گلهای آرامش بخش (9)

آسیب شناسی

آسیب شناسی شخصیت جوان ، بحث بسیار مهمی است ؛ حتی از شناخت اصل سرمایه وجود که همان مدت عمر انسان در این دنیا می باشد کمتر نیست . به طوری که اگر قدر نعمت جوانی را ندانیم و خوب از آن استفاده نکنیم تبدیل به نقمت می شود.(29)

خوب می دانید که همواره شخصیت ما در معرض آسیب ها و آفت های فراوانی قرار دارد و باید بسیار مواظب بود تا زندگی سعادتمندانه را تبدیل به زندگی شقاوتمندانه نکنیم و از مدت عمر و دوران زندگی خود به شکل خوبی بهره بگیریم . عموم انسان ها در هر سن و سالی که باشند همیشه در معرض آفت ها و آسیب ها قرار دارند، اما جوان شدت آسیب پذیری اش بیش تر است .

دنیا گذرگاه عجیبی است و ما که ناخواسته در این دنیا حضور پیدا کرده ایم ، خوب است بدانیم که نه آمدنمان به این

جهان دست خودمان بوده است و نه رفتن مان . پیدایش ما در این دنیا گذرگاهی بین عدم و وجود جاودانه است . مدت عمر ما در این دنیا بر اساس فلسفه آفرینش ، پیموده مسیر رشد و کمال با اراده و اختیار عاریتی برای رسیدن به ارتقای روحی و سعادت همیشگی بوده است . اگر بدانیم که چگونه باید با عزم و اراده از این گذرگاه سخت عبور کنیم ، تا پیمودن راه همواره با سلامتی و سعادتمندی باشد باید آگاه باشیم ، زیرا آفت های گوناگون و تیرهای بلا از هر سو ما را نشانه گرفته اند. البته ، آشنایی با این مسائل نباید جوان را مایوس یا دل زده کند بلکه باید او را با نشاط، هوشیار و بیدار نگهدارد. دنیای عجیبی است . در این دنیای زیبا و رنگارنگ و دل فریب ، همه چیز به هم پیوسته و با یک دیگر آمیخته است . خوبی و بدی ، زشت و زیبا، سلامتی و بیماری ، ارزش و ضد ارزش ، انسانیت و ضد انسانیت ، معنویت و مادیت ، حلال و حرام ، حق و باطل ، حیات و مرگ و دنیا و آخرت ، خلاصه ؛ دنیا معجونی است از ارزش ها و ضد ارزش ها، خیلی باید حواسمان جمع باشد که در این بازار آشفته گول شیطان (30) را نخوریم و دست خالی از این دنیا نرویم . شما در این دنیا مشغول تجارت و داد و ستد هستید، چه خوب است مواظب باشی که چه می دهی و چه می گیری ، چه به دست می آوری

و چه چیزی را از دست می دهی ! آیا در آخر کار، سود می کنی یا زیان می بینی ؟ بلاخره در پایان کار، در پایان دوره گذشت عمر جوانی و در هنگام خروج از این معرکه دنیا چه چیزی دستت را می گیرد و در مقابل ، چه چیزی را از دست می دهی و چه چیزی را دریافت می کنی ؟ آیا این دو با هم برابری می کند؟ در پایان چه چیزی گریبان گیرت می شود. بهتر است خوب حواست را جمع کنی ، عمر می دهی ، جوانی می دهی و چه می گیری !...

بسیار مهم است ، توجه داشته باشی همه چیز توی این دنیا به هم پیچیده است .(31)

مهم ترین دوران زندگی

جوانی ، درخشان ترین دوران زندگی هر انسانی است و یا دوران آفت های خاص خودش را دارد که بسیار هم ویران کننده است و بازتاب و آثارش بسیار گسترده تر و شکنده تر از دوره های بعدی است . بنابراین ، جوان باید توجه بیشتری به این مسئله بکند و در زندگی موضوعات و ملاحظات زیادی را مد نظر داشته باشد.

هشدار امیر مومنان (علیه السلام ) درباره جوانی

امیر مومنان علی (علیه السلام ) خطاب به جوان ، تعبیرهای مهم و ظریفی دارند که بسیار با اهمیت است . حضرت در نامه 31 نهج البلاغه دوره جوانی و موقعیت جوان را با سه جمله توصیف می فرمایند:

1- در تیررس حوادث و گرفتاری ها(32) هستی ؛

2- هدف بیماری ها و امراض گوناگون واقع (33) می شوی ؛

3- در معرض آسیب ها و آماج بلاها(34) قرار می گیری .

هر سه

تعبیر می خواهد موقعیت (location) جوان را به این آفت ها و آسیب ها - که برای هر کسی ممکن است پدید آید - روشن و حساس کند و او را به فکر وادارد و به چاره اندیشی بکشاند. تا این که انسان توجه داشته باشد و ساده از آن نگذرد و با مسائل و رویدادهای زندگی عادی و سطحی برخورد نکند.

پرهیز از بی خیالی

انسان در زندگی بهتر است بی خیال نباشد و روی کارها و انتخاب ها و تصمیم هایش خود خوب فکر کند و با مسائل عادی برخورد نکند و از این مطلب که همواره شخصیت او در زندگی در معرض تهدیدها و آسیب ها قرار دارد، غافل نباشد. زیرا اگر غافل و بی خیال و یا خیلی خوش خیال باشد آفت ها او را احاطه خواهند کرد و آسیب دیده و درهم خواهد شکست و سقوط او قریب الوقوع خواهد بود.

فلسفه گرفتاری ها

فلسفه بلاها و گرفتاری ها در زندگی ص برای آزمایش و رشد و تعالی انسان است و اگر انسان آمادگی لازم را در خود برای دست و پنجه نرم کردن و مقابله و استقامت و تحمل آن ها به وجود آورد، در زندگی سرافراز، پیروز و سعادتمند خواهد گشت و سختی ها و دشواری ها برای او نردبان ترقی و تکامل شده و موجب تعالی روح وی خواهد شد، چرا که با اندیشه و بینش صحیح و محاسبه و تدبیر در کار، راه مقابله با آن را خواهد آموخت و مهارت مواجهه با آن را پیدا خواهد کرد. بهترین دوست و محبوب خود را انتخاب و طوری عمل خواهد کرد که در عرصه اجتماع و زندگی پیروز شود. بیشترین موفقیت بزرگان و دانشمندان ، در گرو شناخت آفت ها و مواجه شدن با آسیب ها بوده است که توانسته اند راه مقابله با سختی ها و دشواری ها را با آگاهی و حلم و بردباری به دست آورده و همواره در آزمایش های سخت و دشوار زندگی ، سربلند و سرافراز گردند. بنابراین ،

بهتر است جوان در زندگی هوشیار باشد و قدر جوانی و سلامتی خود را بداند.

سلامتی جسم و روان

برای ما هم سلامتی جسم اهمیت دارد و هم سلامتی روح . بهتر است بدانیم که همان طور که سلامتی انسان ، همواره ممکن است در معرض خطر بیمارهای آسیب زا قرار گیرد، روح ما نیز در معرض آسیب ها و آفت های روانی فراوانی واقع می شود. باید پیش گیری و مقابله با بیماری ها را آموخت تا در صورت مشاهده کوچک ترین علایم بیماری با آن به مقابله برخاسته شود، در این صورت صدمه و آسیب به حداقل برسد. هم چنان که خداوند متعال در بدن انسان این امکان را قرار داده است و سیستم و قوای بدنی انسان خود به خود یک سیستم مقابله و یک مکانیسم دفاعی دارد و طوری طراحی گردیده و عناصری در آن تعبیه شده که به محض ورود کوچک ترین میکروب موذی و محرک خارجی ، بلا فاصله از خود عکس العمل نشان داده و به دفاع بر می خیزد. گاهی برای مقابله با ویروس های قوی باید توان مقابله را بالا برد و با تزریق واکسن ها (میکروب های ضعیف شده ) قدرت و مقاومت بدن را بالا برد و از بروز بیماری پیش گیری کرد. جسم در اثر تمرین و مقابله با آفت و آسیب ها کم کم مقاوم شده و با میکروب ها و ویروس های قوی هم با مبارزه بر می خیزد و سلامتی ارگانیسم بدن را تامین می کند.

توصیه های پزشکی

برای برخورداری از سلامتی جسم باید به توصیه های پزشکی عمل کرد و دستورات آنان را برای پیش گیری بیماری و آسیب ها به کار بست .

توصیه های پزشکی به ما می گوید

که از وسایل آلوده به میکروب استفاده نکنید و در فضای آلوده به میکروب رفت و آمد داشته باشید. مواظب دستتان باشید که آلوده نباشد. مواظب باشید چشم ، گوش ، دهان ، شکم و سایر اعضا و جوارح شما آلوده به میکروب نشود، چرا که نفوذ میکرب در بدن شما همان ، و خطر بیماری و آسیب پذیری شما همان ، زیرا اگر آلودگی وسیع باشد و بیماری عمیق شود خطر مرگ در پیش است .

توصیه های طبیب روان

بیماری های روحی هم همین طور است . بنابراین ، برای سلامتی روح و روان باید به توصیه های طبیب روح و روان و عالم اخلاق ، گوش فرا داد و گفته ها و سفارش های آنان را با کمال دقت ، رعایت کرد. طبیب روحی ، توصیه هایی برای پیش گیری و جلوگیری از آسیب های روانی دارد که اگر آن ها را مراعات کنیم ، از نظر روحی و روانی سالم و متعادل خواهیم بود. طبیبان روحی ، به ما سفارش کرده اند که در مکان ها و فضاهای آلوده صوتی و تصویری و جاهایی که به میکرب گناه آغشته شده است ، رفت و آمد نکنیم و در مکان هایی که گناه انجام می گیرد، توقف نکنیم و با افراد آلوده دامن ، مجالست نداشته باشیم . گفته اند مواظب باشید زبان شما آلوده به فحش و غیبت و دروغ نشود. چشم شما آلوده به نظر بازی به نامحرم و حرام نشود. گوش شما صدای حرام را نشنود. دست شما به طرف ناپاکی ها دراز نشود و به گناه آلوده نشود. شکم شما آلوده به

لقمه حرام نشود و خلاصه سایر اعضا و جوارح شما در معرض گناه قرار نگیرد، زیرا زمینه آفت زدگی و آسیب زدگی از همین نقطه ها آغاز می شود و آسیب آن را فرا خواهد گرفت . فکر شما، ذهن شما، به دنبال گناه نرود و آلوده به میکروب را کنترل کنید، و در زندگی با احتیاط قدم بردارید و مواظب آفت هایی باشید که همواره شما را تهدید می کنند و آن را بشناسید.

زندگی و دنیای بدون مشکل

ورود به دنیا و زندگی ، بدون مشکل نمی شود. اگر کسی دنیا را بشناسد و بداند که دنیادار بلا و ابتلا و آزمایش است ، خود به خود خودش را برای آن آماده می کند که با مشکلات و دشواری های آن دست و پنجه نرم کند و با آن به مقابله برخیزد تا موفق و پیروز شود، ولی اگر خوش خیال یا آسوده خاطر باشد و بی احتیاطی کند و تصور کند که انسان آسیب پذیر نیست و هیچ گاه در معرض آفت قرار نمی گیرد، هیچ چیزی او را تهدید نمی کند و همه چیز به خوبی و خوشی پیش می رود و همه چیز باید معمولا مطابق با برنامه در زندگی جلو رود و در کنار او دشمنی وجود ندارد و عوامل آسیب زننده ای وجود ندارد و توجهی به عوامل تهدید کننده نداشته باشد، در زندگی به جای موفقیت و پیروزی ، شکست نصیبش خواهد شد.

شناخت محیط زندگی

دنیا، داربلا و آزمایش است و اقتضای دنیا هم همین است که انسان در مسیر رشد با سختی ها و دشواری هایی روبه رو شود و خودش را آماده مبارزه کند تا در زندگی و در مقابله با آفت ها پیروز شود:

((ان الحیاه عقیده و جهاد.))

ما در محیطی زندگی می کنیم که دور تا دور ما پر از آفت ها و مواد آسیب زا است . عاقلانه این که ما پدیده ای را به عنوان دشمن فرض کنیم . باور کنیم که در معرض حمله دشمن هستیم ، دشمنانی هستند که مترصدند به ما حمله کنند. امیر المومنین (علیه السلام ) می فرماید:

من نام

لم ینم عنه ؛ کسی که خوابید (و خوش خیال بود)بداند که دشمن او نخوابیده است و از او غافل نیست .

کسانی هستند که برای ما دائم نقشه می کشند و نخوابیده اند، ما بی خیال نباشیم و احتیاط را از دست ندهیم . بی احتیاطی ما سبب نمی شود که دشمن دست از سر ما بردارد. ما دشمن های متعددی داریم ، جدید و قدیم ، داخلی و خارجی همه همواره آماده اند که ما را به انواع و اقسام آفت ها و ویروس ها مبتلا کنند. ما را به نوعی ویروسی کنند.

زندگی و میدان مین

مواظب باید بود. با احتیاط گام برداشت . ما از زمانی که خودمان را می شناسیم خوب است بدانیم که در دنیایی زندگی می کنیم و به دنیایی وارد شده ایم که پیرامون ما مین گذاری شده ، دور و بر ما، بالا و پایین ، جلو و عقب ، همه اطراف را پر از مین است . مین های کوچک و بزرگ ، تله های ریز و درشت و سنگین و سبک . عبور از این میدان مین ، آداب و مقررات خاص خودش را دارد باید آداب و مقررات عبور از مسیر میدان مین را یاد بگیریم . هر کس رعایت نکند با مین های کوچک و بزرگ برخورد می کند و جلویش منفجر می گردد و در هر لحظه از زمان ، بخشی از وجودش آسیب می بیند. گاهی چشم او، موقعی گوش او، دست او یا پای وی و زمانی همه وجودش را از بین می برد. باید تقوا پیشه کرد و احتیاط کرد.(35)

باید نوع مین ها را شناسایی کنیم ، و ابزار و وسایلی که باعث خنثی شدن مین می شود با خود برداریم و خود را به وسایل دفاعی مجهز کنیم و با تجهیزات کامل و اطلاع و آگاهی صحیح گام بردارید وگرنه نابود می شویم .

دشمن در کجاست ؟

محیط زندگانی پر از خطر است و دشمن در همه جا ایستاده و از همه جا حمله ور می شود: از جلو، از عقب ، از پشت سر، از چپ و راست .(36) تنها هم نیست ، با ایل و تبارش به ما حمله می کند.(37) او و دستیارانش شما را می بینند از جایی که شما آن ها را نمی بینید.(38) باید دشمن را شناخت و با انواع و اقسام مین ها و دام هایی را که کار گذاشته ، آشنا شد و وسایل و ابزار و اسلحه هایی که می تواند مین ها را خنثی کند و دشمن را خلع سلاح کند، با خود برداشت و مجهز شد و با عزمی راسخ با مقابله و مبارزه با آن پرداخت .(39) و با احتیاط در زندگی (40) گام برداشت تا با آگاهی و تفکر و تدبیر و به کارگیری درست ابزار و وسایل بتوانیم معبری را برای عبور کنیم و از آفات دشمن در امان بمانیم .(41)

29- شیئان لایعرف فضلهما الا من فقدهما: الشباب و العافیه ؛

دو چیز است که اهمیت آن فهمیده نمی شود مگر هنگامی که آنها از دست بروند: جوانی و سلامتی (غرر الحکم ، 764).

30- به دنبال شیطان گام برندارید او دشمن شما است .(انعام 2 آیه 168)

31- دار بالبلاء محفوفه و بالغدر معروفه ...(نهج البلاغه ، خطبه 226)

32- غرض الاسقام (نهج البلاغه ، نامه 31)

33- رمیه المصائب (نهج البلاغه ، نامه 31).

34- و نصب الافات (نهج البلاغه ، نامه 31).

35- التقی رئیس الاخلاق (نهج البلاغه ، حکمت 410).

36- اعراف 7 آیه 17: ثم لا تینهم من بین اءیدیهم و من خلفهم و عن اءیمانهم و عن شمائلهم . 37- اسراء 17 آیه 64: و استفزز من استطعت منهم بصورتک و اجلب علیهم بخیلک و رجلک .

38- سوره 7 آیه 27: انه یریکم هو و قبیله من حیث لاترونهم . ظاهرا خود شیطان نه تنها نامحسوس است ، بلکه حمله ها و ضربه هایش نیز نامحسوس است . باید دانست که همان وسوسه ها و شک ها و اندیشه های ناروا و خیال های بد بر دل آدمی وارد می سازد، به طوری که یک لحظه از آدمی غافل نمی شود.

39- اعراف 7 آیه 506: و اما ینز عنک من الشیطان نزغ فاستغذ بالله انه سمیع علیم .

40- مومنون 23 آیه 97: و قل رب اعوذ بک من عمزت الشیاطین و اغوذ بک رب

ان یحضرون .

41- درباره اسلحه و ابزار و وسایل مقابله با دشمن از خاتم النبیاء محمد مصطفی نقل شده است : قال رسول الله (صلی الله علیه و آله ) لا صحابه الا اخبرکم بشی ء ان انتم فعلتموه تباعد الشیطان منکم کما تباعد المشرق من المغرب قالوا بلی قال (صلی الله علیه و آله ): الصوم یسود وجهه و الصدقه تکسر ظهره و الاستغفار تقطع و تینه و الحب فی الله و الموازره علی الصالح یقطعان دایره . (سفینه البحار، جلد 2، ص 64).