند اما داشتن شان الزامی نیست.

قرار گرقتن طولانی دوربین عکاسی در محیط و باز ماندن شاتر دوربین، ستاره های بیشتری را نمایان می کند. همچنین کنتراست تصویر را هم می توان بعد از عکسبرداری افزایش داد، بنابراین چیزی که با چشم غیرمسلح می بینیم با تصاویر گرفته شده تفاوت دارد. اما چیزی که شما با چشم هایتان می بینید باز هم دیدنی و اعجاب انگیز است.

کهکشان راه شیری چیست؟
کهکشان راه شیری یکی از حداقل ۱۰۰ میلیارد کهکشان جهان است و خودش حداقل ۱۰۰ میلیارد ستاره دارد. کهکشان ما ۱۰۰ هزار سال نوری گستردگی دارد. هر ستاره ای که شما با چشم غیر مسلح می بینید درون کهکشان ما واقع شده است. تنها چیزی که با چشمتان می توانید ببینید که خارج از راه شیری قرار دارد کهکشان آندرومداست. آندرومدا حدود ۲٫۵ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد. آنقدر دور که بدون تلسکوپ های قدرتمند نمیتوان ستاره های آن را تشخیص داد.

اما وقتی بیشتر مردم صحبت از “دیدن کهکشان راه شیری” می کنند منظورشان مرکز آن است که در صورت فلکی قوس واقع شده و درخشان ترین بخش کهکشان است. خطوط غبار، سحابی ها، و خوشه های ستاره ای همگی تمرکزشان در این نقطه بیشتر است. هدف این نوشتار آن است که به شما کمک کند تا از آلودگی های نوری خارج شوید و یک مکان تاریک برای رصد ستارگان پیدا کنید. اما برای دیدن ستارگان راه شیری چند نکته وجود دارد که باید مد نظر داشته باشید.

چه زمانی کهکشان راه شیری قابل رویت است؟
مرکز کهکشان راه شیری فقط در نصف سال قابل رویت است و نصف دیگر سال زیر خط افق قرار دارد. در زمستان ( اواسط آذر تا اواسط اسفند ماه) اصلا قابل مشاهده نیست چرا که بسیار به خورشید نزدیک است. در بهار (اواسط اسفند تا اواسط خرداد ماه ) تنها چند ساعت قبل از بالا آمدن خورشید قابل رویت است. در نیمه های خرداد تا تیر زودتر از نیمه های شب طلوع میکند. بطور کلی در تابستان(نیمه های خرداد تا نیمه های شهریور) بهترین زمان مشاهده است چون تمام شب کهکشان در آسمان است. با آمدن پاییز(حدودا از نیمه های شهریور تا آذر) راه شیری قبل از اینکه در زمستان غروب کند، عصرها قابل رویت است. البته این را هم مد نظر داشته باشید که آسمان دو ساعت قبل از طلوع آفتاب و ۲ ساعت بعد از غروب آن روشن است بنابراین در این ساعات هم امکان رویت به خوبی وجود ندارد.

گردش زمین همان چیزی است که باعث می شود ستاره ها از این سو به آن سوی آسمان حرکت کنند. اما زمین دقیقا ۲۴ ساعت زمان نمیبرد تا یک گردش کامل داشته باشد. بلکه ۲۳ ساعت ۵۶ دقیقه است. این چهار دقیقه همان چیزیست که باعث میشود مکان ستارگان در شب های مختلف متفاوت باشد. هر شب یک ستاره در آسمان زمین طلوع میکند، از آن عبور می کند و نسبت به شب گذشته ۴ دقیقه زودتر غروب میکند. این تغییر به ازای هر ماه تقریبا ۲ ساعت میشود. بعنوان مثال اگر راه شیری امشب ساعت ۸ طلوع کند، ماه بعدی ساعت ۱۰ طلوع میکند و اگر شما در زمان های مشابه زیر آسمان بروید تفاوت بسیار کمی را مشاهده خواهید کرد. اگر میخواهید درک بهتری نسبت به این موضوع داشته باشید نرم افزار استلاریوم را از اینجا دانلود کنید.

موقعیت یابی
برای اکثر مردم رفتن به جایی که آلودگی نوری کمی دارد( یک مکان مشکی یا خاکستری در این نقشه) بدون یک روز رانندگی میسر نیست. اما از مکان های آبی و سبز هم میتوان صحنه های چشمگیری از راه شیری را دید. علاوه بر انتخاب منطقه براساس این رنگ ها شما باید نکات دیگری را هم مدنظر قرار دهید. راه شیری در جنوب شرقی آسمان طلوع، از افق جنوبی عبور و پس از آن در جنوب غربی غروب میکند. بنابراین شما باید مکانی را انتخاب کنید که در این جهات شهر بزرگی در دیدرس نداشته باشد. هر چقدر هم آسمان بالای سر شما تاریک باشد، نور گنبدی شکل شهرهایی که در جنوب تان هستند رصد شما را تحت الشعاع قرار میدهند.

بالای ۵۰ درجه شمالی، دیدن راه شیری کار مشکل تری است زیرا حتی در بالاترین نقطه هم بسیار به خط افق نزدیک است. بعلاوه در انقلاب تابستانی( اول تیر در نیمکره شمالی و دوم دی در نیمکره جنوبی) آسمان هیچوقت کاملا تاریک نمیشود. بنابراین شما باید تا دیر وقت صبر کنید تا بتوانید دید بهتری داشته باشید. از طرف دیگر هر چه در جنوب ترباشید ارتفاع صورت فلکی قوس در آسمان بیشتر است. آنهایی که در نیمکره جنوبی هستند نسبت به نیمکره شمالی موقعیت بهتری برای دیدن کهکشان راه شیری به همراه جزییات دارند. اگر شما در نیمکره جنوبی هستید، فصلهایی که در بالا گفته شد برای شما بر عکس است اما ماه ها همان هستند.

فاز ماه
ماه کامل نور تمام ستارگان و کمان راه شیری را بطور کامل خفه می کند. حتی یک هلال ماه باریک هم میتواند پس زمینه آسمان را کمی روشن کند. پس بهتر است زمان رصد حواستان به فاز ماه باشد. اگر میخواهید در تمام طول شب آسمان کاملا تاریکی برای رصد داشته باشید، در آغاز ماه قمری به دیدن کهکشان بروید. در تربیع اول(از اشکال هلال ماه) ماه در نیمه شب غروب خواهد کرد بنابراین ساعات بعد از آن تاریک خواهد بود. در تربیع سوم، ماه در نیمه های شب طلوع میکند و بنابراین ساعات قبل از آن تاریک خواهد بود.