روستای خرانق مرکز بخش خرانق در شهرستان اردکان است. این روستا در ۸۵ کیلومتری شهر یزد واقع شده است. وجود معادن سنگ آهن چادرملو، اورانیم ساغند، باریت، روی و گرانیت و همچنین منطقه حفاظت‌شده دره انجیر با وجود حیواناتی چون کل، بز، میش، قوچ، گربه وحشی، سیاه‌گوش، یوزپلنگ و هوبره این منطقه را خاص و مورد توجه ساخته است. روستای خرانق در ناحیه کوهستانی استان یزد واقع شده است و هوای بسیار خنک‌تری نسبت به یزد دارد. امروزه دارای دو بخش جدید و قدیم است که جمعیت روستا امروز در بخش جدید ساکن است، هر چند جمعیت زیادی ندارد و آمار ساکنین آن در حال حاضر حدود ۴۳۵ نفر هست.

مکان‌های دیدنی زیادی از جمله یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین قلعه‌های مسکونی استان یزد را در خود جای داده است که باعث شده است این روستا هر روزه گردشگرانی را از سرتاسر جهان وبه ویژه اروپا به خود جلب کند. این روستا در اروپا از ایران هم مشهورتر است.

اگر در سفری گذرتان به طبس یا یزد افتاد، پیشنهاد می‌کنیم دیدن این روستا را از دست ندهید. دیدن بناهای چند هزار ساله که تا ۳۰ سال پیش هنوز خانه بسیاری از اهالی روستا بوده، یکی از جاذبه‌های جالب این منطقه است.

بناهای تاریخی زیادی در این روستا وجود دارد که باعث جلب توجه جهانگردان و ایرانگردان بسیاری به این منطقه شده است. در ادامه به معرفی برخی از این بناها می‌پردازیم.

قلعه خرانق

مهم‌ترین جاذبه این روستا، قلعه‌ای هست که طبق گفته اهالی منطقه قدمتی ۴۵۰۰ سال دارد. این روستا در قدیم مورد حمله راهزن‌ها و دزدان بسیاری قرار گرفته که باعث شده اهالی روستا قلعه خرانق را بسازند و به مدت طولانی در آن زندگی کنند.

 جالب است بدانید این قلعه تاریخی، یکی از معدود قلعه‌های جهان هست که در آن خانه‌های دو و سه طبقه وجود دارد و شبیه نمایشگاهی است که غرفه‌هایش از خشت و گل ساخته شده است.

کاروانسرای خرانق

 کاروانسرای بزرگی در نزدیکی قلعه خرانق وجود دارد که یکی دیگر از بناهای تاریخی و دیدنی این روستا محسوب می‌شود. سالن‌های بزرگ و ایوان‌های بسیار این کاروانسرا نشان می‌دهد روزگاری یکی از مکان‌های پررفت‌وآمد برای مسافران بوده است.

بقعه مشهدک

این بقعه در گورستان روستا قرار دارد و از گل و خشت ساخته شده است. این بقعه را محل نماز امام رضا (ع) می‌دانند.

مزار بابا خادم

این مزار مربوط به خادم امام رضا (ع) است که در طی مسیر این امام بزرگوار بیمار شد و در گذشته این بنا به صورت گنبدی شکل ساخته شده است. این بنا در سال ۱۳۹۰ مورد بازسازی قرار گرفت.

پل خرانق

این پل هیچ‌گاه محل عبورومرور فرد یا احشام نبوده است. هدف از ساخت این پل تنها انتقال آب از یک ساحل به ساحل دیگر رودخانه کال است. با توجه به سازه پل، شما با یک پایه سنگی ساروجی در امتداد پل روبه‌رو می‌شوید که احتمال بند یا سیل‌شکن بودن پل را نیز می‌دهد. سازه آبی خرانق به روایت تاریخ در یک سیل ویرانگر، طاق‌های دهانه‌ها و نیز بخش عمده‌ای از سیل‌بند خود را از دست داده و در ادوار بعد با افزودن یک سیستم انتقال آب جدید و کمی مهندسی‌تر از قبل به کار خود ادامه داده است. در ضمن در بعضی اسناد نشان‌دهنده این هستند که این پل مربوط به دوران اشکانیان است.

 این پل امروز به اثری تاریخی و پرماجرا تبدیل شده است. با این که این روزها آبی در کار نیست و رودخانه مدت‌ها قبل خشک شده، ولی محلی‌ها هنوز از این پل برای رفت‌وآمد استفاده می‌کنند.

حمام خرانق

حمام تاریخی خرانق در کاروانسرا و در نزدیکی کشتزار و برای سهولت دستیابی به آب قنات در محلی گود واقع شده است. این حمام از سطح مجموعه قلعه پایین‌تر و از سطح متوسط خود روستا بالاتر است و بنابراین فاضلاب آن را می‌توان به زمین‌های اطراف قلعه هدایت کرد.

آب‌انبار خرانق

این بنا در روستای ساغند (از توابع خرانق) و در مسیر خراسان و نیم فرسخی رباط زیرآب واقع شده و منسوب به شاه عباس اول صفوی است.

مسجد جامع و حسینیه خرانق

این مسجد و حسینیه متصل به آن در وسط روستا قرار دارد و معماری منحصربه‌فردی دارد.

منارجنبان خرانق

یکی از سه منارجنبان قابل تکان خوردن در ایران در درون قلعه و کنار مسجد، منارجنبان قرار دارد و آنچه باعث شگفتی همگان می‌شود جنبیدن آن است که به وضوح مشاهده می‌شود.

مسیر دسترسی به روستا

روستای تاریخی خرانق در شمال یزد و در ۵۰ کیلومتری شهرستان اردکان و در مسیر جاده اردکان به طبس قرا ر گرفته است. اگر به روستاهای تاریخی که هر کدام از خشت‌های گلی‌شان، داستانی طولانی و پر رمزوراز برای گفتن دارد علاقه دارید، به شما پیشنهاد می‌کنیم از این روستا که معلوم نیست تا چند وقت دیگه همچنان سرپا باشد بازدید کنید.