احترام متقابل در خانواده، اصلي كه نبايد فراموش شود
دوشنبه 13 دی 1395 10:35 AM
«وقتي همه اعضاي خانواده دور هم جمع مي شوند، خيلي خوش مي گذرد. پدر، مادر و 4 فرزند كه كوچك ترين شان 12 ساله و بزرگ ترين 27 ساله است. پدر خانواده بذله‌گو و اهل معاشرت است. دهانش به خنده بسته نمي شود و بزرگ ترين لذتش خواندن شعر و گفتن لطيفه و خلاصه سر به سر اعضاي خانواده گذاشتن است. وقتي همه اعضاي خانواده دور هم جمع مي شوند، همه مي گويند و مي خندند، بجز مادر كه زيرچشمي پدر را مي پايد. گاهي كه پدر در همهمه خنده و شوخي فقط براي صميميت با فرزندانش لطيفه‌اي مي گويد: «يه روز يه بابايي مي ره...» مادر لب مي گزد و زيرچشمي به پدر نهيب مي زند. پدر هم بي‌حوصله به اعتراض مادر، حرفش را ادامه مي دهد. هر چند همه بچه ها به لطيفه‌اش مي خندند، اما اين خنده فتح بابي است تا فرزندان كوچك‌تر هم لطيفه‌اي مانند پدر بگويند و صداي خنده بچه ها به هوا برود. مادر اين بار از كوره در مي رود و اتاق را ترك مي كند. اين فضا را پدر خانواده «صميمي» مي خواند، ولي مادر نظر ديگري دارد.» پدر خانواده كه خسته از كار مي رسد، مادر به استقبالش مي رود. «اَه اَه جورابت چه بويي مي ده...» پدر سرش را پايين مي اندازد و يك راست به سمت حمام مي رود. پسر 3 ساله خانواده دنبال پدر مي دود كه«پاي بابا بو مي‌ده... پاي بابا بو مي‌ده...» كارشناسان فرهنگي معتقدند انتقال فرهنگ از نسلي به نسل آينده با اتكا به رفتار والدين و انتقال آن به فرزندان صورت مي گيرد. اين كارشناسان نسبت به فراموش شدن اصل احترام در روابط بين اعضاي خانواده هشدار مي دهند، حتي آنان ريشه رفتارهاي نابهنجاري را كه در جامعه مشاهده مي‌شود، در خانواده مي‌بينند. اگر در خانواده، از ابتداي شكل‌گيري اصل احترام حاكم نباشد، نمي توانيم شاهد حاكميت احترام در روابط اجتماعي باشيم؛ چرا كه حدود 55 درصد شخصيت فرزندان به تاثير از خانواده شكل مي گيرد و تاثير آن چه در خانواده روي مي دهد در سال هاي بعد در سطح جامعه مشاهده مي شود. جالب اين كه هنگام گفتگو با اعضاي خانواده، بيشتر افراد متوجه بروز ناهنجاري و بي احترامي به يكديگر نيستند و معمولا در ساير خانواده ها اين رفتارها بيشتر به چشم مي‌آيد، در حالي كه خلأ احترام متقابل تقريبا در بسياري از خانواده ها به طور نامحسوسي حاكم است. احترام بين اعضاي خانواده از جنبه هاي مختلفي قابل بررسي است؛ احترام همسران به يكديگر، احترام به بزرگسالان و اعضاي سالمند خانواده و احترام به فرزندان. تاكنون مركز ثقل بحث احترام در خانواده به احترام فرزندان به بزرگسالان خلاصه شده و كمتر از احترام بزرگ‌ترها به هم يا به كوچك‌ترها سخني گفته مي شود.
نيش زدن ممنوع
خيلي از همسران عادت دارند مقابل جمع قوم و خويش يا حتي فرزندان با هم شوخي كنند؛ اما اين شوخي به نيش زدن شبيه است، چون آنان نقاط ضعف رفتاري يكديگر را برجسته مي‌كنند و به رخ هم مي كشند. گاهي نيش زدن هاي متقابل آنقدر ادامه مي يابد كه يك طرف عقب نشيني مي كند. آن ها نمي دانند كه تحقير همسر به نوعي تحقير خود آن هاست و معمولا اين افراد خانواده شان را منسجم نمي بينند و گوشه و كنايه، يكي از راه هاي ارتباطي است كه به هتك حرمت پدر و مادر مي انجامد و آنان را نزد فرزندان شان بي اعتبار مي كند.
احترام به بزرگ ترها مقوله‌اي گمشده
حضرت علي(ع) مي فرمايند: «به بزرگان تان احترام كنيد تا كوچك ترها هم به شما احترام كنند.» متاسفانه رسانه هاي جمعي هشدار مي دهند كه براساس آخرين نظر سنجي ها، حرمت بزرگ ترهاي فاميل و اعضاي سالمند خانواده ها در حال كمرنگ شدن است. پدران و مادراني كه ماهي يك بار هم به خانه والدين پيرشان نمي روند، والديني كه پشت سر مادر و پدر خود يا همسرشان حرف مي زنند؛ پدري كه با بي حوصلگي با مادرش صحبت مي كند و مادري كه با پدرش بگومگو مي كند، در آينده نمي تواند از فرزندانش انتظار داشته باشد به او احترام بگذارند. افزايش تعداد خانه هاي سالمندان بخش دولتي و خصوصي و ازدياد به خدمت گرفتن پرستاران سالمندان در خانه ها و پرداخت هزينه هاي ماهيانه تا يك ميليون تومان در خانواده ها براي نگهداري از سالمندان نشان مي دهد كه احترام و ارتباط عاطفي با اين قشر در جامعه در حال كاهش يا تغيير در نوع و اندازه است و فرزندان كه خود در نقش والدين هم ظاهر مي شوند، رغبتي به ارتباط و احترام به شكل سنتي آن، به اين قشر ندارند.
احترام بگذار تا احترام ببيني
در بسياري از خانواده ها وقتي كودك از سادگي و احساس پاكش جمله و تكيه كلام پدر يا مادرش را به زبان مي آورد، مورد شماتت و سرزنش اطرافيان بويژه پدر و مادر قرار مي گيرد و كودك مات و مبهوت مي ماند كه چرا به خاطر همان واژه و اصطلاحي كه پدر يا مادر بارها تكرار كرده، مورد تنبيه قرار مي گيرد؟ در اين صورت كودكان با تعارض شخصيتي روبه‌رو مي شوند. بسياري از روان شناسان كودك معتقدند ارتباط بسيار نزديكي بين چگونگي رفتار يك كودك و احساسات دروني او وجود دارد، والديني كه به احساسات فرزندان خود احترام مي گذارند و آن ها را به تصميم گرفتن به طور مستقل تشويق مي كنند، به بهبود رفتار كودكان شان بيشتر كمك مي كنند. آنان توصيه مي‌كنند اگر فرزند شما مرتكب اشتباهي مي‌شود بايد از جانب شما مطمئن باشد كه احترام و شخصيتش حفظ مي شود و هيچ گاه مورد سرزنش قرار نمي گيرد، در اين صورت فرصت مي يابد كه مشكلات خود را با شما مطرح كند. براي حفظ احترام به فرزندان سعي كنيد با آنان به صورت امري صحبت نكنيد، اين شيوه ارتباط با فرزندان اثر بسيار بدي روي آنان مي گذارد و گاهي آنان را وامي دارد كه لجبازي كرده و با جواب تندي پاسخ والدين را بدهند. بسياري از والدين ضعف اخلاقي يا رفتاري نوجوان خود را به صورت«سركوفت» با الفاظ زشت به او تذكر مي دهند. در اين صورت نوجوانان براحتي ياد مي گيرند كه اگر از والدين شان خطايي ديدند همان الفاظ را به زبان بياورند.
عشق با احترام به خانه ها مي آيد
بسياري از همسران تصور مي كنند كه چون عاشق همسرشان هستند به بهانه دلسوزي و محبت مي توانند استقلال او را بگيرند يا در كارهاي شخصي او دخالت كنند و حتي با تندي با او برخورد كنند. روانشناسان و مشاوران خانواده به اين همسران توصيه مي كنند:
ـ از ارعاب و تشر زدن به يكديگر پرهيز كنيد، چون فضاي خانه شما را از آن چه هست تيره و تارتر مي كند.
ـ پيشداوري و قضاوت نكنيد. به همسرتان اعتماد كنيد، آنقدر كه مانع پيشداوري شما نسبت به رفتار و عادت هاي او شود و او را از احساسات دروني‌اش دور كند.
ـ توهين و گستاخي بدترين شيوه ارتباطي است، بسياري از ما پرخاشگريم. زود به خشم مي آييم و زود از كوره در مي رويم و زبان به هتاكي مي گشاييم، بسيار دشوار ولي شدني است كه با سكوت جواب هتاكي طرف مقابل را بدهيم و او را وادار به شرمندگي كنيم.
ـ انتقاد آري، ملامت خير؛ متاسفانه عيب جويي و غر زدن يكي از شايع ترين شيوه هاي ارتباطي است كه احترام همسران را لگدمال مي كند. كافي است نقطه ضعفي از شما ديده شود. آن را دائم به شما گوشزد مي كند، در چنين حالتي عشق و علاقه بين شما در معرض آسيب جدي قرار مي گيرد.
شاه كليد داشتن ارتباط محترمانه با همسر
واكاوي مقالات علمي صاحب نظران درباره حفظ حريم خود با همسران نشان مي دهد با رعايت نكات ريز اخلاقي مي توان احترام متقابل را حفظ كرد، احترامي كه به طور قطع بر تربيت فرزندان نيز موثر خواهد بود.
ـ به خانواده همسرمان نيز مانند خانواده خود احترام بگذاريم. بسياري از ما وقتي از اشتباه همسرمان به ستوه مي‌آييم، از مادر و پدر و اقوام همسرمان مايه مي گذاريم، اين گونه افراد بايد منتظر باشند تا در آينده چنين عكس العملي را از همسر و فرزندان خود مشاهده كنند. از سوي ديگر لازم است با خانواده همسرمان همان گونه رفتار كنيم كه با خانواده خودمان. بسياري از افراد، صبر و حوصله كافي براي پذيرايي از مادر و پدر خود دارند، از مصاحبت با خواهر و برادرشان لذت مي برند، اما حوصله شان از يك روز هم نشيني با خانواده همسر سر مي رود.
- در صورت بروز اختلاف با همسر، از درميان گذاشتن موضوع با ديگران، حتي نزديك ترين خويشاوندان پرهيز كنيم، زيرا اين كار نه تنها اختلاف را گسترش مي دهد كه آبروي همسرمان نيز خدشه‌دار خواهد شد.
- به آداب و عادات خانواده همسرمان احترام بگذاريم. وقتي همسر را با خوي و عاداتش پذيرفته‌ايم بايد بدانيم كه همسرمان در خانواده‌اي رشد كرده كه عادات و آداب خاص خود را دارد، حتي اگر پايبند عادات و رسوم آنان نيستيم، تلاش كنيم كه به اين سنت ها احترام بگذاريم. بسياري از همسران آداب و عادات خانواده همسر را مورد ريشخند قرار مي دهند، اين كار باعث مي شود كه انتخاب خودمان را مورد استهزا قرار دهيم، چون همسرمان ثمره همان خانواده است.
ـ گاهي لازم است، هم زمان به تنهايي به ديدار پدر و مادرش برود، بايد بپذيريم كه گاهي پدر و مادر نيازمند درد دل با فرزندان شان هستند، اجازه بدهيم همسرمان حق اين را داشته باشد كه به تنهايي به ديدار خانواده‌اش برود، حتي با دوستانش قرار ملاقات بگذارد و شايد روزي يا ساعاتي را در خودش فرو برود. اين كار به ارتباط عاطفي شما و همسرتان لطمه‌اي نخواهد زد.و به ياد داشته باشيم كه خانه محل ارتباط عاطفي اعضاي خانواده است؛ غر زدن، دستوردادن، سركوفت زدن و ... مي تواند به اين فضا آسيب بزند.
منبع: جام جم آنلاين
تبیان
اصفهان نگین فیروزه ای جهان
