آیا روایاتی از امام صادق (ع) در ارتباط با علم فیزیک وجود دارد؟

رسالت پیامبران الاهی و جانشینان آنان، دعوت به یکتاپرستی و اعلان عدالت پروردگار، تقویت باور معاد در مردم، گسترش فرهنگ اخلاق نیک و در نهایت نجات مردم از تاریکی های جهالت و راهنمایی آنان به سمت نور الاهی و زندگی پاکیزه است.

بر همین اساس، بیشتر آنچه در قرآن و روایات مشاهده می کنیم، در ارتباط با موضوعات یاد شده است و اگر در موردی هم اشاره ای به علوم مادی؛ مانند طب، کشاورزی، ستاره شناسی، فیزیک، شیمی و اموری از این دست می شود، جنبه ای فرعی داشته و محور اصلی فعالیت فرستادگان پروردگار بر آن قرار نگرفته است.

در این راستا، نکته اول آن است که نباید انتظار داشت تا فرمول های شیمی و قواعد فیزیک را از منابع دینی استخراج کنیم و نکته دیگر آن که برای شناخت هر روایت، باید از حداقل های لازم دانش دینی برخوردار بود تا بتوان آن روایت را از لحاظ سند بررسی کرده و ارتباط محتوای آن با موضوع مورد بحث را تأیید کرد.

با این وجود، چه بسا ممکن است در آیات و روایاتی که هدف اصلی شان گسترش معنویت است، بتوان به قواعدی از علوم مختلف از جمله فیزیک دست یافت که شاید برخی از آنها جنبه اعجاز آمیز نیز داشته باشد.

به عنوان نمونه، در آیه ذیل دقت فرمایید:

"وَ مَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً کَأَنَّما یَصَّعَّدُ فِی السَّماءِ"؛[1]و هر که خدا بخواهد گمراهش کند سینه اش را در سختی و تنگی قرار می دهد که گویا می خواهد به آسمانها صعود کند!

هدف اولیه این آیه، تهدید مشرکان است که اگر به لجاجت خود ادامه دهند، پروردگار آنان را در تنگنایی قرار خواهد که قدرت تفکر را از آنان خواهد گرفت، ولی در ضمن آیه به موضوعی مرتبط با علم فیزیک نیز پرداخته شده مبنی بر این که هر فردی به صورت عمودی، قصد صعود به فضا را داشته باشد، نیروی بیش از حدی به او وارد خواهد شد که امروزه خلبانان و فضانوردان به آسانی مفهوم آن را درک می کنند و برای فیزیک دانان امری بدیهی است، اما می توان بیان آن را در قرن های گذشته ای که هیچ وسیله هوانوردی موجود نبود، نوعی اعجاز ارزیابی کرد.

با توجه به توضیحات ارائه شده، به استحضار می رسد که جناب آقای عطاردی، احادیث هر امامی را به صورت جداگانه و موضوع بندی شده در کتبی به نام مسانید جمع آوری کرده که کتاب "مسند الإمام الصادق (ع)" به روایات امام ششم اختصاص یافته است.

در ضمن، در مجلدات 54 تا 57 کتاب بحار الانوار، تألیف علامه مجلسی، ذیل ده ها سرفصلی که همگی زیر مجموعه "کتاب السماء و العالم" قرار گرفته اند، صدها روایت در ارتباط با آسمان ها و زمین و ستارگان نقل شده است که می تواند شما را در مقصدتان یاری دهد.