دیدنی های جیرفت

جیرفت شهری است که آن را با تمدن پنج‌هزار ساله‌اش می‌شناسند، تمدنی که جهان با شناخت آن تکان خورد. اما جیرفت فقط کنار صندل نیست، جاهای بسیار دیگری در این شهر برای دیدن وجود دارد. جیرُفت شهری در استان کرمان که مرکز شهرستان جیرفت است.

وجه تسمیه

جیرفت از دو کلمه (جیر) به معنی پست و پایین و (افت) به معنی افتاده تشکیل شده‌ است و به طور کلی جیرفت به معنای (جلگه پست آبرفتی) است. نظر دیگر اینکه «جی» مخفف جوی آب نام داشته و «رفت» فعل ماضی از مصدر رفتن و روییدن و پاک کردن است که گفته می‌شود این شهر در گذشته به وسیله سیل مهیبی از بین رفته که پس از آن گفته شده «جی رفت».

آنها با حفاری و پیدا کردن سنگ‌های صابونی در حوزه هلیل‌رود موفق به اثبات نظریه شهر دقیانوس و کنارصندل شدند و آن را به ثبت ملی رساندند. همچنین پیکره انسان‌نمای یک بت را پیدا کردند. طبق این نظریه شهری در کنار هلیل‌رود به مساحت ۴۰۰ کیلومتر مربع وجود داشته که حتی از تمدن بابل و بین‌النهرین نیز قدیمی‌تر بوده است که این با یافت بیش از ۴۰۰ شی گران‌بها حاصل شد و پروژه شهر دقیانوس و کنار صندل اولین تمدن در خاورمیانه به شمار رفت و به ثبت ملی رسید.

دیدنی‌های شهر جیرفت

محوطه باستان‌شناسی روستای کنارصندل

روستای کنارصندل در فاصله ۳۰ کیلومتری جنوب شهر جیرفت واقع شده است که کاوش‌های باستان‌شناختی در محوطه‌ باستانی کنارصندل به سرپرستی یوسف مجیدزاده در تپه‌های جنوبی و شمالی کنارصندل، گورستان محطوط‌آباد در ۸۰۰ متری شرق تپه‌ جنوبی و گورستان قلعه کوچک در چهار کیلومتری شمال غرب روستای کنار صندل در روستای قلعه کوچک انجام شد.

بر پایه کاوش‌های باستان‌شناختی، حوزه‌ فرهنگی هلیل‌رود در طول هزاره‌ سوم از شکوفایی و رونق بسیار زیادی برخوردار بوده است، چنان که در محدوده‌ این شهرستان بقایای یکی از نخستین شهرهای ساخته شده به دست بشر با تمام ویژگی‌های یک شهر آن چنان که در ادبیات باستان‌شناسی مطرح است، شناسایی شده است.

مسجد شهر قدیم جیرفت (دقیانوس)

مسجد شهر قدیم جیرفت (دقیانوس) هزار و دویست سال قدمت دارد و همانطور که از نامش پیداست یکی از کهن‌ترین مساجد جهان اسلام است و در ایران نیز جزو نخستین مساجدی احداث شده است.

این مسجد در حاشیه رودخانه هلیل‌رود و در شهر دقیانوس ساخته شده و علاوه بر اینکه نشان‌دهنده شاهکار معماری ایران‌زمین است، ‌نشان از اوج دیانت مردمان این سرزمین دار‌د. مسجد شهر دقیانوس به دستور عمر‌و‌لیث در دوره صفاری و دهه سوم هجری قمری احداث شد و در زمان خودش یکی از بزرگترین مساجد جهان اسلام بود.

کاروانسرای گنجعلیخان

کاروانسرای گنجعلی‌خان در ضلع شرقی میدان این مجموعه قرار گرفته است. گنجعلی‌خان از حاکمان صاحب نفوذ عصر صفویه (۱۰۳۴- ۱۰۰۵ ق) بود که از موقعیت خود در دربار شاه عباس بهره گرفت و به احداث مجموعه‌ای پرداخت که امروز جایگاه بالندگی کرمان به شمار می‌رود. این مکان در مقاطعی از تاریخ به‌ عنوان مدرسه نیز استفاده می‌شد. در سال‌های اخیر نیز از این محل به‌عنوان دانشکده هنر استفاده شده است. کاروانسرا دارای حجره های متعدد است و نقش اژدهای بزرگ بالدار که به سبک چینی و مغولی بر پیشانی ضلع شمالی کاروانسرا دیده می شود از جمله ارزش‌های هنری آن محسوب می‌شود. این اثر در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶ با شماره ثبت ۲۹۷ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آرامگاه امیر حیدر

این بنا در دولت‌آباد اسفندقه از توابع جیرفت واقع شده و متعلق به دوره صفوی است. مطالب و یادبودهای متعددی در داخل بنا با خطوط خوش و ممتاز نستعلیق و نسخ عالی نوشته شده که نشان‌دهنده اخلاص قلبی و تجلیل مقام معنوی صاحب مزار است. تاریخ این نوشته‌ها بین سال های ۱۰۰۲ و ۱۰۱۲ و ۸۲۱ هجری قمری است. این آرامگاه دارای تزئینات گچبری و نقوش هندی شاخ و برگ و اسلیمی با نقش شاه عباسی است. این بنا تحت شماره ۵۳۲ به ثبت تاریخی رسیده است.

آرامگاه سالار رضا

مقبره سالار رضا مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان جیرفت، روستای گرم سالار رضا واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۲ تیر ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۷۵۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه سموران

قلعه سموران که از سنگ­‌های مرمر متمایل به قرمز ساخته، در ۶۰ کیلومتری شرق شهر جیرفت بر فراز کوهی احداث شده است.

دیواره بالای کوه که حدود هزار مترمربع است، از صخره­‌هاو پرتگاه­‌های طبیعی تشکیل شده است. در قسمت­‌هایی که امکان نفوذ دشمن بوده، دیواری بلند شامل دو دروازه در ضلع جنوبی با ۱۲ برج دیده‌­بانی احداث شده است. در ارتفاع ۲۰۰ متری بالای قلعه، دیوار سنگی دیگری با ملات آهک وجود دارد که دور تا دور قلعه احداث شده است.

قلعه سموران به علت استحکام و موقعیت طبیعی شباهت زیادی به قلعه­‌های اسماعیلیه دارد و شاید مدت‌ها مورد استفاده پیروان اسماعیلیه قرار گرفته بوده، زیرا گروه‌­هایی از فرقه اسماعیلیه در جبال بارز زندگی می­‌کردند.

موزه جیرفت

در موزه جيرفت تعدادی از اشيای كشف شده در اين شهر نگهداری می‌شود . بخش عمده اين اشیای بازيافتی را ظروف تزئينی ساخته شده از سنگ صابون تشكيل می‌دهد.

از ميان حدود هزار قلم شی  بازيافتی در حدود سيصد قلم از ظروف سنگی تزئين شده با نقوش برجسته و گاه كنده‌كاری شده برای ترصيع تشكيل می‌دهد كه نقش مايه‌های تزئينی آنها را انواع خاصی از جانوران، موجودات هيولايی و افسانه‌ای، انسان و نيز گونه‌های چندی از گياهان مانند نخل، نمای باروی دور شهرها و بناهای درون آن را در برمی‌گيرد.

غار شعیب

غار شعیب در ۱۸ کیلومتری غرب جیرفت و منطقه‌ای به نام مارون قرار دارد. به اعتقاد مردم بومی منطقه این غار همان غار اصحاب کهف است که البته صحت و سقم این مطلب نیاز به بررسی بیشتر دارد، ولی عده‌ای نیز بر این عقیده هستند که شعیب نام عارفی بوده که در این حوالی زندگی می‌کرده و برای عبادت به این غار رفت‌وآمد داشته است و به همین دلیل این غار مورد احترام اهالی منطقه است.